هر چه خشک‌سالی بیشتر و مراتع خشک‌تر شوند، زندگی برای عشایر سخت‌تر می‌شود و نتیجه آن مهاجرت مردان عشایری به شهرها برای پیدا کردن کار روزمزد است. از طرفی بسیاری از عشایر از نظر حداقل‌های خدمات عمومی روستاها و شهرها ازجمله خدمات پزشکی و بهداشتی و دسترسی به آب و برق در تنگنا هستند، با این همه عشایر با قناعت و تلاش خود مصمم هستند تا روزی حلال به‌دست آورند، آن‌ها را دریابیم چراکه در عصر کنونی معیشت آن‌ها هم در خطر است.

بر این اساس با توجه به جایگاه عشایر در فضای اقتصاد برآن شدیم تا در خصوص آخرین وضعیت اقتصادی عشایر استان همدان با حمید ترک؛ نماینده عشایر همدان و جعفر کاویانی دلشاد؛ رئیس اداراه امور عشایر استان همدان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

نماینده عشایر همدان با بیان اینکه اقتصاد شهر، روستا و عشایر زنجیروار به یکدیگر متصل هستند، گفت: در بدو گفت‌وگو لازم است از رئیس امور عشایر استان همدان تشکر ویژه داشته باشم؛ بعد از اینکه وی به این سمت منصوب شد شاهد تحولی بزرگ در این اداره بودیم.

حمید ترک با تأکید بر اینکه تسهیلات در نظر گرفته‌شده برای عشایر با هماهنگی با امور اقتصادی استاندار، یک گام بزرگ در راستای تقویت اقتصاد عشایر استان به‌شمار می‌رود، ابراز کرد: گرچه پرداخت این تسهیلات مناسب بود اما متأسفانه بیشتر بانک‌ها در خصوص تضامین همراهی خوبی با عشایر ندارند؛ این در حالی است که این تسهیلات در قالب اشتغالزایی پرداخت شده و نه‌تنها می‌تواند در امرار معاش این افراد تأثیر مثبت داشته باشد بلکه در تأمین مواد لبنی و پروتئینی استان نیز مؤثر واقع خواهد شد.

وی با بیان اینکه طی چند سال اخیر به خصوص سال گذشته با توجه به خشک‌سالی حادث شده بالغ بر 30 تا 35 درصد از عشایر مجبور به فروش دام و اسکان در شهر شدند، افزود: خوشبختانه با حمایت‌هایی که در دستور کار قرار گرفته بخش اعظمی از این افراد که شهرنشین شده بودند بازهم به فضای عشایر و فضای اقتصاد عشایر بازگشته‌اند.

وی با تأکید بر اینکه سال جاری به‌دلیل افزایش قیمت گوشت خوشبختانه شاهد وضعیت بهتر عشایر هستیم، خاطرنشان کرد: سال گذشته با توجه به تورم بالا بیشترین ضرر شامل حال عشایر در تأمین نهاده‌های دامی شد.

نماینده عشایر همدان با بیان اینکه خوشبختانه قول‌های مساعدی نیز درخصوص تخصیص علوفه وارداتی همچون گذشته داده شده، تشریح کرد: اگر تسهیلاتی که از طریق بانک توسعه ملی پرداخت می‌شد، امسال هم پرداخت شود وضعیت عشایر بیش از پیش بهتر خواهد شد.

ترک ادامه داد: علاوه بر این در بحث آبرسانی عشایر نیز بالغ بر دو میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.

وی در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر جمعیت عشایر استان چقدر است؟ گفت: مشکلی که ما با آن دست و پنجه نرم می‌کنیم این است که باید امور عشایر استان حداقل به اداره کل ارتقا یابد زیرا جامعه عشایر استان جمیعیتی بالغ بر 14 هزار نفر را شامل می‌شود که یقیناً نیاز این قشر از طریق اداره مرتفع نخواهد شد.

نماینده عشایر همدان با تأکید بر اینکه در بسیاری از استان‌ها علیرغم اینکه عشایر جمعیتی به‌مراتب کمتر از همدان دارند، شاهد استقرار حتی معاون و یا در کمترین حالت اداره کل هستیم افزود: در این زمینه رسانه‌ها، مدیریت ارشد استان و نمایندگان مجلس باید ورود جدی داشته باشند.

در ادامه رئیس امور عشایر استان همدان با بیان اینکه بالغ بر سه هزار و 900 تا چهار هزار خانوار عشایری داریم که جمیعیتی بالغ بر 14 هزار نفر را شامل می‌شوند، افزود: آن‌ها چهار ایل و 24 طایفه و 72 سامانه عرفی و مراتع منابع طبیعی در سطح 90 هزار هکتار از اراضی استان اسکان دارند.

