چهارشنبه این هفته نشست تحلیلی و پرسش و پاسخ پیرامون امور خارجه و روابط بین‌الملل با محوریت مذاکره ایران و آمریکا و با عنوان میزگرد "زاویه دید" از سوی موسسه ایسوا در سالن جلسات سازمان فرهنگی شهرداری همدان برگزار شد.
این جلسه با حضور حسن‌ رحیمی‌روشن؛ عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا و عباس‌ صالحی‌ نجف‌آبادی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان به عنوان کارشناسان و تحلیل‌گران اتفاقات اخیر ایران و آمریکا همراه بود.
محمد مهدی شیرمحمدی؛ عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان مدیریت این جلسه را بر عهده داشت و سئوالاتی را در خصوص اتفاقات روز جامعه ایران از کارشناسان پرسید.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا ابتدا با بیان اینکه در جریان برجام با 5 قدرت اتمی عضو شورای امنیت به‌علاوه آلمان مذاکره داشتیم اما امروز تنها با آمریکا مذاکره می‌کنیم اظهار کرد: بعد از اینکه آمریکا از برجام خارج شد، هرچند از لحاظ حقوقی ایران و بعد بریتانیا، روسیه و چین از این مذاکره خارج نشدند اما عملا دیگر برجامی وجود نداشت.
رحیمی‌روشن بیان کرد: در این دور از مذاکرات آمریکا به تنهایی اهل مذاکره است و ظاهرا روسیه و چین نظاره‌گر هستند؛ آمریکا اروپایی‌ها را هم بازی نداده است.
وی با تاکید بر اینکه این مسائل در حقیقت به موضوعات 500 سال پیش برمی‌گردد که یک دولت، محور جامعه جهانی و قدرت مسلم بوده است افزود: در طول سال‌ها دولت‌هایی مانند پرتقال، انگلیس، هلند و فرانسه زمانی قدرت مسلم در جهان بودند و از جنگ جهانی دوم به بعد هم آمریکا به نوعی قدرت جهانی بوده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه از سال 1991 میلادی شوروی که فروپاشید به نظر می‌رسید آمریکا نظام تک قطبی را در جهان حاکم کند و خود این ادعا را هم داشت ادامه داد: در این میان نظم نوین جهانی را آقای بوش پدر اعلام کرد.
* آمریکا ادعای ابرقدرتی دارد
وی با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها خود این نظام تک قطبی را ادعا داشتند اما در حقیقت از سال 1991 به بعد در نظام جهانی با کاهش قدرت ونفوذ و به عبارتی افول آمریکا مواجه هستیم و این کشور آن قدرت جهانی را که در بین دو جنگ و بعد پایان جنگ دوم و جنگ سرد داشت از دست داده‌است افزود: اما همچنان آنها ادعای ابرقدرتی را دارند و فعلا نپذیرفته‌اند که آن جایگاه را از دست داده‌اند.
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه آمریکا در این میان به تنهایی از برجام خارج شد و اکنون نیز به تنهایی بازگشته است و نامه‌نگاری کرده که ما حاضریم مسائل را با ایران حل کنیم و مذاکره انجام شود و این روند در حال انجام است گفت: سئوال اینجاست که وقتی یک کشور ابر قدرت است چرا مذاکره را مطرح می‌کند؟!
وی دراین خصوص اضافه کرد: دو تفکر در آمریکا حاکم است، بعد از اتفاقات یک سال اخیر در خاورمیانه و یا غرب آسیا و تحولاتی که در منطقه و در کشورهایی نظیر سوریه، لبنان و یمن اتفاق افتاده عده‌ای در آمریکا اعتقاد دارند که ایران در ضعیف‌ترین موقعیت ممکن خود است و امروز باید با حمله نظامی، قدرت هسته‌ای ایران را به پایان رساند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا بیان کرد: عده دیگر معتقدند که حمله نظامی نه تنها نمی‌تواند تاسیسات هسته‌ای را از دسترس خارج کند بلکه ایرانیان را تحریک می‌کند به سلاح اتمی هم دست پیدا کنند و برای آن‌ها مشروعیت داخلی و بین‌المللی را فراهم می‌کند، پس حمله به ایران اشتباه است.
