والدین نسبت به فرزندانشان نگرانی‌های خاص خود را دارند؛ از طرف دیگر، نواجوانان به‌دلیل ویژگی‌های دوران بلوغ، سعی دارند استقلال بیشتری کسب کنند و اکثر مواقع دست به پنهان‌کاری می‌زنند. علت مخفی‌کاری نوجوانان، نبود ارتباط مناسب با والدینشان است؛ ترس از عصبانی شدن پدر و مادر، نوجوان را به سمت پنهان‌کاری سوق می‌دهد.
از دیدگاه یک نوجوان، والدین قادر به درک او نیستند و سعی دارند خواسته‌هایشان را به فرزندشان تحمیل کنند و ازاین‌رو جبهه‌گیری نوجوانان بیشتر می‌شود. از آنجایی که نوجوانان نیاز به درک و توجه بسیاری دارند، به سمت هم‌سالان خود جذب شده و بدون اینکه قدرت تشخیص مناسبی داشته باشند، ممکن است در راه اشتباهی قدم بردارند. ترس از تنبیه و سرزنش باعث ایجاد اضطراب می‌شود و مخفی‌کاری نوجوانان می‌تواند با همین ترس‌ها شروع شود.
اغلب والدین سعی دارند با تحت فشار گذاشتن فرزندشان، آن‌ها را فردی مسئولیت‌پذیر تربیت کنند. درواقع این رفتار اشتباه است و نوجوان را بیشتر از قبول مسئولیت دور می‌کند و یا اینکه در مواقعی آن‌ها را از هم‌صحبتی و معاشرت با هم‌سالان خود منع می‌کنند که باعث می‌شود نوجوان شما بیشتر به سمت دوستانش گرایش پیدا کند. اینکه نوجوان تمایل بیشتری دارد تا با هم‌سالانش صحبت کند، دلیل بر مخفی‌کاری نیست. در ادامه مطلب بیشتر به علت مخفی‌کاری نوجوانان و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم.
* اشتباهات والدین که نوجوانان را پنهان‌کار می‌کند
فردی که در مرحله نوجوانی قرار دارد، با تغییرات فیزیکی و روحی عظیمی روبه‌رو می‌شود. این دوره از زندگی ممکن است برای والدین و نوجوانان چالش‌های زیادی به همراه داشته باشد. والدین نقش مهمی در هدایت نوجوانان خود دارند و اشتباهاتی که در این مرحله می‌کنند، می‌تواند بر تربیت و توسعه نوجوانان تأثیر گذار باشد. در این گفتار به بررسی اشتباهاتی که والدین ممکن است بکنند که می‌تواند نوجوانان را به پنهان‌کاری ترغیب کند، می‌پردازیم.
* عدم ارتباط مؤثر
یکی از اشتباهات شایع والدین، عدم برقراری ارتباط مؤثر با نوجوانانشان است. از آنجا که نوجوانان در این دوره از زندگی به دنبال استقلال و هویت خود هستند، ارتباط با آن‌ها بسیار مهم است. والدین باید به نوجوانان فرصت دهند تا احساسات و نگرانی‌های خود را ابراز کنند و به آن‌ها گوش فرا دهند. عدم ارتباط مؤثر ممکن است نوجوانان را به پنهان‌کاری ترغیب کند تا مخفیانه از والدین خود، کارهایی انجام دهند.
* عدم فهم نیازهای نوجوانان
والدین ممکن است اشتباه کنند و نیازها و تغییراتی که نوجوانان در این دوره تجربه می‌کنند را نفهمند. نوجوانان به تغییرات فیزیکی و روحی نیاز دارند و احترام به حریم شخصی آن‌ها بسیار مهم است؛ والدین باید به نوجوانان فرصت دهند تا خود را بشناسند و به‌تدریج به استقلال برسند. عدم فهم نیازهای نوجوانان ممکن است باعث شود که آن‌ها خود را از والدین پنهان کنند.
* نظارت بیش از حد
یکی دیگر از اشتباهات والدین، نظارت بیش از حد بر نوجوانان است. اگر والدین به‌طور مداوم و بدون حد و مرزی بر فعالیت‌ها و دوستان فرزندشان نظارت کنند، ممکن است نوجوانان احساس کنند که حریم شخصی آن‌ها حفظ نشده است؛ این امر می‌تواند نوجوانان را به پنهان‌کاری ترغیب کند.
* عدم انعطاف‌پذیری
والدین باید به نوجوانان فرصت دهند تا اشتباه کنند و از تجربه‌های خود یاد بگیرند؛ عدم انعطاف‌پذیری و تمسخر اشتباه‌های نوجوانان می‌تواند باعث شود که آن‌ها از والدین پنهان‌کاری کنند تا از برخورد با انتقادها فرار کنند.
