دهه شصتی‌ها با سرعت عجیبی وارد میان‌سالی شده‌اند، اغلب متولدین نیمه‌اولی این دهه از 40 سالگی عبور کرده‌اند و شمارش معکوس برای نیمه‌دومی‌های دهه 60 نیز آغاز شده است. در این میان بیش‌از یک‌ میلیون و 700 هزار دختر و پسر دهه شصتی هنوز ازدواج نکرده‌اند و زنگ تجرد قطعی آن‌ها در آستانه میان‌سالی به صدا درآمده است.

تنهایی در میان‌سالی و پیامدهای روانی ناشی از آن و ترس از پیری و بیماری‌های این دوران دو معضل اصلی این گروه میلیونی است. اما علت این مسئله چیست؟ یک جمعیت‌شناس دراین‌باره بیشتر توضیح می‌دهد؛ البته دولت سیزدهم در این سه سال تلاش کرد خودش برای دهه‌شصتی‌ها آستین بالا بزند و ازدواج را در آخرین روزهای جوانی برایشان رقم بزند.

* مشکل اصلی دهه شصتی‌های مجرد کجاست؟

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، بررسی عوامل افزایش سن ازدواج جوانان نشان می‌دهد مهم‌ترین عامل فرهنگی در تأخیر در ازدواج جوانان، پیدا نکردن همسر مناسب است.

از سوی دیگر بررسی تحولات اجتماعی و خانواده و تغییر کارکردهای آن نیز نشان می‌دهد نقش فرد در انتخاب همسر افزایش پیدا کرده و جایگاه خانواده از نقش محوری در این موضوع، به نقش مشورتی تبدیل شده است.

از سوی دیگر گسترش نااطمینانی جوانان در حوزه‌های مختلف و تغییر ملاک‌های ازدواج منجر به سخت‌ شدن فرایند انتخاب همسر شده است.

* آستین بالا زدن نهادهای واسطه‌گری برای دهه‌ شصتی‌ها

رسمیت‌ بخشیدن به مجموعه‌های واسطه‌گری ازدواج موضوعی است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته تا از این طریق راهی پیش‌ روی مجردهای دهه 60 گذاشته شود.

همان‌طور که در گذشته واسطه‌های ازدواج در محله‌ها و اقوام، مسئولیت اصلی ازدواج جوانان را برعهده داشتند، اکنون نیز این مراکز در ساختاری جدید تلاش می‌کنند تا مسئله تجرد دهه شصتی‌ها را حل کنند.

شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران معتقد است اگرچه مراکز همسان‌گزینی می‌توانند جایگزین مناسبی برای «واسطه‌گری در ازدواج» باشند، اما درعین‌حال تعدد مراکز موجب خطا و افزایش نفوذ افراد غیر متعارف برای فعالیت این مراکز شده است؛ بنابراین اگر مراکز رسمی برای انتخاب جوانان مناسب یکدیگر وجود داشته باشد، به‌مرور زمان اطمینان در آن‌ها برای مراجعه به این مراکز بیشتر خواهد شد.

* شرایط سخت‌تر ازدواج برای دختران دهه‌ شصتی

محدودیت همسرگزینی برای زنان دهه 60، سخت‌تر از مردان این دهه است؛ موضوعی که کاظمی‌پور با آمار و ارقام آن را تأیید می‌کند: «اکثر مردان دهه شصتی تا مرز 50 سالگی ازدواج می‌کنند، چراکه آن‌ها الزاماً با خانم‌های دهه شصتی ازدواج نمی‌کنند و ممکن است با دهه‌های 70 و حتی 80 ازدواج کنند، اما از آنجا که معمولاً ازدواج زنان با مردان بزرگ‌تر از خودشان یک هنجار اجتماعی محسوب می‌شود، از همین رو دایره همسرگزینی برای دختران دهه شصتی محدودتر است و آن‌ها باید یا با مردان دهه شصتی یا مردان دهه 50 ازدواج کنند، این درحالی است که اکثریت مردان دهه 50 هم تا پیش از این ازدواج کرده‌اند.»

این جمعیت‌شناس از منظر دیگری نیز به تحلیل دلیل تجرد قطعی دختران دهه 60 می‌پردازد و می‌گوید: «به‌طور کلی زمانی که افراد دیر ازدواج می‌کنند، میانگین سن ازدواج برای کل جامعه بالا می‌رود و بالطبع افراد دیرتر ازدواج می‌کنند و این موضوع به ضرر زنان است؛ چراکه مردان جوان‌طلب هستند و با زنان کوچک‌تر ازدواج می‌کنند، بنابراین زنان با سن‌های بالاتر، شانس کمتری برای ازدواج دارند.»

* وام‌هایی برای تشویق مجردها

با همه این‌ها دولت سیزدهم در سه سال گذشته بیکار ننشست و برای ازدواج دهه شصتی‌ها تلاش‌هایی کرد؛ حمایت مالی از مجردهای این دهه که می‌خواهند نخستین قدم‌های خود را برای شروع زندگی بردارند، در همان برنامه‌های ابتدایی دولت در دستور کار قرار گرفت.

تسهیلات ویژه ازدواج، تسهیلات ویژه جهیزیه در قالب کالابرگ، تسهیلات ویژه اشتغال و بیمه زوجین دهه‌ شصتی، ازجمله مواردی بودند که از سوی معاونت امور زنان دولت و بدنه اقتصادی پیگیری شد.

در نیمه‌ دوم سال 1400 بود که موضوع طرح تسهیلات تشویقی ازدواج به متولدین دهه 60 ساکن در روستاها و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت با کارمزد چهار درصد مطرح شد. براساس آن افراد با دارا بودن تابعیت کشور ایران، عشایر یا ساکن روستا و یا شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت، مجرد بودن زوجین و تاریخ تولد افراد در دهه 60 در بازه تاریخی یک فروردین‌ماه 1360 تا 29 اسفندماه 1369 امکان دریافت این تسهیلات را داشتند.

هرچند این خواسته در سال 1401 به‌دلیل عدم‌ تخصیص بودجه محقق نشد، اما در سال 1402 پیگیری این موضوع با مبلغ بیشتر در دستور کار دولت قرار گرفت. به‌گفته خزعلی «میزان این تسهیلات درمجموع 500‌ میلیون تومان است که سقف 100 میلیون تومان تسهیلات برای ازدواج، 200 میلیون تومان ‌برای خرید اقساطی جهیزیه و 200 میلیون تومان وام اشتغال درنظر گرفته شده است. بیش از دو هزار و 300 زوج در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و معرفی حدود یک‌هزار و 200 زوج واجد شرایط به بانک‌ها برای دریافت این وام انجام شده و ارائه این تسهیلات در سال 1403 نیز تمدید شده است.»

به‌هر روی، تلاش برای شکسته‌ شدن سد تجرد دهه‌ شصتی‌ها همچنان ادامه دارد و شاید مشوق‌های مالی بتواند زمینه ترغیب این نسل به ازدواج را فراهم کند.