وی با اشاره به اینکه نتیجه این رویکردها مذاکره موجود است خاطرنشان کرد: آن‌ها به این نتیجه رسیدند که شاید با مذاکره بتوانند آنچه در نظر می‌گذرانند را به دست بیاورند.
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه در روند مذاکره سناریوهای مختلفی مطرح است اما آنچه تاکنون مشخص بوده این است که ظاهرا آمریکایی‌ها که از برجام خارج شده بودند، به همان برجام و امتیازاتی که برجام از لحاظ صنعت هسته‌ای برای ایران قائل بود یعنی غنی‌سازی 5 درصد که برای نیروگاه‌های اتمی لازم است، قانع شدند افزود: آنها در این میان ادعا نکردند که در کل باید صنعت هسته‌ای ایران برچیده شود و همینکه پای مذاکره نیز آمدند موفقیت بزرگی برای کشور است.
وی بیان کرد: اینکه ابرقدرتی مثل آمریکا حاضر شده و نامه‌نگاری و درخواست کرده که بیایید با مذاکره مسائل را حل کنیم، نشان از یک قدرت و توان با عظمت ایران پشت پرده دیپلماسی است که آمریکایی‌ها را به این باور رسانده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا گفت: اینکه مذاکرات چگونه انجام شود به هنر دیپلمات‌ها و سیاست‌مداران ما بستگی دارد که بتوانند چینش میز مذاکره و محتوا و برآیند آن را در نظر بگیرند و برنامه‌ای داشته باشند، از طرفی اگر هم مذاکره موفقیت‌آمیز نبود باید برای ادامه کار برنامه‌ای داشته باشند.
شیرمحمدی در ادامه خطاب به دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان عنوان کرد: امروز شاهد روند مذاکره بین ایران و آمریکا هستیم و در این بین دو جلسه برگزار شده و طرفین از روند جلسات ابراز رضایت کردند، ما امروز به نقطه‌ای رسیدیم که چند ماه پیش مذاکره بین ایران و آمریکا در کشور تصور نمی‌شد، نظر شما در این خصوص چیست؟
صالحی نجف‌آبادی در پاسخ با بیان اینکه سرعت تحولات موجود میان ایران و آمریکا بالا است تا بتوان اتفاقات دو هفته اخیر را تحلیل کرد اظهار کرد: نظریات اقتصاد سیاسی می‌تواند این گفت‌وگوها را تبیین کند.
وی اظهار کرد: نظریه انسان خردمند می‌تواند به تحلیل این مسائل بپردازد که در موضوع ایران و آمریکا هر دو خردمند، هر دو سود محور و به دنبال منافع خود هستند، حال مذاکره‌ای بین آنها انجام می‌شود که ممکن است برد برد باشد یا منافع تقسیم شود.
* هدف ترامپ توقف صنعت هسته‌ای ایران
این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد همدان تصریح کرد: در مذاکره بین ایران و آمریکا موضوعات اقتصادی حائز اهمیت است و ترامپ طبق گفته خود به دنبال آن است که در این دوره هیچ جنگی اتفاق نیفتد و بتواند صنعت هسته‌ای ایران را متوقف کند.
وی گفت: ترامپ به دنبال این است که ایران را وارد معاملات اقتصادی کند که در علوم اقتصاد سیاسی، نظریه تار عنکبوت گفته می‌شود، یعنی این کشور چنان دور خود تارعنکبوت می‌زند که امکان جدا شدن کشورها نباشد.
صالحی نجف‌آبادی اضافه کرد: همانطور که در مورد کشور چین گفته می‌شود که چنان روابطش با کشورهای مختلف قوی است که به اصطلاح تار عنکبوت دور آن زیاد است، در حالی که کشوری مانند روسیه روابط چندانی با کشورهای دیگر ندارد و روابطش ضعیف است.
