در تاریخ معاصر ایران، برخی نام‌ها نه فقط به عنوان قهرمان، بلکه به عنوان نماد ایمان، شجاعت و تعهد به آرمان‌های انقلاب اسلامی در حافظه جمعی مردم ماندگار شده‌اند. شهید حسین شاه‌حسینی، همافر شجاع و فرزند برومند همدان، بی‌تردید یکی از این نام‌هاست؛ مردی که زندگی‌اش سرشار از مجاهدت، اخلاص و ایثار بود و ردپای حضورش را می‌توان در حساس‌ترین بزنگاه‌های تاریخ انقلاب و دفاع مقدس جست‌وجو کرد.
شهید شاه‌حسینی از همان سال‌های جوانی، با روحیه‌ای انقلابی و دغدغه‌ای عمیق نسبت به سرنوشت مردم و کشور، وارد عرصه مبارزه با رژیم پهلوی شد. او در کسوت همافر نیروی هوایی، با شجاعت و هوشمندی، هسته‌های مقاومت و تبلیغات اسلامی را در دل ارتش پایه‌گذاری کرد و با پخش اعلامیه‌ها و روشنگری‌های بی‌وقفه، زمینه بیداری و اعتراض نیروهای نظامی را فراهم ساخت؛ نقشی که بعدها در پیروزی انقلاب و تثبیت نظام جمهوری اسلامی تأثیر تعیین‌کننده‌ای داشت.
پس از پیروزی انقلاب، شهید شاه‌حسینی در خط مقدم دفاع از دستاوردهای انقلاب و مقابله با توطئه‌های دشمنان قرار گرفت. او در رویدادهایی چون خنثی‌سازی کودتای نوژه و سازماندهی نیروهای مردمی در سپاه همدان، حضوری فعال و الهام‌بخش داشت و در جبهه‌های غرب کشور، به‌ویژه در نبردهای کردستان، با مدیریت و فرماندهی کم‌نظیر، امنیت و آرامش را به مناطق آشوب‌زده بازگرداند. سرانجام، این مرد بزرگ در راه دفاع از میهن و آرمان‌های انقلاب، جان خود را تقدیم کرد و نامش در زمره شهدای شاخص و ماندگار ایران ثبت شد.
آنچه اینک پیش روی شماست، روایت صمیمانه و دست‌اول دکتر حسین کنعانی‌مقدم، از دوستان و همرزمان نزدیک شهید شاه‌حسینی از فعالان سیاسی پیش از انقلاب و از چهره‌های شناخته‌شده ملی است؛ روایتی که با نگاهی انسانی و از دل تجربه‌های مشترک سال‌های پرحادثه انقلاب و جنگ، ابعاد تازه‌ای از شخصیت، منش و سبک زندگی این شهید والامقام را بازگو می‌کند. خاطرات دکتر کنعانی‌مقدم، نه فقط یادآور رشادت‌ها و فداکاری‌های شهید شاه‌حسینی است، بلکه بخشی از تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را زنده می‌کند؛ تاریخی که قهرمانانش با ایمان، بصیرت و ازخودگذشتگی، مسیر آینده ایران را روشن ساختند.
در ادامه این گزارش، با مرور خاطرات دکتر کنعانی‌مقدم، به زوایای کمتر گفته‌شده از زندگی و مبارزات شهید حسین شاه‌حسینی نزدیک خواهیم شد؛ زوایایی که بی‌تردید برای نسل امروز و فردا، الهام‌بخش و آموزنده خواهد بود.
*روایتی از رفاقتی انقلابی؛ وقتی امام برای اقدام شهید شاه‌حسینی تماس گرفت
دکتر حسین کنعانی‌مقدم در گفت‌وگویی تفصیلی، خاطرات خود را از شهید شاه‌حسینی بازخوانی کرد و درباره نحوه آشنایی‌شان گفت:آشنایی من با شهید شاه‌حسینی به پیش از انقلاب بازمی‌گردد. در آن ایام، من دانشجو بودم و در مسجد کمال‌آباد فعالیت‌های فرهنگی و کتابخانه‌ای داشتیم. در همان‌جا با ایشان آشنا شدیم و از همان ابتدا همکاری‌هایی را با هم آغاز کردیم. با وجود اینکه شهید تحت نظر بود و حتی ارتباط با من برایش خطرناک محسوب می‌شد، اما دوستی و رفاقت میان ما چنان عمیق شد که می‌توان گفت مسیر مشخصی را همراه با هم پیمودیم.
وی ادامه داد: شهید شاه‌حسینی با شجاعت در فعالیت‌های انقلابی حضور داشت. در منزل آقای نوری، که از فرهنگیان بود، کارهای مشترکی انجام می‌دادیم. در آن زمان، برای اعلام خطر به آمریکایی‌ها که در پایگاه مستقر بودند، من بمبی ساختم که شهید آن را در خودروی شخصی‌اش قرار داد و به محل برد. با نخستین انفجار، نیروهای اطلاعات عقب‌نشینی کردند و تعدادی از افراد آزاد شدند. در همان مقطع، نخستین‌بار نام "پایگاه حر" مطرح شد. حتی حضرت امام (ره) که در آن زمان در پاریس بودند، تماس گرفتند تا از صحت خبر اطمینان یابند. ما نیز از منزل آقای عالمی که مسئولیت امور مذهبی را بر عهده داشت، گزارش دادیم که واقعیت دارد و این اقدام آغاز شده است.
