تاریخ پرماجرای انقلاب اسلامی از ابتدای شکل‌گیری این نهضت عظیم تا همین امروز، پر از ردپای زنان و مردانی است که در برهه‌های گوناگون، نقش برجسته‌ای برای سربلندی و ماندگاری وطن ایفا کرده‌اند؛ مردمی که یک روز با از جان گذشتگی و خون سرخ خود، انقلاب را پیروز کرده و روز دیگر با جوهر آبی نقش‌بسته روی انگشت، حکم به بقا و بالندگی آن دادند حکایت از این دارند که صفحات تاریخ ایران از اوایل دهه 40 تاکنون مملو از ایستادگی، حضور و اثرگذاری مردم است. مردمی که به ویژگی‌های غیرت دینی و عمیق بودن اعتقادات متصف هستند و پای مرجعیت دینی، انقلاب اسلامی و اقامه شعائر دینی استوار مانده‌اند. قیام 15 خرداد سال 1342، قیام 19 دی ماه سال 1356 مردم قم، قیام 29بهمن مردم تبریز، تظاهرات 17 شهریور 1357 و... تنها جلوه‌ای از حضور مردم در صحنه مبارزه برای تحقق و پایداری نهضت اسلامی است.

 

رهبر معظم انقلاب نیز اخیراً در دیدار خود با مردم قم درباره این مسئله بسیار مهم سخن گفته و فرمودند: «یکی از آن مطالبی که من امروز درباره‌ آن، چند جمله‌ای عرض می‌کنم، عبارت است از قدرت نقش‌آفرینی مردم در حوادث بزرگ. این را ما نباید فراموش کنیم؛ این را در زندگی خودمان تجربه کرده‌ایم، هم خودمان باید این را فراموش نکنیم، هم این تجربه را به دیگران منعکس کنیم. امروز غزه را ملاحظه کنید؛ نقش‌آفرینی حضور مردم و ایستادگی مردم در یک حادثه‌ عظیم؛ یعنی یک گروه کوچک، یک مردم محدود مثلاً دو میلیون جمعیت در یک وجب زمین، آمریکای با آن عظمت را و رژیم صهیونیستی آویزان به آمریکا را عاجز کرده‌اند؛ قدرت حضور مردم یعنی این. خب، حادثه‌ قم یک حادثه‌ای است به‌مراتب از این بالاتر؛ چرا؟ به خاطر اینکه در روز 19 دی مردم قم آمدند داخل خیابان، شهید هم دادند، کتک هم خوردند، عده‌ای هم زندان رفتند، اما سرآغاز یک جریانی شدند که آن جریان توانست یک رژیم وابسته‌ مستکبر ظالم مسلط بر این کشور را در طول مدت حدود یک سال سرنگون کند. از 19 دی 56 تا بیست‌ودوم بهمن 57 مگر چقدر زمان است؟ حضور مردم در صحنه‌های مختلف این است؛ وقتی که یک چنین قدرتی در بازوی و مشت یک ملت وجود دارد، چرا قدرش را نداند؟ چرا از آن استفاده نکند؟ چرا در مقابل حوادث بزرگ، آن را به کار نیندازد و در وسط میدان نیاورد؟ حرف من این است.»

 

با ذکر این مقدمه و اهمیت «قدرت نقش‌آفرینی مردم در حوادث بزرگ» به واکاوی این موضوع پرداختیم؛ آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگوی خبرنگار گروه خبری سپهرغرب با کارشناس مسائل خاورمیانه، مسائل سیاسی و بین‌الملل در این خصوص است.

 

*راهبرد امامین انقلاب نقش‌آفرینی مردم در دل میدان بود

 

جعفر قنادباشی با بیان اینکه راهبرد امام راحل نقش‌آفرینی مردم در دل میدان بود و مقام معظم رهبری نیز این راهبرد را با به‌کارگیری به اجرا درآوردند، عنوان کرد: این راهبرد اصلی امامین انقلاب در زمانی بود که خیلی به مردم توجهی نمی‌شد و تکیه سیاسیون عمدتاً بر احزاب، افراد شاخص و مقامات سیاسی بود.

 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: اصل قرار دادن مردم به‌عنوان یک عنصر مهم و تعیین‌کننده به نحوی بود که در ابتدای انقلاب و عصر عاشورای سال 1342 امام خمینی (ره) در میان مردم شاه را نصیحت کردند!

 

این کارشناس مسائل سیاسی و بین‌الملل افزود: این نخستین صحنه‌ای بود که امام راحل در اجرای راهبرد اصل قرار دادن مردم گام برداشتند؛ امام می‌توانستند این کار را در قالب یک نامه خصوصی یا نامه سرگشاده انجام دهند اما در یک جمع مردمی و علنی شاه را نصیحت کردند که این آغاز انقلاب بود و به این ترتیب به مردم تشخص بخشیدند.