وی با بیان اینکه در اختلاف بین تایوان و چین گفته می‌شود که بعید است چین وارد حمله نظامی با این کشور شود ادامه داد: اگر وارد جنگ نظامی شود، بسیاری از منافع و ارتباطات اقتصادی‌ چین از بین می‌رود؛ در مورد آمریکا و ترامپ نیز این رویه صادق است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد همدان با اشاره به اینکه ترامپ اخیرا با ایران کوتاه آمده و به قضیه برجام راضی شده و به نظر ما به آستانه یک توافق رسیدیم افزود: ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست، ژست جنگ را می‌گیرد اما اصلا به فکر جنگ نیست چرا که هزینه بالایی دارد و از طرفی تهدید می‌کند که امتیازاتی را بگیرد و به نوعی غنی‌سازی ایران را متوقف کند.
دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا نیز با اشاره به اینکه وابستگی منافع منفی با آمریکایی‌ها وجود دارد اظهار کرد: وقتی آمریکا دنبال بازدارندگی است موضوع عقلانیت مطرح می‌شود، این عقلانیت حساب سود و زیاد دارد و به نوعی عقلانیت ابزاری است نه عقلانیت قدسی.
* جنگ با ایران به سود آمریکا نیست
رحیمی‌روشن با طرح این سئوال که چرا آمریکایی‌ها به دنبال مذاکره هستند گفت: چون آنها می‌دانند که با جنگ نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد و حساب سود و زیان دارند.
وی به قضیه بمباران نیروگاه اتمی سوریه اشاره کرد و افزود: در سال 1981 اسرائیلی‌ها نیروگاه اتمی عراق را با حمله هوایی بمباران کردند و البته خلبانان شجاع ایرانی قبلا آن را از کار انداخته بودند و تقریبا بعد از بازسازی بود که اسرائیلی‌ها آنجا را بمباران کردند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه این اتفاقات نشان دهنده آن است که برای حمله به ایران امروز حساب و کتاب می‌شود تاکید کرد: حمله نظامی با هیچ منطقی سازگار نبوده است، آنها بین خود حساب و کتاب کردند و گفته‌اند که با چند حمله هوایی نهایت بتوانیم مدتی صنعت هسته‌ای ایران را متوقف کنیم و این حداکثر دو ماه عقب می‌افتد اما از آن طرف مشروعیت اخلاقی را به ایرانی‌ها می‌دهیم که از ام پی تی، پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای خارج شوند و نظارت آژانس را هم بردارند و سلاح هسته‌ای را هم بسازند و بعد از آن هم دیگر امکان حمله به ایران ممکن نخواهد بود.
وی بیان کرد: اینکه امروز آمریکایی‌ها با کره شمالی کاری ندارد، واقعیت این است که قبلا با کره شمالی پشت میز نشستند‌ و صحبت کردند و حتی عکس‌هایی هم گرفتند اما به جایی نرسیدند و توافقی حاصل نشده است، در این خصوص آمریکایی‌ها دست به تحرک نظامی هم نزدند چرا که موضوع توان هسته‌ای بوده است.
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه بر اساس محاسبه آمریکایی‌ها، انتخابی جز مذاکره نیست گفت: بخشی از موضوع مذاکره هم به شخصیت ترامپ برمی‌گردد که در انتخابات وعده داده بود خیلی از مسائل را حل کرده و آمریکا را از جنگ‌های بی‌پایان خارج خواهد کرد.
وی اضافه کرد: او گفته بود که دوره قبل اگر رئیس جمهور آمریکا بودم جنگی اتفاق نمی‌افتاد و داستان اکراین را حل خواهم کرد، البته وقتی از او پرسیده بودند که چه شد و این صحبت را شما داشتید اما موضوع حل نشد، گفته بود که در مورد آن شوخی کردم؛ درواقع شوخی نمی‌کرد و در اصل نتوانسته بود که مسئله اکراین را حل کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی همدان عنوان کرد: ترامپ بیش از اینکه بخواهد برای اکراین کاری کند، نگاه تایید آمیزی به کارهای روسیه دارد و حاضر است کریمه را به رسمیت بشناسد تا روسیه کوتاه بیاید، اما روسیه علاوه بر کریمه که تقریبا 20 درصد خاک اکراین را اشغال کرده را هم می‌خواهد.
