در شرایطی که صدای انفجار جای صدای آرام طبیعت را می‌گیرد لازم است بیش از هر زمان دیگری از سلامت روان خود و اطرافیان‌مان مراقبت کنیم. جنگ نه‌تنها سلامت جسمی را تهدید می‌کند، بلکه سلامت روانی را نیز در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌دهد؛ ترس، اضطراب، ناتوانی، درماندگی، سوگ، بی‌خوابی و بسیاری احساسات دیگر، بخشی از تجربه روانی افراد در بحران‌های جنگی است.
اگرچه استرس و اضطراب امروزه به عضو جدایی‌ناپذیر زندگی بسیاری از افراد بدل شده اما با تغییر شیوه زندگی و استفاده از روش‌های کنترل استرس، می‌توان زندگی شادتر و سالم‌تری را تجربه کرد. تغییر در شیوه زندگی می‌تواند به کاهش علائم استرس و اضطراب کمک کند.
در برخی موارد به تنهایی می‌توانیم از پس این مشکلات برآییم؛ اما ممکن است این مشکلات به قدری بزرگ باشند و زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار دهند که عملاً کاری از دست ما برنیاید. در چنین مواردی صحبت با فردی که بتواند این مسائل را از زاویه‌ای دیگر بررسی کند و راهکارهای مناسبی برای بهبود حال ما و سلامت روان به ما ارائه دهد، می‌تواند بسیار سودمند باشد.
در ادامه با عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان و مشاور خانواده به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید؛
دکتر تقی ابوطالبی احمدی در مصاحبه با خبرنگار سپهرغرب ضمن تشریح تاریخچه تقابل جبهه حق و باطل اظهار کرد: جبهه باطل برای ابراز وجود به هیچ قانونی اعتقاد ندارد و از اخلاق و انسانیت بویی نبرده چون می‌خواهد به هر نحوی به خواسته‌های نامشروع خود برسد اما جبهه حق؛ از خدا، قرآن، اخلاق و آرامش فرمان می‌برد.
وی با تأکید بر اینکه خانواده‌ها باید فرهنگ حق‌طلبی و مبارزه با زیاده‌خواهی را به فرزندان خود انتقال دهند افزود: کودکان ذاتاً از بدی‌ها بیزار بوده و در برابر آن جبهه می‌گیرند.
وی با توجه به لزوم تبیین واقعیت‌ها برای کودکان خاطرنشان کرد: فصل تابستان فرا رسیده و ناخواسته رفت‌و‌آمدها افزایش می‌یابد، باید توجه داشته باشیم که کودکان را به‌صورت مستقیم با مباحث اخیر مواجه نکنیم.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان گفت: اگر به بچه‌ها حق و باطل، هدف از مبارزه با اسرائیل و آمریکا، تفکرات و دسیسه‌هاشان را توضیح دهیم شجاعانه ‌طرفدار حقیقت خواهند بود؛ اما در بعضی از خانواده‌ها بر اثر نبود آگاهی، حرف‌های غیرمنطقی زده می‌شود که طبیعتاً وضعیت را بدتر می‌کند.
ابوطالبی احمدی، منطقی جلوه دادن ایستادگی در برابر ظلم را بسیار مهم دانست و بیان کرد: باید هدف، مقصد، مرام و ایده حق و باطل را برای کودکان تبیین کنیم تا آمادگی روحی و روانی پیدا کنند. اگر واقعیت‌ها را بگوییم کودکان با آمادگی به استقبال خطر می‌روند، صدای امواج را می‌شنوند و تخریب‌ها را می‌بینند.
وی به تأثیر استرس و اضطراب والدین بر روی کودکان و لزوم مدیریت مباحث در مجالس خانوادگی اشاره کرد و گفت: شرایط موجود طبق خواسته ما نبود که آمادگی قبلی داشته باشیم پس باید فرآیند موجود را مدیریت کنیم. اگر والدین وقت بگذارند و چرایی موضوعات را به‌تدریج برای کودکان بیان کنند، قطعاً استرس و اختلافات کمتر خواهد شد.
مشاور خانواده در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه روش‌های گفت‌وگوی مؤثر با کودکان و انتقال احساس امنیت چیست؟ گفت: دنیای بازی، دنیای واقعیت برای کودکان بوده و در آن یاد می‌گیرند و حقایق را می‌فهمند؛ حضور کودکان در جمع‌هایی که شادی‌آفرین باشد، خواسته‌هایشان را محقق کند، از ناحق‌گویی و برجسته کردن طرف مقابل پرهیز شود و انواع بازی‌های فکری، توان کودکان را در برابر استرس مضاعف می‌کند.
ابوطالبی احمدی با اشاره به نبود قدرت تحلیل در کودکان عنوان کرد: کودکان را به مراسم‌ها ببریم تا این مسائل عادی‌سازی شود اما به‌طور عمیق آن‌ها را وارد بحث‌ نکنیم و با توجه به ظرفیت ذهنی‌شان به آن‌ها اطلاعات بدهیم.
