عفونت‌های بیمارستانی، یا به‌اصطلاح علمی «عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی»، به یکی از جدی‌ترین چالش‌های نظام سلامت در سراسر جهان تبدیل شده‌ است. این عفونت‌ها که معمولاً پس از بستری‌شدن بیماران در مراکز درمانی بروز می‌کنند، می‌توانند روند بهبودی را مختل کرده، مدت زمان بستری را افزایش دهند و حتی به مرگ بیماران منجر شوند.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت، سالانه میلیون‌ها نفر در بیمارستان‌ها به این نوع عفونت‌ها مبتلا می‌شوند؛ آماری که زنگ خطر جدی برای سیستم‌های بهداشت و درمان محسوب می‌شود. کارشناسان حوزه سلامت می‌گویند عوامل مختلفی همچون استفاده گسترده از تجهیزات پزشکی تهاجمی، رعایت‌نشدن کامل اصول بهداشتی، کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده و مقاومت رو‌به‌رشد میکروب‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها از دلایل اصلی شیوع این عفونت‌ها به‌شمار می‌روند.
به گفته متخصصان، عفونت‌های بیمارستانی نه‌تنها بار مالی سنگینی بر دوش بیماران و خانواده‌ها می‌گذارند، بلکه هزینه‌های نظام درمانی را نیز به شکل چشمگیری افزایش می‌دهند. با توجه به پیامدهای گسترده این معضل، سازمان‌های بین‌المللی و مقامات بهداشتی کشورها بارها هشدار داده‌اند که پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی باید در اولویت سیاست‌های سلامت عمومی قرار گیرد. موضوعی که بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه، برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی در سطح جامعه پزشکی و میان مردم است.
در ادامه گفت‌وگویی را با مدیرعامل شرکت «رایا طب هگمتانه نوین»؛ یکی از متخصصان باسابقه حوزه تجهیزات پزشکی که محصول دانش‌بنیان جدیدی را با هدف کاهش عفونت‌های بیمارستانی در کشور تولید کرده و اکنون در مسیر توسعه قرار دارد، می‌خوانید.
دکتر هومن سرکان در گفت‌وگو با خبرنگار سپهرغرب با اشاره به 11 سال سابقه مدیریت تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌های اکباتان، بوعلی، فاطمیه و قلب فرشچیان گفت: فعالیت حرفه‌ای‌ام را از سال 1391 در حوزه مهندسی پزشکی آغاز و در کنار کار در بیمارستان‌ها، با تکیه بر ایده و دانش فنی، شرکت تخصصی خود را تأسیس کردم.
وی اظهار کرد: نخستین پروژه تحقیقاتی ما در سال 1395 با هدف اثبات فرآیند ضدعفونی آغاز شد. این پروژه در ابتدا به‌صورت فردی انجام شد، اما بعدها با همکاری تیمی از دانشجویانم توسعه یافت.
وی افزود: محصول تولیدی ما به‌دلیل نقش مهمی که در مقابله با عفونت‌های بیمارستانی دارد، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. بر اساس آمار وزارت بهداشت، روزانه حدود 300 نفر در کشور بر اثر این عفونت‌ها جان خود را از دست می‌دهند.
این فناور همدانی یادآوری کرد: بیماران هنگام ورود به بیمارستان به‌دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن در معرض میکروارگانیسم‌ها قرار می‌گیرند و این امر موجب بروز بیماری‌های ثانویه می‌شود. هدف ما از ابتدا حل این معضل و کاهش آمار مرگ‌ومیر ناشی از این عفونت‌ها بوده است.
سرکان با اشاره به اجرای بخشی از تحقیقات در داخل کشور و بخشی دیگر طی یک فرصت مطالعاتی در سوئد گفت: در مسیر توسعه محصول، بارها آزمون‌های متعدد و تجربه‌های آزمون‌وخطا داشتیم و حتی با شکست‌های زیادی روبه‌رو شدیم. برای نمونه، گاهی محصول در بازه زمانی پیش‌بینی‌شده تغییر رنگ نمی‌داد یا در مقابله با باکتری‌های هدف مانند E.coli و C.difficile به نتایج مورد نظر نمی‌رسید.
وی از پیوستن شرکت به جمع شرکت‌های دانش‌بنیان در سال 1402 خبر داد و گفت: شرکت از حمایت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی ریاست‌جمهوری بهره‌مند شده است. همچنین، محصول ما در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی ازجمله ایران‌هلث و عرب‌هلث معرفی شده و هم‌اکنون روند گسترش فروش آن ادامه دارد.
وی تأکید کرد: اگرچه در کشور حمایت‌هایی وجود دارد، اما این حمایت‌ها در مراحل پایانی و ورود محصول به بازار کافی نیست. به‌نظر من، تکمیل این حلقه مفقوده می‌تواند نقش مهمی در موفقیت محصولات دانش‌بنیان ایفا کند.