وی با بیان اینکه این نگاه عقلانیت ابزاری است، یعنی می‌گوید کجا سود ما بیشتر است و کجا هزینه ما کمتر ادامه داد: از طرفی موضوع چین و تایوان مطرح است که چند سال آینده بحران اروپای شرقی را در چین و تایوان یعنی بخشی از چین خواهیم داشت و اینها برای ترامپ حل نشده و در این دوره از ریاست جمهوری نیاز به موفقیت دارد.
* مذاکره دستاوردی برای ترامپ
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه مذاکره دستاورد هرچند کوتاه و تحقق گفته‌های قبلی برای ترامپ است که بگوید مسئله ایران را حل کردم گفت: ترامپ اگر همان حد برجام را بپذیرد با این سئوال مواجه خواهد شد که، اینکه بود و اصلا چرا خارج شدی و اگر بخواهد بیشتر از برجام را بپذیرد، طبیعی است که نمی‌تواند از ایران چیزی بیشتر بگیرد، چرا که ایرانی‌ها هم این بار هوشیارانه مذاکره می‌کنند.
وی بیان کرد: قبلا هم گفته بودم که اگر برجام نافرجام شود ایرانی‌ها دیگر اینگونه مذاکره نخواهند کرد و هوشیارتر خواهند بود و دیگر بندهایی به نام 36 و 37 را در قرارداد نخواهند پذیرفت و تضمین‌های عینی را خواهند خواست، یعنی اگر چیزی می‌دهند چیزی پس گیرند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه مشکل آمریکا حتی سلاح هسته‌ای و اقتصادی نیست بلکه ریشه‌ای‌تر و این مسائل هم انعکاسی از مسئله اصلی است ادامه داد: مشکل اصلی آن است که تفاوت اعتقادی، ایدئولوژی و تمدنی بین انقلاب اسلامی و آمریکا وجود دارد.
* آمریکا با توافق به دنبال توقف هسته‌ای است
وی با بیان اینکه آمریکا چیزی را از ایران می‌خواهد، که دیگر انتخابی ندارد و او هم خود به این نتیجه رسیده است تاکید کرد: آمریکا به این نتیجه رسیده که اگر توقف صنعت هسته‌ای ایران یک موفقیت است این جز با دست یک ایرانی اتفاق نخواهد افتاد.
رحیمی‌روشن افزود: آمریکا می‌داند که نه با سازمان ملل، نه با قدرت نظامی آمریکا و... هدفش محقق نمی‌شود و آن تنها با دست یک ایرانی و با یک توافق انجام می‌شود و بنابراین دنبال توافق است.
وی با اشاره به اینکه ایران هم در این بین برداشتن تحریم‌های ظالمانه را می‌خواهد و صنعت هسته‌ای هم یک ابزاری است و باید استفاده کند گفت: آمریکا اگر تا الان نخواسته کل صنعت هسته‌ای ایران را از بین ببرد به خاطر تجربه‌ای بوده که طی دو دهه اخیر داشته است.
* احتمال برداشتن تحریم‌ها
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا با طرح این سئوال که آیا آقای ترامپ آنچه ما می‌خواهیم را می‌تواند بدهد و تحریم‌ها را بردارد؟ افزود: جواب خیلی ساده نیست، شاید بتواند به این شکل که وارد شده و همه چیز را به هم ریخته و میز مذاکره نشسته کار را در این حوزه هم پیش ببرد، اما ظاهر قضیه می‌گوید که با قوانین آمریکا و موضوع کنگره، کار کمی مشکل خواهد بود.
وی بیان کرد: یک رئیس جمهور در آمریکا می‌تواند فرمان‌های اجرایی صادر کند و کارهای در حال اجرا را موقتا تعلیق کند اما قوانین تحریمی علیه ایران از زمان انقلاب شروع و اغلب مصوبه کنگره بوده است، در کنگره هم معمولا رای 50 به 50 بین دو حزب است و در این میان برداشتن تحریم مشکلاتی خواهد داشت.