وی با تأکید بر آماده‌سازی کودکان قبل از دادن خبرها مطرح کرد: دادن اطلاعات زودهنگام و دیرهنگام خطرناک است، باید به‌موقع و متناسب با توانایی و فرهنگ اجتماعی کودکان موضوعات را برای آن‌ها تشریح کنیم. سعی کنیم گام به گام پیش برویم.
وی با ابراز تأسف از زیر سؤال بردن مملکت توسط بعضی از خانواده‌ها از روی نبود آگاهی گفت: پرهیز از نابه‌جاگویی، محکوم کردن خود و خودزنی در نزد کودکان، منابع استرس را کاهش می‌دهد.
این استاد دانشگاه به تبیین خاطرات دوران دفاع مقدس و جایگاه کودکان در آن زمان سفارش کرد و گفت: والدین خاطرات خود در زمان جنگ هشت ساله را با زبان کودکانه برای آنان تعریف کنند؛ «من نیز هم‌سن شما بودم جنگ شد، آن زمان آژیر خطر می‌زدند و ما به پناهگاه می‌رفتیم».
ابوطالبی احمدی در ادامه به برجسته کردن داشته‌های کشور تأکید و اظهار کرد: والدین از نبود امکانات و بدترین شرایط در جنگ ایران و عراق و همچنین افزایش قدرت و توان نیروهای مسلح، پیشرفت زیرساخت‌ها، موشک‌ها و... در حال حاضر بگویند. گفتن از امید و آینده، حق‌طلبی و روحیه شهامت را در کودکان ایجاد کرده و آرامش را به‌دنبال خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه از دنبال کردن رسانه‌های بیگانه باید پرهیز کرد چراکه واقعیت‌های ایران عزیز ما را به هیچ عنوان بیان نمی‌کنند افزود: به یاد داشته باشیم که در بیان واقعیت‌ها زیاده‌گویی نکنیم. برای تبیین توانایی‌های موجود، از گروه‌هایی که در حوزه موشک پهباد و... کار کردند، کمک بگیریم.
روان‌شناس و مشاور خانواده با اشاره به ضرورت توانمندسازی افراد جامعه همانند واکسینه کردن در زمان کرونا اشاره کرد و گفت: توانمندسازی باعث می‌شود آمادگی جسمانی و روانی ما در برابر هجمه افزایش ‌یابد.
ابوطالبی احمدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه اگر فردی در خانواده دچار تنش روانی شد، بهترین رفتار از سوی سایر اعضا چیست؟ گفت: باید او را از شرایط خطر دور کنید. این افراد نیاز به درمان و خدمات روان‌پزشکی دارند. همچنین افرادی که با ضعف اعصاب مواجه‌اند، در کنار مشاوره‌های روان‌شناسی باید از مشاوره‌های شناخت‌درمانی روان‌پزشک نیز بهره ببرند. مواجه شدن گام به گام با واقعیت، انرژی دادن و دور شدن از صحنه‌های تنش‌زا نیز بسیار مهم است.
وی در پایان سخنان خود با توجه به اینکه گاهی اوقات اصل قضیه آسیب زننده نیست افزود: گاهی اوقات حاشیه‌های یک اتفاق یا موضوع، استرس و تنیدگی روانی ایجاد کرده و باعث می‌شود عقل کم‌کار شود و به‌خاطر برجسته شدن هیجان، اقدام منطقی نداشته باشیم، در این صورت با خطراتی مواجه می‌شویم پس می‌بایست با بیان واقعیت‌ها ذهن را به حقیقت نزدیک کنیم تا اضطراب کمتر شده و پذیرش بیشتر شود.
مشکلات روانی می‌تواند تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر پویایی و روابط درون خانواده داشته باشد. این مشکلات می‌توانند منجر به افزایش تنش، سوء‌تفاهم، انزوا و حتی درگیری‌های بیشتر در خانواده شوند. از طرفی، حمایت عاطفی و درک متقابل اعضای خانواده می‌تواند نقش مهمی در بهبود و مدیریت این مشکلات داشته باشد.
جنگ تأثیرات روانی مخربی بر افراد و جوامع می‌گذارد. این تأثیرات شامل اختلالات روانی مانند استرس پس از سانحه، اضطراب، افسردگی و همچنین مشکلاتی در خواب، تمرکز و روابط اجتماعی است.
جنگ یک پدیده پیچیده است و تأثیرات روانی آن می‌تواند بلندمدت باشد که حمایت و درمان به‌موقع می‌تواند به افراد در غلبه بر این چالش‌ها کمک کند.
روان‌شناسان و مشاوران خانواده راهکارهای مفیدی برای بهبود روابط و حل مشکلات در خانواده ارائه می‌دهند. این نوع مشاوره به اعضای خانواده کمک می‌کند تا ارتباطات خود را بهبود بخشند، اختلافات را حل کنند و در محیطی حمایتی، مسائل و چالش‌ها را پشت سر بگذارند.