این کارآفرین حوزه تجهیزات پزشکی گفت: نمونه‌های مشابه خارجی این محصول حدود 20 یورو قیمت دارند اما ما آن را در ایران با یک‌صدم قیمت، یعنی حدود 20 هزار تومان عرضه می‌کنیم.
سرکان در پایان سخنان خود تصریح کرد: در حال حاضر 17 نفر به‌طور رسمی در شرکت مشغول به‌کار و بیمه هستند، با توسعه کسب‌وکار، امکان اشتغال برای افراد بیشتری فراهم خواهد شد.
حمایت از محصولات دانش‌بنیان در حوزه تجهیزات پزشکی، به‌عنوان یکی از ارکان حیاتی توسعه علمی، صنعتی و بهداشتی کشور، جایگاهی راهبردی یافته است. این حمایت نه‌تنها بستر رشد اقتصاد دانش‌بنیان را فراهم می‌کند، بلکه به تحقق اهداف کلان سلامت و خودکفایی ملی نیز منجر می‌شود. بررسی ابعاد مختلف این موضوع نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری هدفمند در این حوزه، سودی چندلایه برای کشور به همراه خواهد داشت.
کارشناسان معتقدند در شرایطی که واردات بسیاری از تجهیزات پزشکی با چالش‌های تحریم، محدودیت‌های ارزی و گاه انحصار شرکت‌های خارجی مواجه است، تولید داخلی نه‌تنها یک ضرورت اقتصادی، بلکه یک الزام امنیتی محسوب می‌شود. شرکت‌های دانش‌بنیان با توان طراحی و مهندسی معکوس، می‌توانند شکاف موجود در تأمین تجهیزات حیاتی بیمارستانی را پر کرده و کشور را در برابر بحران‌های بهداشتی مقاوم سازند.
حمایت از محصولات دانش‌بنیان، امکان به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی در تشخیص، نانوفناوری در ساخت مواد مصرفی و رباتیک در جراحی‌های دقیق را فراهم می‌کند. این روند، علاوه بر ارتقای سطح خدمات درمانی، اعتماد پزشکان و بیماران به تولیدات داخلی را نیز افزایش داده و جایگاه علمی ایران را در حوزه پزشکی نوین تقویت خواهد کرد.
بخش تجهیزات پزشکی یکی از صنایع با ارزش افزوده بالاست. بر اساس آمارهای جهانی، هر شغل در این حوزه، زنجیره‌ای از مشاغل جانبی را ایجاد می‌کند؛ از طراحی نرم‌افزارهای تخصصی گرفته تا تولید قطعات دقیق و خدمات پس از فروش. حمایت مالی، معافیت‌های مالیاتی و تسهیل فرآیندهای صدور مجوز برای شرکت‌های دانش‌بنیان، می‌تواند زمینه‌ساز رشد پایدار و ایجاد فرصت‌های شغلی برای نیروهای نخبه شود.
حمایت از تجهیزات پزشکی دانش‌بنیان، دقیقاً در امتداد سیاست‌های کلان کشور همچون اقتصاد مقاومتی، سند چشم‌انداز 1404 و نقشه جامع علمی کشور قرار دارد. سرمایه‌گذاری در این بخش، تنها یک حمایت مقطعی نیست، بلکه ابزاری برای استقلال صنعتی و کاهش وابستگی بلندمدت به بازارهای خارجی است.
محصولات دانش‌بنیان حوزه تجهیزات پزشکی، در صورت برخورداری از استانداردهای بین‌المللی، می‌توانند سهم قابل توجهی از بازار منطقه را به‌دست آورند. صادرات این محصولات نه‌تنها ارزآوری و توسعه اقتصادی را به‌دنبال دارد، بلکه به‌عنوان ابزاری برای دیپلماسی علمی و نمایش توان فناوری ایران در عرصه جهانی عمل خواهد کرد.
حمایت از محصولات دانش‌بنیان در حوزه تجهیزات پزشکی، یک پروژه صنعتی محدود نیست؛ بلکه یک راهبرد ملی چندوجهی است. این حمایت با اثرگذاری مستقیم بر امنیت سلامت، اشتغال، رشد فناوری و جایگاه بین‌المللی کشور، نقشی کلیدی در آینده ایران ایفا می‌کند. کارشناسان تأکید دارند که ترکیبی از سیاست‌های حمایتی، سرمایه‌گذاری جسورانه، تسهیل صادرات و فرهنگ‌سازی برای مصرف تولیدات داخلی باید به‌طور همزمان در دستور کار قرار گیرد تا این بخش بتواند به یک ستون پایدار برای اقتصاد و سلامت کشور بدل شود.