رحیمی روشن با بیان اینکه سئوال است که آیا آقای ترامپ می‌تواند تحریم‌ها را بردارد اما تعلیق نکند، یعنی داستان برجام تکرار نشود گفت: در برجام فکر می‌کردیم تحریم‌ها لغو می‌شود و وزیر خارجه وقت هم عنوان کرد لغو اما بعدا مشخص واژه به کار رفته دو پهلو بوده و بیشتر معنای تعلیق بوده است.
وی گفت: در برجام آمریکاییها تحریم‌ها را تعلیق کردند و آن هم تحریم‌های ثانویه، یعنی آمریکا شرکت‌های دیگر کشورهای صنعتی را تحریم کرده بود که با ایران معامله نکنند و بعد از برجام گفت که می‌توانید با ایران داد و ستد داشته باشید در حالی که تحریم‌های اولیه خود را برنداشته بود و به همین دلیل صد فروند بوئینگ که قرار بود، توسط شرکت آمریکا وارد ایران شود، وارد نشد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا تاکید کرد: در برجام آن‌ها گفتند تحریم‌های آمریکا علیه ایران را برنداشتیم و حتی تحریم‌های ثانویه را هم برنداشتیم و تنها تعلیق کردیم.
شیرمحمدی؛ عضو هیات علمی دانشگاه آزاد در ادامه به این اشاره داشت که دو مذاکره در عمان و ایتالیا میان ایران و آمریکا برگزار شد اما بعد از مذاکره دوم اعلام شد که مذاکره فنی از روز چهارشنبه شروع می‌شود در حالی که به یک باره اعلام کردند که این انجام نمی‌شود، آیا دلیل خاصی داشته و پشت پرده اختلافاتی وجود دارد؟
دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد همدان در این خصوص اظهار کرد: از اینکه چرا تاخیری برای مذاکره فنی رخ داده اطلاعی ندارم اما آنچه مهم بوده این است که کارشناسان فنی پذیرفتند ایران غنی‌سازی 4 درصد را داشته باشد و نکته کلیدی این است که این موضوع نشان می‌دهد راه برای توافق باز شده است.
صالحی نجف‌آبادی بیان کرد: آنچه اهمیت دارد این است که در یک دوره تاریخی مهم قرار گرفتیم که توافقی را انجام دهیم و رشد بیش از 5 درصد را حداقل یک دهه را داشته باشیم تا بتوانیم از این بحران‌هایی که جامعه درگیر شده فاصله بگیریم.
وی تصریح کرد: ما باید ارتباط متوازن خود را با روسیه، چین، آمریکا و اروپا داشته باشیم و رشد خود را به 8 درصد برسانیم تا به مشکلات داخلی فائق آییم.
رحیمی روشن نیز در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا ترامپ اجازه برگشت به برجام را طبق نظر کنگره آمریکا دارد یا خیر؟ گفت: ترامپ نمی‌خواهد به برجام برگردد و دیگر برجام از سوی هر دو طرف مرده است، هر چند ما از لحاظ حقوقی از برجام خارج نشدیم اما از لحاظ عملی چیزی باقی نمانده است.
وی با اشاره به اینکه تعهد ما در برجام 3.5 درصد غنی‌سازی بود اما اکنون 60 درصد است اضافه کرد: در برجام قرار بود بیشتر از 300 کیلو اورانیوم ذخیره‌سازی نداشته باشیم اما اکنون چندین تن است و بنابراین اولا برجامی وجود ندارد و دوما از لحاظ ساختاری هم اگر وجود داشته باشد، آمریکا دیگر نمی‌تواند به آن برگردد و تنها روسیه و چین و اروپاییان در برجام هستند و آنها می‌توانند اسنپ بک را فعال کنند اما آمریکا که از برجام‌ خارج شده نمی‌تواند اسنپ بک را فعال کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی با تاکید کرد: لغو تحریم‌ها را هم کنگره تصویب نکرده و اگر رای اجرایی رئیس جمهور را به کنگره می‌بردند به احتمال زیاد تصویب نمی‌شد.