این فعال و مبارز سیاسی در ادامه با اشاره به ساختار تشکیلاتی پیش از انقلاب بیان کرد: سازماندهی پیش از انقلاب از طریق یک کادر مرکزی انجام می‌شد. پس از انقلاب نیز ارتباط ما ادامه داشت. وقتی شهید شاه‌حسینی فرمانده سپاه شد، ما همچنان همراه بودیم. در جریان نبردهای کردستان و در زمان شهادت او نیز من حضور داشتم.
کنعانی‌مقدم در توصیف خصوصیات شهید گفت: او فردی بسیار نترس، شجاع، پیشتاز در مسیر انقلاب، مهربان، باایمان، متعهد به مسائل شرعی و مذهبی، و دلسوز نسبت به انقلاب بود. از همه چیز خود گذشت تا بتواند در راه انقلاب گام بردارد. در زمان شهادتش در کردستان، من به بیمارستان رسیدم. پیکر او را در سردخانه دیدم؛ گلوله‌ای به سرش خورده و جمجمه‌اش متلاشی شده بود. گویی پیش از شهادت، خود شهید شده بود.
وی با مقایسه شخصیت شهید شاه‌حسینی با شهید صیاد شیرازی افزود: می‌توانم بگویم او "صیادِ نیروی هوایی" بود و همان نقشی را در نیروی هوایی داشت که شهید صیاد در ارتش ایفا می‌کرد. اقدامات محیرالعقولی انجام می‌داد؛ مثلا حتی ماشین آمریکایی‌ها را در پایگاه زیر نظر داشت. برخی از این خاطرات را تاکنون نگفته‌ام. حتی خود شهید هم به دلیل مسائل امنیتی، پس از انقلاب نیز آن‌ها را بازگو نمی‌کرد.
همرزم شهید شاه‌حسینی با اشاره به نقش شهید در تأسیس سپاه نیز گفت: زمانی‌که از تهران گروهی برای بررسی تأسیس سپاه آمده بودند و از من خواستند افراد مناسبی معرفی کنم، نخستین فردی که به ذهنم رسید، شهید شاه‌حسینی بود. البته برادرخانم من، مسعود اسلامیان نیز که پیش از انقلاب پنج، شش سال زندانی سیاسی بود، همراه من بود؛ اما ترجیح دادم که به دلیل تسلط نظامی، شهید شاه‌حسینی در سپاه حضور یابد و مسعود به دادگاه انقلاب رفت.
کنعانی‌مقدم در ادامه به همکاری بی‌نظیر شهید با دادگاه انقلاب اشاره کرد و افزود: شهید شاه‌حسینی تنها فرمانده‌ای بود که هماهنگی دقیقی با دادگاه انقلاب داشت. هر مأموریتی که در حوزه ضدانقلاب، مبارزه با مواد مخدر یا مقابله با منافقین پیش می‌آمد، پیش‌قدم می‌شد. من هنوز احکام آن دوران را در اختیار دارم. او شبانه‌روز نمی‌شناخت، زندگی‌اش را وقف انقلاب کرده بود و تعلق خاطر ویژه‌ای به مسئولیت‌هایش داشت.
وی با اشاره به تعهد دینی و مذهبی شهید اظهار کرد: ولایت‌پذیری و التزام به مسائل مذهبی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شهید بود. در جلسات قرآنی شرکت فعال داشت. برادر او نیز به شهادت رسید. ما با خانواده ایشان ارتباط نزدیکی داشتیم و رفت‌وآمد خانوادگی ما در آن ایام ادامه داشت.
*شهید شاه‌حسینی از نخستین افرادی بود که در جریان انقلاب در پایگاه‌های نظامی فعالانه عمل کرد
این فعال سیاسی و مذهبی در ادامه روایت خود به خاطره‌ای از دوران تعقیب توسط ساواک اشاره کرد و گفت: به یاد دارم روزی مادرم با نگرانی به خانه آمد و گفت سریع از خانه خارج شوم، چراکه شخصی با لباس نظامی در مقابل درب خانه ایستاده و مرا می‌خواست. در آن ایام تحت تعقیب ساواک بودم و هنوز دستگیر نشده بودم. از بالای پشت‌بام به پایین نگاه کردم. همان روز، شهید شاه‌حسینی برای انجام کاری مرتبط با پایگاه به دنبال سلاح آمده بود.
