آموزش‌وپرورش، کلید فتح آینده است و از دیرباز انتظار از آموزش‌وپرورش آن بوده که انسان‌های فردا را تربیت و نسل امروز را برای زندگی در جامعه فردا، آماده کند. درواقع آموزش‌وپرورش محور رشد انسان و انسان‌ محور توسعه و پیشرفت کشور است؛ بی‌توجهی و غفلت از این امر خسارات جبران‌ناپذیری را به همراه دارد. یکی از نقاط کانونی مقابله و درگیری ما با دشمن، عرصه علمی است و این معنا را اگر دقیق ملحوظ نظر قرار دهیم، می‌بینیم که بسیار حائز اهمیت است. در جنگ با عراق، دشمن تهاجم سراسری خود را در بین 365 روز سال، 31 شهریورماه 1359 قرار داد، چون فردای آن روز آغاز سال تحصیلی و بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها بود و در نبرد مقدس 12 روزه هم‌زمان با ترور فرماندهان عالی‌رتبه نظامی، به دانشمندان عالی‌مقام علمی و هسته‌ای نیز حمله کرد؛ چون علم قدرت‌آفرین است و خصم بدسیرت پیشرفت علمی ما را بر نمی‌تابد.
بنابراین مسئولان، سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان، مدیران، معلمان، مربیان و همه باید متوجه این معنا باشیم که یکی از نقاط کانونی درگیری ما با دشمن، عرصه علمی است؛ پس دشمن درحالی که با تحمیل برجام بی‌فرجام هسته‌ای حرکت شتابنده ما را در غنی‌سازی اورانیوم متوقف و چشم راکتور آب سنگین ما را با بتن مسدود می‌کند و با تحمیل برجام فرهنگی، سند ننگین 2030 را برای استحاله فرهنگی و هویت‌زدایی از جامعه ما اجرایی و عملیاتی می‌کند، سند تحول بنیادین به حاشیه می‌رود.
اُفت کیفیت نظام آموزشی کشور مشکلی است که باید نگران آن باشیم. این اُفت محسوس، پیامدی است که ظرف سال‌های گذشته ایجاد شده و وضع نامطلوب کیفیت آموزش مدارس کشور را حکایت می‌کند. حل این معضل، عزم دولت در رفع مشکلات و مسائل گذشته و ارتقای کیفیت نظام آموزشی و مدارس، خصوصاً مدارس دولتی و مناطق محروم را طلب می‌کند و اگر نظام آموزشی به‌سرعت برای آن چاره‌اندیشی نکند، این مهم در آینده خود را در حوزه‌های کلانی همچون سطح علمی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، نشان خواهد داد.
بررسی نمرات و عملکرد دانش‌آموزان در امتحانات نهایی ملاک و شاخصی است که به ما کمک می‌کند‌ تا بدانیم آنان در مسیر رسیدن به اهداف آموزشی، در چه نقطه‌ای قرار دارند و چه تفاوت‌هایی میان مناطق مختلف کشور هست؛ اعلام میانگین معدل بین 9 تا 12 برای دانش‌آموزان، یکی از نگران‌کننده‌ترین آمارهای آموزشی سال‌های اخیر است، این ارقام نشان می‌دهد که کیفیت یادگیری در مدارس کشور در وضعیت مطلوبی نیست و بسیاری از دانش‌آموزان از حداقل استانداردهای آموزشی، فاصله دارند.
این درحالی است که در برنامه هفتم توسعه تکلیف شده تا پایان برنامه، 2.5 نمره بر معدل دانش‌آموزان در دوره دوم، اضافه شود؛ پس باید تلاش کنیم تا پایان برنامه هفتم توسعه، تا 2.5 نمره افزایش داشته باشیم.
برخی یکی از عوامل دخیل در اُفت نمرات دانش‌آموزان را غیر حضوری شدن مدارس به دنبال شیوع کرونا و برگزاری کلاس‌ها در بستر «شاد» می‌دانند، چراکه یادگیری مدرسه‌ای مستلزم درگیری و مواجهه رودرروی معلم و دانش‌آموز است؛ بنابراین هرچه این فاصله معلم و دانش‌آموز بیشتر شود، از کیفیت آموزشی کاسته می‌شود. شکاف بین تمایلات دانش‌آموزان و اهداف مدارس درنهایت باعث بی‌هدفی، کاهش انگیزه، کاهش تلاش و پشتکار و درنهایت اُفت شدید نمرات امتحانی دانش‌آموزان شده است.
ضعف زیرساخت‌های آموزشی و پایین بودن کیفیت سطح آموزش در مدارس کشور، وجود کارتل‌های کنکوری و سوق دادن دانش‌آموزان به کلاس‌های خصوصی و فاصله از کتاب و منبع اصلی درس و به حاشیه راندن مدرسه، نمره‌گرایی و حافظه‌محوری، استخدام‌های بی‌ضابطه، بازنشسته کردن‌های 25 ساله بی‌مورد و خالی کردن مجموعه از نیروهای کیفی، کمبود معلم و به‌کارگیری دبیران غیر مرتبط، افزایش سطح کیفی سؤالات و دشواری آن نسبت به تدریس معلمان، محتوای کتاب درسی و تراکم زیاد کلاس، روابط ضعیف دانش‌آموزان با معلمان و هم‌کلاسی‌ها و امکانات آموزشی، فضای مجازی و بازی‌های رایانه‌ای و به‌وجود آمدن نسل نت، عوامل اجتماعی شامل شرایط اقتصادی و فرهنگی جامعه و سیاست‌های آموزشی، در اُفت تحصیلی دانش‌آموزان مؤثر هستند.
برای برون‌رفت از این شرایط، اصلاح نظام آموزشی و بازنگری در محتوای درسی براساس مهارت‌های زندگی و نیاز بازار کار، توانمندسازی معلمان و افزایش حمایت‌های مادی و آموزشی از آنان، به‌کار گیری روش‌های خلاق تدریس، تغییر نظام ارزشیابی از نمره‌محوری به مهارت‌محوری، سرمایه‌گذاری بر آموزش مهارت‌های تفکر، خلاقیت و سواد رسانه‌ای، تمرکز بیشتر بر مدارس دولتی و مناطق محروم و توانمندسازی آنان، تشکیل کارگروه استانی و استفاده از تجارب افراد صاحب نظر، استفاده از گروه‌های معلمان جهادی در مناطق محروم برای ارتقای سطح کمی و کیفی آموزشی و پرورشی و هماهنگی بین نهاد خانواده و مدرسه، می‌تواند در این راستا مؤثر و مفید باشد.