با همه‌گیری کرونا نه فقط در ایران بلکه در دنیا برای نخستین بار آموزش مجازی را با شبکه شاد تجربه کردیم و این مساله سبب شد تا میزان اوقات فراغت دانش‌آموزان نیز افزایش یابد اما امکان ثبت‌نام در دوره‌های آموزشی به دلیل شیوع این ویروس امکان پذیر نبوده و نیست.

اوقات فراغت زمان‌هایی است که فرد آن را طبق تمایل شخصی خود و برای خود تنظیم می‌کند و برنامه آن در مورد هر فردی متفاوت است و به سلیقه، نیازهای روحی، سن و توان مالی فرد بستگی دارد در این شرایط شاید از دغدغه‌های بسیار مهم والدین پرکردن این اوقات در شرایط کرونایی است.

یک روانشناس و مشاور خانواده در این ارتباط می‌گوید: شیوع کرونا و به دنبال آن قرنطینه و خانه نشینی، مدت زمان اوقات فراغت را دوچندان کرد که این دوران برای برخی بسیار سخت و دشوار بود و برای برخی دیگر مفید و با اثرگذاری مثبت تا آنجا که کارهای عقب مانده را سروسامان داده اند.

سعید کاوه می‌افزاید: بنابراین اگر فرد مدیریت خوبی بر زمان و ساعت‌های زندگی خود داشته باشد اوقات بسیار خوب و جالبی را در فراغت می‌گذارند تا آنجا که باعث رشد و شکوفایی وی می‌شود اما اگر نتواند مدیریت صحیحی بر اوقات فراغت داشته باشد غیر از خستگی، افسردگی، ناراحتی و احیانا اعمال مجرمانه چیزی برداشت نمی‌کند؛ پس به نفع افراد است که اوقات فراغت را به درستی مدیریت کنند.

وی با تاکید بر اینکه دو نوع نگرش نسبت به اوقات فراغت وجود دارد، توضیح می‌دهد: نگرش نخست پر کردن اوقات فراغت با دلمشغولی‌های روزمره است تا دچار ملال نشود و دیگری به خدمت درآوردن اوقات فراغت برای رسیدن به هدف‌ها است؛ این رویکرد بازدهی بهتری برای فرد دارد.

وی با بیان اینکه از نگاه جامعه شناسان، اوقات فراغت پدیده‌ای است که هم جنبه سازنده و هم جنبه مخرب دارد و اغلب اعمال مجرمانه و هنجارشکنانه در اوقات فراغت رخ می‌دهد، می‌گوید: به طور معمول، انسان ساعاتی که مشغول به کار و فعالیت است به دنبال کار خلاف نمی‌رود اما ساعت بیکاری شرایطی فراهم می‌شود که اعمال مجرمانه یا مخرب سر می‌زند.

وی ادامه می‌دهد: به طور کلی و برخلاف باور عمومی که با شنیدن اسم اوقات فراغت به یاد تعطیلات تابستان می‌افتند، باید گفت اوقات فراغت اختصاص به تابستان و تعطیلی مدارس ندارد هر چند در این ایام پررنگ‌تر می‌شود اما در طی سال، زمان‌های مختلفی را به خود اختصاص داده است.

کاوه اضافه می‌کند: همان‌طور که گفته شد اوقات فراغت دارای دو جنبه سازنده و مخرب است، اولیای خانه و مدرسه با زبانی شیوا و گویا و کشف استعداد و تشویق فرزندان به حرفه‌ای که علاقه دارند؛ می‌توانند اوقات فراغت او را سازنده و به دور از افسردگی کنند.

**چگونه اوقات فراغت فرزندان را هدفمند کنیم؟

++استعداد او را دریابیم

این روانشناس بالینی در مورد پر کردن اوقات فراغت دانش‌آموزان به خانواده‌ها توصیه می‌کند: هیچ فرد بدون استعدادی در جهان وجود ندارد و همه انسان‌ها اعم از زن و مرد دارای استعداد هستند اما برخی که با شناسایی آن، در مسیر استعداد خود قرار می‌گیرند زندگی و کار موفقی را پشت سر می‌گذارند که متاسفانه تعداد این افراد کم است پس پیدا کردن استعداد شغلی فرزندان و پرورش آن در اوقات فراغت یکی از وظایف والدین است.