* عدم توجه به نیاز داشتن حریم شخصی
یکی از نیازهای مهم نوجوانان، حریم شخصی است. والدین باید به این نکته توجه داشته باشند که نوجوانان نیاز به حریم شخصی‌ دارند و این مهم بسیار اهمیت دارد. عدم احترام به حریم شخصی نوجوانان ممکن است باعث شود که آن‌ها از والدین پنهان‌کاری کنند تا از نظرات و دخالت‌های زیاد والدین در زندگی خصوصی‌ خود فرار کنند.
* عدم توجه به فشارهای جامعه
جامعه بر نوجوان ما فشار می‌آورد که تأثیر دوستان، رسانه‌ها و جامعه مجازی، ازجمله فشارها و تأثیرات جامعه است. والدین باید به این فشارها توجه داشته باشند و در مورد آن‌ها با نوجوانان صحبت کنند؛ عدم توجه به این مهم ممکن است باعث شود نوجوانان به پنهان‌کاری ترغیب شوند تا از فشارها فرار کنند.
* عدم ارائه الگوی مثبت
والدین به‌عنوان الگوهای اصلی نوجوانان عمل می‌کنند؛ عدم ارائه الگوی مثبت توسط والدین، ممکن است باعث شود که نوجوانان به پنهان‌کاری ترغیب شوند. والدین باید تلاش کنند تا الگوی مثبتی برای نوجوانان خود باشند و نشان دهند که چگونه با مشکلات و اشتباهات کنار می‌آیند.
* به‌روز بودن اطلاعات نوجوانان در مقایسه با والدینشان
بعضی خانواده‌ها پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز را برای نوجوانانشان تهیه می‌کنند، درحالی که کمترین اطلاعاتی از امکانات و آسیب‌هایی که ممکن است این فناوری برای نوجوان آن‌ها ایجاد کند، ندارند. برای نمونه برخی از والدین پیشرفته‌ترین تلفن همراه را برای فرزندانشان تهیه می‌کنند، اما نمی‌دانند که در تلفن همراه نوجوانشان چه می‌گذرد.
یعنی والدین با دست خود یک آسیب جدی و جدید برای نوجوانشان ایجاد می‌کنند. این پدرها و مادرها باید برای فرزندانشان تلفن همراهی تهیه کنند که حداقل نحوه استفاده از آن را بدانند؛ این والدین معمولاً پس از مدتی مجبور می‌شوند نوجوانشان را در استفاده از تلفن همراه محروم کنند که همین موضوع، تنش جدیدی ایجاد می‌کند و اشتباه بعدی والدین است.
* «خودرأی» شدن جوانان نتیجه رفتارهای متضاد والدین
در بعضی خانواده‌ها والدین در تربیت نوجوانشان یک‌صدا نیستند؛ یعنی رفتار پدر و مادر با نوجوانشان شبیه هم نیست. در این خانواده‌ها نوجوان راه خودش را می‌رود و پدر و مادر هم به فکر مشکلات خودشان هستند.
در این حالت والدین و فرزندان فقط یک «هم‌خانه بودن» را در کنار یکدیگر تجربه می‌کنند. در این خانواده‌ها به‌جای اینکه والدین در رفتار با نوجوانشان وحدت رویه داشته باشند، خود نوجوان موضوع اختلاف می‌شود.
مثلاً مادر می‌گوید فرزندش اصلاً این کار را انجام ندهد و پدر اصرار می‌کند که نوجوان حتماً باید این کار را انجام دهد و او هم کاری را که دوست دارد، انجام می‌دهد. این موارد دست به دست هم می‌دهد تا نوجوان احساس آرامش نکند و به دوستان نامناسب پناه ببرد. اگر در یک خانواده بین اعضای احترام متقابل برقرار باشد، نوجوان کمترین خطر را احساس می‌کند و در نتیجه رفتارهای پُرخطر او هم به کمترین میزان ممکن کاهش می‌یابد.
* ارتباط قطع شود، پنهان‌کاری شروع می‌شود
اگر والدین می‌خواهند نوجوانشان را هدایت کنند، نخستین قدم این است که بدانند به‌هیچ‌وجه نباید ارتباط آن‌ها با فرزندشان قطع شود. اگر والدین بتوانند یک رابطه همدلانه و صمیمانه با فرزندانشان برقرار کنند، نه‌تنها به شخصیت آن‌ها بر نمی‌خورد، بلکه احساس ارزشمندی هم می‌کنند. اگر نوجوان احساس کند به او اهمیت می‌دهید، در همه مشکلاتش با شما مشورت می‌کند و به‌راحتی می‌توانید بر رفتارهای او کنترل بیشتری داشته باشید.