 

قنادباشی با اشاره به اینکه عصر آن روز امام توسط نیروهای ساواک دستگیر شد، افزود: در پی اعتراض به دستگیری امام راحل باز این مردم بودند که به صحنه آمدند و قیام خونین 15 خرداد را خلق کردند که اگر حماسه حضور آن روز مردم نبود انقلاب به سایر شهرها کشیده نمی‌شد.

 

وی تأکید کرد: پس از آن اجتماعات مردمی، 19 دی‌ماه سال 1356 و در پی اعتراض به مقاله‌ای در روزنامه اطلاعات که در آن فردی به امام اهانت کرده بود باز این مردم بودند که به صحنه آمدند، البته تأکید امام آن روزها این بود که مردم آموزش ببینند و در خصوص این نحوه اعتراض، تبلیغ شود.

 

*امام دو روش رایج مبارزه مسلحانه و نقش‌آفرینی حزبی را منسوخ کردند

 

این کارشناس مسائل سیاسی در توضیح این مسئله، ادامه داد: دلیل تأکید امام بر استفاده از ظرفیت مردم و آموزش آن‌ها این بود که در آن دوران دو خط مشی برای مقابله با قدرت‌ها در کشورهای مختلف وجود داشت؛ نخست راه حزبی و سیاسی و مبتنی بر لیبرالیسم و دیگری روش مسلحانه که در هر دوی آن‌ها مردم نقشی نداشتند و کار توسط گروهک‌های مسلح و گاهی توسط احزاب سیاسی انجام می‌شد، بنابراین امام این دو روش را منسوخ کرده و سفارششان به شاگردان خود این بود که شما در اجتماعات مردمی شرکت کرده و مردم را آگاه کنید.

 

قنادباشی با اشاره به اینکه آگاهی‌بخشی در این زمینه روز به‌روز در حال افزایش بود و مردم حضور خود را تعیین‌کننده و اثربخش می‌دانستند، اذعان کرد: به محض اینکه به امام اهانت شد اجتماعات مردمی رخ داد که توسط توده‌های مردمی شکل گرفته و هدایت شد و پای احزاب سیاسی و گروهک‌ها در میان نبود.

 

وی اظهار کرد: بعد از آن و در چهلم حادثه قم، تبریز نیز شاهد حضور مردم در اجتماعات سیاسی بود که از مسجد آغاز شد، چهلم حادثه تبریز نیز در یزد و جهرم اجتماعی توسط مردم شکل گرفت و به همین منوال ما شاهد شکل‌گیری اجتماعات مردمی عظیمی توسط خود مردم بودیم که از یک سو تأکید امام بر معرفت‌افزایی این اجتماعات و از دیگر سو جهت‌دهی اجتماعات توسط همراهان و شاگردان ایشان ازجمله مقام معظم رهبری بود که این حرکت‌ها دچار اشتباه و نقصان در هدف نشود، حالا هدف چه بود؟ رفتن شاه!

 

*انقلاب معرفتی مردمی بدون خون ریزی

 

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: پس از آن، هر جا که اجتماعی شکل می‌گرفت گارد ارتش به آن حمله‌ور می‌شد که حمله به مسجد کرمان نمونه‌ای از آن بود یعنی آن‌ها می‌دانستند این تجمعات مردم از یک طرف پایه‌های رژیم شاه را متزلزل می‌کند و از سوی دیگر تبدیل به الگوی انقلاب مردمی با کمترین خون‌ریزی و بیشترین بازدهی می‌شود چراکه تا پیش از آن انقلاب‌ها با به راه افتادن جوی خون و تخریب فراوان در کشورها همراه بود.

 

قنادباشی با بیان اینکه انقلاب ایران با راهبرد امام خمینی (ره) بیشترین کارآمدی را داشت، ابراز کرد: دو روز قبل از 17 شهریور، عید فطر بود که در تهران یک اجتماع گسترده شکل گرفته و به یک تظاهرات ضد رژیم شاه تبدیل و البته با رگبار گلوله از سوی رژیم مواجه شد.

 

وی متذکر شد: بعد از این حوادث، دولت‌ها یکی پس از دیگری ناگزیر کنار رفتند، به طوری که هویدا کنار رفت، آموزگار روی کار آمد، او کنار رفت شریف‌امامی آمد و همین‌طور ادامه داشت و دولت‌ها در برابر اجتماعات مردمی که در شهرهای مختلف تشکیل شده و نوعی رفراندوم علیه شاه بود و مردم به حکومت شاهنشاهی «نه» می‌گفتند، توان ایستادگی نداشتند.

