ایران با دارا بودن 42 نوع تالاب شناخته‌شده جهانی، یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر تنوع زیست‌بوم‌های تالابی است، حفاظت از این زیست بوم‌های آبی نه‌تنها حفظ زیستگاه‌های طبیعی بلکه تضمین‌کننده ادامه حیات انسان بر روی زمین است از این رو سازمان محیط زیست اقدامات گسترده‌ای انجام داده که ازجمله آن طرح حفاظت از تالاب‌هاست که تاکنون موفق شد به نجات جان تالاب‌های زیادی شد.
تالاب‌ها، خانه پرندگان مهاجر، ماهی‌ها و گیاهان آب‌دوست، یکی‌یکی در حال خشک شدن‌ هستند، با هر ترک در بسترشان، صدای خاموشی طبیعت بلندتر می‌شود، صدایی که اگر نشنویم، شاید دیگر چیزی برای شنیدن باقی نماند، سرزمین ایران از تنوع بالایی در چشم اندازهای کوهستانی کوهپایه‌ای دشتی کویری و تالابی برخوردار است این کشور در کمربند خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد و تنوع اقلیمی آن از خیلی سرد تا خیلی گرم و از خیلی مرطوب تا خیلی خشک مشهود است.
تنوع اقلیم تنوع توپوگرافی وجود دو دریای وسیع در شمال و جنوب و گستره زمین شناسی آن باعث شده که انواع مختلفی از تالاب‌ها از جنگل‌های مانگرو و صخره‌های مرجانی گرفته تا دریاچه‌های کوهستانی و دشت‌های شور کویری در آن شکل گیرد، از 42 نوع تالاب مشخص شده توسط کنوانسیون رامسر در سطح جهان به جز یک نوع تالاب توندرا بقیه در کشور ایران یافت می‌شوند که بیانگر تنوع بسیار بالای زیست بوم‌های تالابی در ایران است.
تالاب‌ها نقش حیاتی در حفظ تنوع زیستی دارند، اما تخریب آن‌ها یکی از عوامل مهم در انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری است، تالاب‌ها محیط‌هایی هستند که ویژگی‌هایی میان خشکی و آب دارند، ممکن است به‌صورت دائمی یا به‌صورت فصلی دارای آب باشند، آب آن‌ها می‌تواند شیرین یا شور باشد، این زیست‌بوم‌ها به‌دلیل پوشش گیاهی خاص، منابع غذایی غنی و شرایط زیستی متنوع، زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی هستند که با خشک شدن زندگی این موجودات نیز به خطر می‌افتد.
تالاب‌ها علاوه بر اینکه زیستگاه مهمی برای انواع گونه‌های گیاهی و جانوری هستند، در تنظیم چرخه آب و جلوگیری از سیلاب‌ها، تصفیه طبیعی آب و جذب آلاینده‌ها، زیستگاه پرندگان مهاجر، ماهی‌ها، دوزیستان و گیاهان خاص و منبع درآمد برای جوامع محلی از طریق گردشگری و ماهیگیر نیز نقش بسزایی دارد اما در چند دهه اخیر عوامل مختلفی موجب خشک شدن و کم آب شدن تعداد زیادی از تالاب‌ها در دنیا ازجمله ایران شده است.
یک تحقیق جهانی نشان می‌دهد که حدود 87 درصد از تالاب‌های جهان در 300 سال گذشته از بین رفته‌اند و دلیل اصلی این پدیده بهره‌برداری ناپایدار از منابع آب و خاک تالاب‌ها به‌ویژه در بخش کشاورزی بوده، در ایران نیز حدود همین میزان درصد تالاب‌ها از بین رفته‌اند که از میان رفتن تالاب‌ها خطرات جدی برای گونه‌های گیاهی و حیوانی و در نهایت انقراض برای آن‌ها را به‌دنبال دارد.