جعفر کاویانی‌دلشاد با بیان اینکه عمده معاش آن‌ها از طریق دامداری است، افزود: چیزی بالغ بر 9.5 درصد از مراتع استان در اختیار عشایر قرار دارد و در عین حال 0.9 درصد جمعیت استان را نیز شامل می‌شوند.

وی با بیان اینکه این اداره علاوه بر اینکه یک دستگاه خدمات‌رسان است، طبق آیین‌نامه ساماندهی عشایر وظیفه نظارت بر کلیه دستگاه‌های اجرایی و دستگاه‌های خدمات‌رسان را نیز بر عهده دارد تا آن‌ها با توجه به درصد جمعیتی، از خدماتی که به جمعیت روستایی و شهری داده می‌شود نیز برخوردار شوند، افزود: درواقع هر کدام از دستگاه‌های دولتی و خدماتی باید 0.9 درصد یا به عبارتی به‌صورت رند یک درصد از اعتبارات خود را برای جامعه عشایری هزینه کنند.

رئیس اداره امور عشایری استان همدان با بیان اینکه در این بخش اداره ما نسبت به نیازسنجی عشایر در ارتباط با هر دستگاه دولتی اقدام و آن‌ها را به دستگاه مربوطه ابلاغ می‌کنیم تا این اعتبارات بنا به نیاز عشایر با اولویت هزینه شود، افزود: خدمات توسط دستگاه‌ها انجام می‌شود و سپس در شورای عالی عشایر به ریاست استاندار، عملکرد آن‌ها مورد راستی‌آزمایی قرار می‌گیرد.

*صرف دو میلیارد تومانی برای ترمیم ایل‌راه‌های اصلی

کاویانی‌دلشاد، افزود: علاوه بر این ما در راستای خدمات‌رسانی بر حسب وظیفه از سال گذشته تاکنون حدود 120 کیلومتر ایل‌راه عشایری اصلی را با اعتباری بالغ بر دو میلیارد تومان مرمت و بازسازی کردیم.

*950 دستگاه پنل خورشیدی سهم امسال عشایر

وی با بیان اینکه در خصوص پنل‌های خورشیدی نیز 500 دستگاه دو سال پیش به امور عشایر داده شده بود که آن را توزیع کردیم اما سهمیه سال قبل و سال جاری چیزی بالغ بر 950 دستگاه است که قرار است طی یک ماه آینده شرکت توانیر جهت توزیع در اختیارمان قرار دهد، تشریح کرد: این امر جایگزین سوخت فسیلی در راستای جلوگیری از آتش‌سوزی‌های احتمالی خواهد بود.

رئیس ‌امور عشایری استان همدان با بیان اینکه در حال حاضر عشایر در مناطقی هستند که با تنش آبی مواجه است؛ بنابراین نیز این اداره در حوزه آبرسانی سیار نیز وارد عمل شده و برای 6 دستگاه کامیون آبرسان با اعتباری دو و نیم میلیاردی تومان قرارداد بسته‌ایم، افزود: سال گذشته 38 هزار متر مکعب آبرسانی سیار داشتیم.

*12 کانون اسکان در همدان ترمیم شدند

کاویانی‌دلشاد با بیان اینکه 12 کانون اسکان داریم، افزود: در این کانون‌های عشایری که ثابت بوده و زندگیشان نیمه‌روستایی است مستقر می‌شوند که برای آبرسانی و حفاظت از مراتع این کانون‌ها نیز اعتباراتی در نظر گرفته شد؛ برای مثال برای کانونی که در قرق بهار است چهار میلیارد تومان هزینه کردیم.

*495 تن آرد در بین عشایر توزیع کردیم

وی با بیان اینکه علاوه بر آنچه گفته شد بالغ بر 495 تن توزیع آرد بین عشایر استان داشتیم، تشریح کرد: جالب است بدانید حتی به عشایر همدان که برای فصل سرما به استان‌های جنوبی کوچ می‌کنند نیز خدماتی همچون توزیع آب، آرد و نفت داریم.

*18 هزار لیتر سوخت توزیع شد

رئیس اداره امور عشایری استان همدان با بیان اینکه در بحث سوخت‌رسانی نیز 18 هزار لیتر توزیع نفت و نفت گاز را در بین عشایر استان داشتیم، خاطرنشان کرد: در خصوص احداث زیرچادری، سرویس بهداشتی و سازه‌هایی که در قالب سرپناه مجوز آن به عشایر داده می‌شود نیز ورود داشته و برای آن مجوزهای لازم صادر شده به طوری که در این بخش نیز بالغ بر 250 میلون تومان طی سال جاری هزینه کرده‌ایم.