* نقش فعالانه‌ای لابی‌های صهیونیستی بر عدم توافق
وی در خصوص تلاش فعالانه‌ای لابی‌های صهیونیستی مبنی بر عدم انجام توافق گفت: یهود یا صهیونیست‌ها در جامعه جهانی آمریکا نقش زیادی دارند، گرچه در آمریکا جمعیت 6 میلیونی بیشتر نیستند اما این جمعیت از قشر با سواد و ثروتمند هستند که مراکز صنعتی و رسانه‌ای را عمدتا بر عهده دارند و می‌توانند در انتخابات موثر باشند چرا که همه آنها هم در انتخابات شرکت می‌کنند.
رحیمی‌روشن با بیان اینکه با توجه به ساختار نظام انتخاباتی آمریکا اگر یک حزبی در ایالت از 2.5 درصد آرا را ببرد کل کمیسیون‌های ایالت حق انتخاب دارند و بنابراین می‌توانند دو درصد رای را جابه جا کنند و قدرت را به دست گیرند افزود: نتانیاهو و حزب جریان راست افراطی اسرائیل نقش اساسی را در انتخابات آمریکا دارند.
وی با اشاره به اینکه ترامپ شخصیت متفاوتی دارد و یک بار در مصاحبه‌ای گفته بود " اگر با ایران به توافق نرسیم برای ایران بد می‌شود و البته در آنجا اسرائیل رهبر کار خواهد کرد" و بعدبلافاصله گفت بود که البته هیچ کس رهبر ما نیست؛ ادامه داد: ترامپ غیرمستقیم گفته بود حتی اگر مذاکرات هم به نتیجه نرسد به حمله نظامی آمریکا قول نداده است و همچنین گفته بود کار اسرائیل خواهد بود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی با بیان اینکه اینگونه تیپ شخصیتی ترامپ چه بسا به نفع ما باشد اما همانطور که عنوان شد مشکل ساختار است افزود: ساختار دولت آمریکا بسیار پیچیده است و البته رئیس جمهور بالاترین قدرت و بیشترین اختیارات را دارد اما این کشور ساختار غیرمنعطفی‌ دارد که برخی مواقع اجازه کار به رئیس جمهور را نمی‌دهند.
وی بیان کرد: لغو تحریم‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که اجازه درون متنی یا برون متنی داشته باشند و اگر اجازه درون متنی و برون متنی داده نشده، باید روند قانون را طی کند و یا نظرات بقیه اعضای کنگره را کسب و متقاعد کنند.
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه ترامپ نمی‌خواهد تحریم‌ها را از ریشه لغو کند و از طرفی رای کنگره مهم است و به همین خاطر نگرانی در خصوص آینده مذاکره وجود دارد ادامه داد: البته با این روند موجود امکان امیدواری هم وجود دارد، چرا که در مسائل سیاسی و اجتماعی احتمال بالا و قطعیت نداریم و همه‌اش احتمالات است، هر چند ما باید مواظب باشیم و کمی ذوق‌زدگی غیرطبیعی نداشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه گاهی صحبت‌های بی پایه و غیرطبیعی در سطح مقامات اجرایی و رسانه‌های ما دیده می‌شود افزود: مثلا مقام ارشد اجرایی در حد معاون رئیس جمهور بگوید راه نجاتی جز مذاکره نیست، حرف خوبی نبوده، حتی اگر راست هم باشد چرا که پیام ضعف را به طرف مقابل می‌دهد و طرف مقابل هم بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کند.
این عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی بیان کرد: در آمریکا یک نفر سخنگوی وزارت خارجه در مورد مذاکره صحبت می‌کند و این خیلی خوب و منطقی است اما در ایران همه در مورد مذاکرات حرف می‌زنند که حتی از محتوای نامه مذاکره هم خبر ندارند، این رویه واقعا درست نیست.