کنعانی‌مقدم درباره نقش شهید شاه‌حسینی در وقایع قبل از اعلام همبستگی نیروی هوایی با امام تصریح کرد: شهید شاه‌حسینی از نخستین افرادی بود که در جریان انقلاب در پایگاه‌های نظامی فعالانه عمل کرد. او بسیار پیش‌روتر از بسیاری از نیروهای نظامی تهران بود که بعدها به امام خمینی (ره) اعلام همبستگی کردند. در سازماندهی و تشکیلاتی که من و برخی از دوستان شکل داده بودیم، شهید شاه‌حسینی به‌واسطه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردش نقش محوری داشت و سپاه را با انسجامی مثال‌زدنی ساماندهی کرد. او از چنان کاریزمایی برخوردار بود که همه نیروها، از شهید همدانی گرفته تا سایر فرماندهان، علاقه‌مند به همکاری با وی بودند.
وی با اشاره به بخشی از مأموریت‌های میدانی شهید شاه‌حسینی اظهار کرد: در یکی از مأموریت‌ها در گردنه صلوات‌آباد، من نیروهای تحت امر خود را از تهران به منطقه بردم؛ همان زمانی که امام برای آزادسازی مناطق غربی فرمان داده بودند. خواهر دباغ که فرمانده سپاه بود، در آن‌جا حاضر بود. دیدم بسیار درگیر است و همراه با شهید اصلانی، که او نیز از نیروی هوایی بود، مشغول پاک‌سازی تپه‌های اطراف بودند. شهید شاه‌حسینی با آن‌ها همکاری داشت. ما در آن مأموریت، با پاک‌سازی تپه‌ها راه را باز کردیم تا بتوانیم به سنندج برسیم. با ورود نیروهای ما و دیگر مجموعه‌های انقلابی از جمله گروه شهید چمران و برخی نیروهای اصفهان، شهر سنندج آزاد شد و به‌تدریج سایر مناطق نیز تحت کنترل درآمد.
یار دیرین شهید شاه‌حسینی در ادامه افزود: شهید شاه‌حسینی را باید نه تنها به عنوان یک سرباز گمنام، بلکه به‌عنوان یک فرمانده گمنام در تاریخ دفاع مقدس شناخت؛ فرمانده‌ای که اقدامات بسیار مؤثری انجام داد، اما متأسفانه تاکنون آن‌گونه که باید به او پرداخته نشده است. در حالی که برخی افراد که تأثیر چندانی در انقلاب نداشته‌اند، امروز یادواره‌های متعدد دارند، این شهید بزرگوار در سطح ملی و حتی در استان همدان، مورد توجه کافی قرار نگرفته است.
کنعانی‌مقدم در پایان با اشاره به نقش همسر شهید در ادامه راه وی گفت: خانواده او، به‌ویژه همسر شهید، نمونه بارز مقاومت و دینداری بودند. فرزندانش نیز که در آن زمان کوچک بودند، با تلاش و استقامت مادرشان بزرگ شدند و امروز همگی در جایگاه‌های علمی و اجتماعی برجسته قرار دارند. هر زمان که سخن از ایثار و فداکاری می‌شود، من از همسر شهید شاه‌حسینی یاد می‌کنم؛ زنی که با سختی فرزندانش را بزرگ کرد و راه همسرش را ادامه داد.
وی در پایان ضمن تشکر از بازخوانی دلاورمردی این شهید عزیز برای روح شهید شاه‌حسینی و همه شهدای انقلاب اسلامی آرزوی رحمت و غفران الهی کرد و افزود: راه شهیدان زنده است و ما وظیفه داریم از این سرمایه‌های بزرگ به‌درستی یاد کنیم.
*لزوم پاسداشت یاد شهیدان؛ میراث گران‌بهای انقلاب
شهیدان، انسان‌های هم‌عصر ما بودند؛ مردان و زنانی که با ایمان راسخ، شجاعت بی‌مانند و فداکاری خالصانه، زندگی خود را در راه اعتلای کشور و حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی وقف کردند. پاسداشت یاد و خاطره این بزرگواران، تنها یک تکریم ساده نیست، بلکه وظیفه‌ای حیاتی و تاریخی است که به ما کمک می‌کند هویت و مسیر خود را به روشنی بشناسیم و در ادامه راه، استوار بمانیم.
یاد شهیدان به ما یادآوری می‌کند که آرمان‌های بزرگ انقلاب، با تلاش و ازخودگذشتگی کسانی تحقق یافته که در شرایط سخت و پرخطر، از هر گونه منافع شخصی گذشتند و جان خود را نثار کردند. این خاطرات ارزشمند، چراغ راهی است برای نسل‌های امروز و فردا، تا با الهام از روحیه مجاهدت و ایثار شهیدان، مسئولیت خود را در قبال حفظ دستاوردهای انقلاب و دفاع از کشور به بهترین شکل انجام دهند.
بنابراین، توجه و تامل در زندگی و مبارزات شهیدان، نه تنها موجب زنده نگه داشتن تاریخ پرشکوه انقلاب می‌شود، بلکه به ما انگیزه و امید می‌بخشد تا در مسیر اعتلای ایران اسلامی، با وحدت، همت و صداقت گام برداریم. این پاسداشت، پیوندی ناگسستنی میان گذشته پرافتخار و آینده روشن ملت ایران است و همواره باید در قلب و ذهن ما جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.

سمیرا گمار