مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت منابع آبی استان، به برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی اشاره کرد و گفت: نفوذ آب به زمین بسیار کم و برداشت‌ها بیش از حد است که باعث افت سطح آبخوان‌ها در دشت‌های ساوه، زرندیه و اراک تا 200 متر شده و ادامه این روند، گونه‌های گیاهی و دارویی را در معرض خطر نابودی قرار داده و پدیده فرونشست زمین را تشدید کرده است.
عبدالحسین محمدی با ارائه مثالی توضیح داد: اگر میزان بارندگی 2 میلیون متر مکعب باشد، اما برداشت‌ها به 10 میلیون متر مکعب برسد، این معادله ناپایدار است و تهدیدی جدی برای آینده سرزمین محسوب می‌شود. ادامه این روند، نه تنها دشت‌ها را بیابانی می‌کند، بلکه فرونشست زمین حاصل از آن، به زیرساخت‌ها، از جمله ساختمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی، آسیب خواهد رساند.
وی همچنین به کاهش 50 میلی‌متری بارندگی‌ها در 10 تا 15 سال گذشته اشاره کرد و گفت: تغییر اقلیم باعث شده بارش‌ها از برف به باران تغییر کند و شدت بارندگی‌ها افزایش یابد. به عنوان مثال گاهی بارش 50 میلی‌متر باران در 2 تا 3 ساعت اتفاق می‌افتد که خطر سیل و فرسایش را افزایش می‌دهد. بدون پروژه‌های آبخیزداری، این سیلاب‌ها به هدر می‌روند و به سفره‌های زیرزمینی نفوذ نمی‌کنند.
راهکارهای مقابله با خشکسالی و احیای سرزمین
محمدی گفت: اداره کل منابع طبیعی برای مقابله با خشکسالی، پروژه‌های آبخیزداری را در اولویت قرار داده است. هر هکتار پروژه آبخیزداری می‌تواند 530 متر مکعب آب در سال به سفره‌های زیرزمینی نفوذ دهد که به احیای پوشش گیاهی و تقویت منابع آبی کمک می‌کند. این پروژه‌ها شامل عملیات مکانیکی (مانند بندهای خاکی و گابیونی) و بیولوژیک (مانند حفظ پوشش گیاهی) است.
وی همچنین بر لزوم اصلاح الگوی کشت، افزایش راندمان آبیاری و مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز تأکید کرد و با اشاره به تاریخچه بهره‌برداری از آب در ایران، گفت: در گذشته، قنات‌ها و چشمه‌ها مانع برداشت بیش از حد آب می‌شدند، اما امروز تعداد چاه‌ها از یک حلقه در سال 1341 به حدود 7000 حلقه رسیده که بخش زیادی از آنها غیرمجاز است. مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز نیازمند تصمیم‌گیری جدی و راهبردی است، زیرا ادامه این روند به تشدید فرونشست و نابودی منابع آبی منجر خواهد شد. باید نیمی از منابع آبی حاصل از بارش‌ها برداشت و نیمی ذخیره شود تا تعادل در منابع آبی برقرار شود.
فرهنگ‌سازی و مشارکت مردمی، کلید حفاظت از منابع طبیعی
محمدی بر ضرورت مشارکت همگانی در حفاظت از منابع طبیعی تأکید کرد و گفت: منابع طبیعی امانتی برای نسل‌های آینده است و همه باید در حفظ آن سهیم باشیم. رسانه‌ها نقش مهمی در فرهنگ‌سازی دارند تا از تخریب اراضی ملی و مراتع جلوگیری شود.
وی با اشاره به افزایش مشارکت مردمی در پروژه‌های جنگل‌کاری و حفاظت از مراتع افزود: این تفکر نهادینه‌شده، روحیه‌ای مضاعف به متولیان منابع طبیعی می‌دهد.
وی همچنین خواستار تداوم همکاری بین دستگاه‌های اجرایی، از جمله ادارات توزیع برق، برق منطقه‌ای و جهاد کشاورزی شد تا با مدیریت جامع حوضه‌های آبخیز و اجرای پروژه‌های پایدار، از تبعات خشکسالی و تغییرات اقلیمی کاسته شود.
وی تصریح کرد: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی با اجرای پروژه‌های متنوع در حوزه آبخیزداری، حفاظت از اراضی ملی و کمک به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، گام‌های بلندی برای حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار برداشته است. با این حال مقابله با چالش‌هایی مانند برداشت بی‌رویه آب، تغییرات اقلیمی و خطر فرونشست زمین نیازمند توجه جدی‌تر، همکاری همه‌جانبه و فرهنگ سازی است.