وی با بیان اینکه امیدواریم موضوع برجام تکرار نشود و صحبت‌های ما بدان معنا نیست که بگوییم آینده نافرجام است و مذاکره نکنیم افزود: جالب است در دولت شهید رئیسی هم مذاکره ادامه داشت اما سر و صدایی نبود چرا که نباید همه چیز را به مذاکره گره زد و در این صورت کار سخت خواهد شد و توقعات بالا خواهد رفت؛ باید این موضوع را مدیریت کرد.
* همه مشکلات اقتصادی مربوط تحریم نیست
رحیمی‌روشن با اشاره به اینکه مشکلات اقتصادی زیادی در کشور وجود دارد اما همه‌اش مربوط به تحریم نیست گفت: تحریم تاثیر دارد و شکی در آن نیست اما مشکل بسیاری از کارها در درون است؛ مدیریت سوخت ما کاری با آمریکا ندارد و وقتی روزی 5 هزار تن آراد قاچاق می‌شد موضوع تحریم نیست و می‌توان این مسائل را مدیریت کرد.
وی با بیان اینکه طبق صحبت رئیس جمهور محترم 150 میلیارد دلار یارانه پرداخت می‌شود که حتی به دست نیازمند نمی‌رسد و می‌توان این را مدیریت کرد و ربطی به تحریم ندارد افزود: باید اینها را مدیریت کنیم و بخش مذاکره هم سر جای خود باشد.
رحیمی‌روشن با بیان اینکه اگر تحریم‌ها برداشته شد، تازه اول کار و برنامه‌ریزی است و این تصور نشود که بنشینیم و برایمان پول بیاید عنوان کرد: فکر نکنیم اگر تحریم‌ها برداشته شد بدون اینکه کاری کنیم مشکلات حل می‌شود و این نباشد که تا 90 درصد مشکلات را به تحریم گره بزنیم.
شیرمحمدی؛ عضو هیات علمی دانشگاه آزاد همدان از صحبت‌های ضد و نقیض آمریکا سخن گفت که از یک طرف می‌گوید" اگر توافقی نباشد ایران در خطر است" و از طرف دیگر می‌گوید"مذاکرات روبه جلو است"، همچنین با وجود مذاکرات روبه جلو اما همچنان آمریکا تحریم‌هایی را اعمال می‌‌کند.
وی همچنین از نوسانات قیمت دلار و ارز در کشور با توجه به روند مذاکرات گفت و اینکه امیدآفرینی در فضای ایران به وجود آمده است و بعد نظر کارشناسان را در خصوص این مسائل پرسید.
صالحی نجف‌ آبادی؛ دیگر عضو هیات علمی دانشگاه آزاد همدان اظهار کرد: تناقض‌گویی و دروغ‌گویی ترامپ به شدت زیاد است و در بحث مذاکرات باید به استراتژی‌های کلان آنها دقت کرد، اینکه ترامپ به دنبال جنگ نیست اما می‌خواهد فشارهایی را وارد کند و امتیازهایی را بگیرد.
وی با بیان اینکه اعمال تحریم‌ها حین مذاکرات به خاطر این است که آنها می‌خواهند تحریم را علیه ایران نگهدارند تا در مذاکرات به جایی برسند افزود: از طرف دیگر می‌گویند اگر توافق شود هنوز بهانه‌هایی برای تحریم داریم که موضوع حقوق بشر و منطقه و... مطرح می‌شود.
این استاد دانشگاه بیان کرد: از این جهت خیلی نباید به قضیه مذاکره خوش بین بود چرا که اگر به نحوی مسئله حل شود باز هم به بهانه‌های مختلف تحریم را دارند؛ راضی کردن کنگره و لابی‌های صهیونیست هم مطرح است و باید همه اینها را در نظر گرفت.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی نیز گفت: امروز ما خوشحالیم که قیمت ارز و دلار در کشور پایین آمده و این یعنی ارزش پول جیب مردم بالا رفته است و خبر خوبی است، از طرفی خبر بد آن است که این مسئله در ایران شرطی‌سازی شود یعنی از این پس ترامپ هر صحبتی داشت، درصدی قیمت‌ها بالا روند و اینطور جامعه بیشتر به مذاکرات وابسته شود.