به‌عنوان مثال تالاب گاوخونی زمانی میزبان انواع گونه‌های پرنده آبزی و کنارآبزی بود اما در چند سال گذشته به علت از دست دادن وسعت زیادی از تالاب به علت خشک‌سالی و نرسیدن حقابه به بستر آن، با کاهش شدید پوشش گیاهی و جانوری روبرو شده یا تالاب‌هامون که زمانی یکی از بزرگ‌ترین تالاب‌های آب شیرین ایران بود، با خشک شدن گسترده‌اش باعث مهاجرت یا نابودی بسیاری از گونه‌های پرندگان و ماهی‌ها شد، برخی گزارش‌ها از کاهش بیش از 70 درصدی تنوع پرندگان در این منطقه حکایت دارند.
گرچه آمار جهانی یا ملی دقیقی از درصد گونه‌های منقرض‌ شده به‌دلیل خشک شدن تالاب‌ها وجود ندارد، اما کارشناسان محیط‌زیست هشدار می‌دهند که ادامه روند خشکیدگی تالاب‌ها می‌تواند به موج جدیدی از انقراض گونه‌ها منجر شود. این موضوع نیازمند اقدام فوری در سطح ملی و بین‌المللی است.
در واقع سال‌های زیادی طبیعت بر انسان تسلط داشته اما حدود 10 هزار سال پیش با انقلاب کشاورزی نخستین رفتار سلطه جویانه انسان بر طبیعت آغاز شد و این رفتار با انقلاب صنعتی یعنی حدود 300 سال اخیر شدت یافت و همراه با آن بهره‌برداری از منابع طبیعی افسارگسیخته ادامه یافت اما به‌مرور انسان به این نتیجه رسید که با نابود شدن طبیعت خودش نیز نابود خواهد شد.
صندوق جهانی طبیعت در گزارشی که سال 2016 منتشر کرد دلایل انقراض 449 گونه مختلف را ارائه کرد که از بین رفتن زیستگاه‌ها و بهره‌برداری بی‌رویه بیشترین سهم را در این زمینه داشته اند، البته تغییر اقلیم، حضور گونه‌های مهاجم، انواع بیماری‌ها و آلودگی از دیگر عوامل اعلام شده است.
بر این اساس با توجه به اهمیتی که زیست بوم‌های تالابی دارند حفاظت از آن‌ها به‌نوعی حفاظت از حیات گونه‌های زیستی و به‌دنبال آن تضمین‌کننده ادامه حیات در سیاره زمین است از این رو ضرورت اقدامات و فعالیت‌هایی که پشتیبان یا تسهیل‌کننده حفاظت از تالاب‌ها باشد بیشتر از پیش مطرح شد و تغییر روند حفاظت از تالاب‌ها از شیوه سنتی به رویکرد زیست‌بومی مشارکتی جوامع محلی مورد توجه قرار گرفت که در این راستا طرح حفاظت از تالاب‌های ایران با همین هدف در سال 2005 شروع به فعالیت کرد.
با شروع طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، حفاظت با رویکرد زیست‌بومی از سال 1384 در تالاب‌های پریشان، شادگان و ارومیه آغاز شد و در ادامه به سایر تالاب‌های با اهمیت تسری یافت، طی دو دهه فعالیت طرح تدوین و تصویب برنامه مدیریت جامع تالاب‌ها با همکاری ذی‌نفعان کلیدی برای 46 زیست‌بوم تالابی در سطح کشور عملیاتی شد و با همکاری دستگاه‌های ذی‌ربط 29 مورد از آن‌ها تصویب و 17 مورد دیگر در مرحله نهایی شدن و تصویب است.
علی ارواحی متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی چندی پیش گفته بود: اکنون بیشتر تالاب‌هایی که در فلات مرکزی کشور واقع شده‌اند به اضافه تالاب‌های ساحلی شمال کشور، بعضاً یا با خشکیدگی دائم یا خشکیدگی فصلی یا مقطعی روبه‌رو هستند که این شرایط شاید تا 70 درصد تالاب‌های کشور را شامل شود و آن‌ها را مستعد تبدیل شدن به کانون‌های گرد و غبار می‌کند.