 

*تاسوعا و عاشورای سال 1357 بزرگ‌ترین رفراندوم علیه شاه بود

 

این کارشناس مسائل بین‌اللمل سپس بیان کرد: در آذرماه سال 1357 مصادف با تاسوعا و عاشورای حسینی بزرگ‌ترین اجتماع مردمی در تهران و شهرهای مختلف کشور شکل گرفت و کاملاً مردم‌محور بود. یعنی اصلاً سیاسیون دخیل نبودند و مردمی که مخاطب امام بودند و با اعلامیه‌های امام از زمان تبعید ایشان در پاریس با این اعلامیه‌ها هدایت می‌شدند، پا به میدان گذاشته بودند.

 

قنادباشی توضیح داد: مسئله‌ای که شاه را به این نتیجه رساند که از ایران برود همین راهپیمایی عظیم در شهرهای مختلف به‌ویژه تهران بود. این حرکت با الگوی عاشورایی مردم نشان داد آن‌ها به‌دنبال تشکیل حکومت اسلامی بوده و در این راه برای مقابله با یزید زمان از هیچ چیزی ابایی ندارند.

 

وی با اشاره به اینکه دی‌ماه مصادف با فرار شاه و بهمن‌ماه مصادف با پیروزی انقلاب بود، عنوان کرد: بعد از آن و در فروردین 1357 که امام قرار بود سخنرانی کند دانشگاه‌ها، مساجد و محافل مختلف از ایشان دعوت کردند تا به آنجا بروند اما امام باز هم مردم را انتخاب کردند و در بهشت زهرا (س)، جوار مزار شهدا و در میان مردمی که انقلاب کرده بودند، شهید داده بودند و به امام علاقه‌مند بودند، حضور یافتند.

 

این کارشناس مسائل سیاسی این را هم اضافه کرد که امام همان‌جا فرمود «من به پشتوانه این مردم دولت تعیین می‌کنم» و این اغراق نیست که انقلاب توسط مردم با معرفت‌افزایی و جهت‌دهی امام راحل شکل گرفت. بعد از آن سخنرانی در بهشت زهرا (س) تا آخرین سال حیات امام نیز این دیدارها و گفت‌وگوها با اقشار مختلف مردم ادامه داشت، یعنی امام سخنگو و حزب سیاسی مورد قبولی نداشت و سخنرانی، فرامین، سفارش‌های خود را میان جمع مردم در جماران انجام می‌داد، این شیوه را هم از رسول اکرم (ص) و امیرالمؤمنین (ع) آموخته بود. ابزار اداره کشور و زیربنای جمهوری اسلامی نیز از نظر ایشان همین بود. اصل قرار دادن مردم به‌عنوان یک راهبرد.

 

قنادباشی سپس با بیان اینکه بعد از انقلاب نیز مردم در کارزارهای مختلف حضور پیدا کرده و فتنه‌ها را خنثی کرده و با آرای خود در جهت حمایت از نظام و انقلاب گام برداشتند چراکه مشی رهبر انقلاب نیز همان مشی امام راحل بود، سخنان خود را در این بخش به پایان برد.

 

در خاتمه باید گفت؛ نقش‌آفرینی مردم در وسط میدان، در طول سال‌های انقلاب، صحنه‌های پرافتخاری را از تبلور مردم‌سالاری دینی در تاریخ این کشور رقم زده است. در طول سال‌های قبل و بعد از انقلاب این مردم بودند که همواره در صحنه‌های گوناگون از ایستادگی در مقابل استبداد رژیم ستمشاهی و دشمن خارجی در جنگ هشت ساله تا حضور در راهپیمایی‌های 22 بهمن ماه، روز قدس، 13 آبان ماه، نمازهای جمعه، تشییع پیکر پاک شهیدان، حرکت جهادی در تمامی عرصه‌های مورد نیاز کشور همچون کرونا و رفع محرومیت و انتخابات‌های گوناگون حضور پررنگ داشتند و از انقلاب و ارزش‌های آن دفاع کردند؛ حضوری که نقشه‌های دشمنان را برای برهم زدن امنیت و نظم کشور درهم شکسته و می‌شکند.

 

تاریخ به یاد خواهد سپرد که مردم با تشخیص دقیق صحنه، دشمنان را در اهداف خود ناکام گذاشته‌، فرصت جولان به ضد انقلاب نداده و فتنه‌ها‌ی مختلف را شکست داده‌اند. آن‌ها تحت هر شرایطی پای ایران عزیز ایستاده‌اند و همین از آنان یک الگوی تمام‌عیار برای ملت‌های آزاده جهان در مقابل ظلم و استبداد ساخته که تعیین سرنوشت کشورشان به دست خود آنان رقم بخورد.