رحیمی روشن با اشاره به اینکه در میان این جریانات قدرت خرید مردم ایران مطرح است که به موضوعات مختلف بستگی دارد اما تا حدی هم مسائل سیاسی تاثیر دارند افزود: ما امروز نباید کاری کنیم که اگر آقای ترامپ فردا در مسیر مذاکره صحبتی کرد، مجدد با یک پرش‌ بلند ارز و گرانی اقلام مصرفی مردم مواجه شویم.
*** قدرت ایران ضامن موفقیت در مذاکره
این عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی با بیان اینکه کمتر اتفاق افتاده است که آمریکا به عهد خود وفا کند مگر اینکه طرف مقابل مجبور کرده باشد افزود: این قدرت ماست که آمریکا را می‌تواند پای میز مذاکره نگه دارد و اگر احساس ضعف باشد، این کشور می‌تواند زیر میز مذاکره بزند.
وی بیان کرد: در جریان غزه دیدیم که آتش‌بس شد و موضوع این بود که تعدادی از اسرا آزاد شوند و در مرحله دوم اسرائیل از حمله به غزه عقب‌نشینی کند، جنگ تمام شود و کمک‌های بین‌المللی وارد شود و اسرا آزاد شوند اما در این مرحله زیر میز زدند؛ امروز بیش از 40 درصد از منطقه کوچک غزه در اشغال است و نقض عهدی کرده‌اند.
رحیمی‌روشن با بیان اینکه مذاکره‌ کنندگان ما باید حواسشان باشد که حداقل در حد یک درصد احتمال عدم موفقیت را مذاکره بگذارند گفت: یکی از اشتباهات ما در برجام این بود که مذاکره کنندگان ما برنامه دومی در نظر نگرفته بودند که اگر آمریکا و اروپا از برجام خارج شدند، چه کنیم و آن تحرکات بعد از خروج آمریکا از برجام نشان می‌داد که هیچ‌کس برنامه‌ جایگزینی ندارد.
وی تاکید کرد: امروز هم نباید همه چیز را به مذاکرات جاری و قرارداد احتمالی گره زد و برای ما همان مقدار باید مذاکره ارزش دلشته باشد که ارزش واقعی دارد؛ باید ارزش ذاتی آن را در نظر داشت تا بتوان به نقطه مطلوبی رسید.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان نیز با بیان اینکه در این دور از مذاکرات با فضایی مواجه هستیم که قبلا وجود نداشت گفت: در فضای داخلی اصول‌گریان و اصلاح‌طلبان به دنبال این هستند روند مذاکره به خوبی طی شود در حالی که قبلا در حوزه برجام اختلاف‌هایی وجود داشت؛ امروزه همدلی در فضای داخل در خصوص مذاکره اتفاق افتاده است.
وی خاطرنشان کرد: در منطقه نیز امروز کشورهایی اعلام می‌کنند که آمریکا اجازه ندارد از خاک ما به ایران حمله کند در حالی که قبلا گفته می‌شد کشوری گفته است که هزینه آمریکا را می‌دهد تا به ایران حمله کند؛ این نکته مثبتی است که امروز فضای همدلی منطقه‌ای هم ایجاد شده است.
صالحی نجف‌آبادی با بیان اینکه از طرفی هم در این دور از مذاکرات ما با آمریکا طرف هستیم و این نکته مهمی است و دیگر پنج کشور نیستند که بخواهیم به منافع آنها هم فکر کنیم افزود: در این شرایط فعلا باید ببینیم به توافق می‌رسیم تا این توافق را با کشورهای دیگر هم گسترش دهیم یا خیر.
وی عنوان کرد: خوشبختانه فضای داخلی مثبت است و می‌شود امید داشت که اگر مذاکره شد اتفاق ملی باشد و جناحی نباشد و همه پشت هم بیاستند‌ تا از این پیچ موجود در کشور عبور کنیم.