وی می‌افزاید: والدین باید دقت داشته باشند که فرزند در اوقات فراغت، خود را با چه چیزی سرگرم می‌کند چرا که بر اساس استعداد به آن کار مشغول شده است. البته فراموش نکنیم که فرزندان در پایه تحصیلی نزدیک و بعد از بلوغ، نسبت به مشاغل رویایی فکر می‌کنند اما بعدتر انتخاب شغلی آنان جنبه عینی تر و واقعی‌تری پیدا می‌کند.

کاوه با تاکید بر اینکه داشتن علاقه نسبت به شغلی خاص به معنای داشتن استعداد نیست، می‌گوید: عمده‌ترین نکته‌ای که والدین و مربیان باید در دوران اوقات فراغت دانش‌آموزان مدنظر قرار بدهند این است که وقتی فرزند کاری را با لذت و شوق و استعداد انجام می‌دهد حتما او را به سمت مشاوران و افراد فعال در آن رشته یا حرفه هدایت کنند تا اطلاعات کافی پیدا کنند.

این مشاوره خانواده تصریح می‌کند: فراموش نکنیم که وقتی فرزند حرفه یا کاری را با علاقه انجام می‌دهد علاوه بر اینکه جذابیت خاصی برایش دارد، موفقیت آمیزتر انجام می‌دهد تا کاری که از روی اجبار و زور در مسیر زندگی او قرار داده ایم.

به گفته وی، مقایسه کاری شخص با هم رده‌های خود یکی دیگر از راهکارهای استعدادیابی در فرزندان است؛ آنجا که می‌بینیم فرزند کاری را در مقایسه با دیگران به نحو عالی انجام می‌دهد.

++پرورش مهارت‌های فرزندان

کاوه با تاکید بر اینکه والدین باید با پرورش مهارت‌های فرزندان، مهارت‌های اساسی زندگی آنان را بالا ببرد، توضیح می‌دهد: در دوران فراغت بهترین فرصت است تا والدین پس از کشف استعداد فرزندان، زمینه کسب مهارت‌های ارتقای آن را فراهم کنند مثلا فرزندی که استعداد علمی خوبی دارد کتاب‌ها و مطالب مرتبط با آن را برایش تهیه کنند.

وی ادامه می‌دهد: همچنین آشنا کردن فرزند با مشاغل فنی و حرفه‌ای نکته دیگری برای پرورش مهارت او است. کارهای هنری و ورزشی و فراگیری مهارت‌های لازم و ضروری برای زندگی از دیگر مهارت‌هایی است که اوقات فراغت بهترین فرصت برای پرورش آن است.

++تقویت تاب‌آوری و کنترل خشم

این روانشناس بالینی، آموزش مدیریت خشم را یکی دیگر از مهارت‌های اساسی زندگی عنوان کرد که در دوران اوقات فراغت می‌توان به فرزندان آموخت. آموزش عشق‌ورزی، مهرورزی و محبت به دیگران از دیگر مهارت‌هایی است والدین باید با زبان شیوا و گویا در اوقات فراغت به فرزندان بیاموزند.

وی ادامه می‌دهد: اگر نکات آموزش و یادگیری درست رعایت نشود نتیجه عکس دربرخواهد داشت؛ چیزی که متاسفانه در جامعه و در میان زوج‌های جوان شاهد آن هستیم؛ همچنین آموزش خودمراقبتی به فرزندان.

کاوه با تاکید بر اینکه باید سعی کنیم فرزندان از حالت دانش‌آموزی خارج شوند و خود به دنبال پاسخ پرسش‌های خود برود، می‌گوید: نکته دیگری که متاسفانه در میان جوانان متدوال شده کم شدن علاقه به مطالعه است درحالی‌که مطالعه راهکار رشد اعتماد به نفس و فن بیان است. پس باید جوانان را در دوران اوقات فراغت به مطالعه تشویق کرد.

ساختن خود و بالا بردن ارزش‌های انسانی با عملکرد و زبانی شیوا، راهکار دیگری بود که کاوه به خانواده‌ها توصیه کرده و می‌گوید: باید به آنان آموخت که در کنار درس و کسب مهارت، انسانی متعالی از خود بسازند؛ کاری که تنها از عهده خود شخص برمی‌آید و دیگری نمی‌تواند آن را به او بدهد.