زمانی که یک نوجوان می‌گوید پدر و مادرم مرا درک نمی‌کنند، یعنی رابطه بین والدین و فرزند قطع شده است. وقتی ارتباط والدین با نوجوان خود قطع شود، فرزند اگر فعالیت یا رفتارهای اشتباهی داشته باشد، آن‌ها را زیرزمینی انجام می‌دهد. این زیرزمینی شدن فعالیت‌های فرزند، باعث می‌شود تا رفتارهای پُرخطر او برای والدین آشکار نشود.
* از کجا بفهمیم فرزندمان چیزی را مخفی می‌کند؟
در مطالب قبل در مورد علت مخفی‌کاری نوجوانان صحبت کردیم و راهکارهایی را به والدین پشنهاد دادیم. در این قسمت قصد داریم تا در مورد علائمی صحبت کنیم که نشان می‌دهد نوجوان شما درحال پنهان کاری است.
* تغییرات ناگهانی در رفتارها
از تغییرات غیر عادی و ناگهانی فرزندتان می‌توانید متوجه بروز مشکل شوید. برای مثال اگر نوجوان شما به‌طور طبیعی پُرحرف بوده و ناگهان تغییر رفتار داده و کم‌حرف می‌شود یا از عبارات متفاوت استفاده می‌کند، نشان‌دهنده این است که اتفاقی افتاده و او قصد پنهان کردنش را دارد.
* انزوا و تمایل بیشتر به تنها ماندن
اگر نوجوان شما بیشترین وقتش را در اتاق و به‌تنهایی می‌گذراند، می‌تواند هشداری برای شما باشد تا بیشتر به او توجه کنید. پنهان‌کاری فرزندتان از گوشه‌گیری‌هایش مشخص می‌شود؛ عدم حضور در جمع خانواده و میهمانی‌ها، می‌تواند یکی از علائم بارز پنهان‌کاری در نوجوانان باشد.
* تغییرات ظاهری
بی‌اشتهایی، بی‌حوصلگی و بی‌خوابی می‌تواند از علائم تغییر حالت‌های رفتاری باشد؛ بی‌اشتهایی در نوجوان باعث کاهش وزن و بیماری‌های گوارشی می‌شود.
* دروغگویی
زمانی که با پاسخ‌های بی‌ربط و به‌اصطلاح سربالا مواجه می‌شوید، متوجه پنهان‌کاری‌های او خواهید شد. درواقع با شناختی که از نحوه صحبت کردن فرزندتان دارید، می‌توانید اضطراب را در گفتار او حس کنید.
* پرخاشگری
خشونت در نوجوانان نشان‌دهنده ترس است. اگر نوجوان شما به‌یک‌باره دچار پرخاشگری شده است، این احتمال را بدهید که چیزی را از شما مخفی می‌کند. زمانی که فرزندتان احساس کند که قرار است شما از راز او مطلع شوید، ناخودآگاه دست به خشونت و بدرفتاری می‌زند.
* رفتار‌های غیر قابل پیش‌بینی
با شناختی که از فرزند خود دارید، می‌دانید که چه واکنش‌ها و چه رفتارهایی دارد و چه لباس‌هایی می‌پوشد. هرگونه تغییر در ظاهر او می‌تواند هشداری برای شما باشد.
* سخن پایانی
نوجوانی دوران بسیار حساس و سرنوشت‌سازی بوده؛ در هر برهه زمانی شخصیت نوجوانان درحال شکل‌گیری است. اغلب خانواده‌ها به‌علت نداشتن دانش کافی، نمی‌دانند چطور باید در مقابل فرزندشان که در آستانه بلوغ است، رفتار کنند. این عدم آگاهی باعث ایجاد تنش‌هایی می‌شود که نوجوان را به سمت بیرون از محیط خانه و خانواده سوق می‌دهد و ممکن است در این جریانات با افراد مناسبی برخورد نکند و مسیری اشتباه را در پیش بگیرد.
والدین باید روی رفتارهای فرزندشان به شناخت کافی برسند تا بتوانند متوجه کوچک‌ترین تغییر در ظاهر و کلام نوجوانشان بشوند. باید این موضوع را بپذیرید که شکست و اشتباه بخش اجتناب‌ناپذیر زندگی ما هستند و این حق هر نوجوانی است که وقتی اشتباهی مرتکب شد، به‌جای سرزنش شدن، از حمایت و پشتیبانی والدینش بهره‌مند شود؛ این‌گونه رفتار کردن مخفی‌کاری نوجوانان را در محیط خانواده کاهش می‌دهد.
والدین موفق کسانی هستند که در مقابل رفتارهای فرزندشان از خود انعطاف نشان می‌دهند تا به بهترین شکل ممکن آن را راهنمایی کنند؛ ساختن محیطی دوستانه و به دور از اضطراب می‌تواند بهترین راهکار برای برقراری ارتباط نزدیک با فرزندان باشد.