کاویانی‌دلشاد با اشاره به اینکه در خصوص توزیع کپسول گاز نیز بالغ بر 55 عدد کپسول در بین عشایر توزیع کرده‌ایم تشریح کرد: در موضوعات فرهنگی نیز طی سال جاری بالغ بر هزار و 200 نفر از دوره‌های مختلف آموزشی از قبیل آموزش تخصصی دامداری، بهداشتی و نیز موضوعات تخصصی فرهنگی از طریق هماهنگی با امور کتابخانه‌ها بهره برده‌اند.

وی با بیان اینکه در خصوص تاریخ کوچ عشایر نیز سال جاری شاهد ساماندهی خوبی بودیم، تصریح کرد: تاریخ ورود عشایر به استان طبق برنامه‌ریزی 10 تا 15 اردیبهشت‌ماه بود حال آنکه در سال‌های قبل عشایر حتی قبل از فرا رسیدن نوروز وارد استان می‌شدند.

|*پرداخت 30 میلیارد تومان برای نخستین‌بار از تبصره 16

رئیس اداره امور عشایری استان همدان با بیان اینکه در بخش اعطای تسهیلات بانکی نیز هشت میلیارد تومان تسهیلات پرواربندی از محل ماده 52 پرداخت‌ کردیم، افزود: از محل تبصره 16 نیز برای نخستین‌بار 30 میلیارد تومان در نظر گرفته شد که تاکنون بالغ بر هشت میلیارد تومان از این محل تخصیص یافته است.

کاویانی‌دلشاد با تأیید بر گلایه‌مندی عشایر در خصوص سختگیری بانک‌ها در خصوص تضامین تسهیلات، افزود: در این زمینه جلساتی با معاون هماهنگی امور اقتصادی و مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی تشکیل دادیم تا از عشایر به دلیل نداشتن ضامن کارمند و جواز کسب تضمین زنجیره‌ای را قبول کنند، در این زمینه بانک کشاورزی و سپه همراهی لازم را داشتند اما بانک‌های خصوصی همچنان مشکل‌ساز هستند‌.

وی ادامه داد: این تسهیلات در بخشهایی همچون صنایع دستی، ایجاد سایت‌های گردشگری عشایری،کشت گیاهان دارویی در مراتع و زنجیره تولید گوشت قرمز برای تنوع‌بخشی به درآمد عشایر پرداخت شده‌اند.

مع‌الوصف کوچ‌نشینان ایران با توجه به شرایط زندگی و احتیاجاتشان نقش مؤثری در اوضاع اقتصادی و اجتماعی، سیاسی و حفظ تمامیت ارضی کشور ایفا می‌کنند، با توجه به اینکه اقتصاد کوچ‌نشینان بر اساس پرورش و نگهداری دام استوار است و عمدتاً فعالیت عشایر کوچ‌نشین کشور در زمینه تولیدات صنایع دستی (ازجمله بافت قالی و قالیچه، گلیم، جاجیم) وابسته به مواد اولیه مانند پشم است که از دام‌ها به‌دست می‌آید، صنایع دستی به‌عنوان فراورده‌های دست‌ساز عشایر به‌عنوان فعالیتی مکمل در کنار دامداری و کشاورزی که عمدتاً توسط زنان و دختران صورت می‌گیرد از آداب، سنن، باورها، و اقتصاد و فرهنگ کوچ‌نشینان نشأت گرفته است؛ بنابراین برنامه‌ریزی برای تغییر الگوی تولید و تبدیل صنایع دستی عشایر و ایلات و مصنوعات قابل قبول و مورد مصرف در شهرها، نیاز به بررسی‌ها و مطالعات گسترده و کارشناسانه دارد.

ارزیابی توان تولید و آشنایی با نوع و شیوه‌های تولید صنایع دستی کشور در کنار بررسی صنایع دستی روستایی، زمینه‌های پیشرفت، توسعه و تحول در صنایع دستی روستایی و عشایری را فراهم می‌کند، در صورت تغییر الگوی زندگی عشایر و ایلات و با توجه به استعداد آن‌ها در تولید صنایع دستی، می‌توان در جهت تغییر ساختار تولید صنایع دستی عشایر از خود مصرفی به کالاهای قابل عرضه و درآمدزا در بازارهای شهری و روستایی اقدام کرد؛ بنابراین پرداخت تسهیلات در این بخش‌ها می‌تواند کمک شایانی در این زمینه تلقی شود.