بهره نبردن از معلمان متخصص و عدم توفیق در کسب رتبههای برتر کنکور
براساس اظهارات مدیرکل آموزشوپرورش همدان در جلسه اخیر شورای آموزشوپرورش استان، عملکرد دانشآموزان ما در تمامی رشتهها بالاتر از میانگین کشوری است، اما تلاش برای ارتقای کیفیت آموزشی همچنان ادامه دارد؛ اگرچه درحال حاضر دانشآموز تکرقمی کنکور در استان وجود ندارد، اما روند پیشرفت مثبت است.
در حوزه پوشش تحصیلی نیز برای سال جدید 10 مدرسه عشایری دیگر اختصاص یافته تا امکان تحصیل کامل برای تمامی دانشآموزان عشایر فراهم شود. برای 800 دانشآموز عشایری استان که 324 نفر آنان در سامانه سیدا متعلق به استان خوزستان هستند، هماهنگیهای لازم با استانهای مربوطه انجام شده تا هیچیک از تحصیل بازنمانند.
از دیگر موارد مطرحشده، برگزاری انتخابات انجمن شورای آموزشوپرورش و پیگیری انتخاب اعضای اصلی آن بود. همچنین، در راستای برنامه هفتم توسعه، هدف این است که 50 درصد دانشآموزان در رشتههای مهارتی تحصیل کنند و برای تحقق این امر، از امسال دورههای توانمندسازی برای معلمان برگزار شده است.
اولویت داشتن کیفیتبخشی به مدارس محروم و حل مشکل سرویس مدارس دانشآموزان استثنایی از دیگر موضوعات مورد تأکید بوده بود؛ سال گذشته بهدلیل عدم پرداخت سهم شهرداری، این مسئله محقق نشد و امید است با تشکیل جلسه مشترک با شهرداری و سازمان برنامه و بودجه، امسال مشکل برطرف شود.
در زمینه هدایت تحصیلی، 99 درصد مشکلات مربوط به فرآیند آن بوده و با دستور اخیر وزیر، پیگیری ویژهای برای انتشار نتایج در اسرع وقت آغاز شده است.
درباره ثبتنام، حدود سه درصد از دانشآموزان پایه اول ابتدایی ثبتنام نکردهاند که برای رفع این مشکل، درخواست شده مشخصات دقیق متولدین از ثبت احوال دریافت شود تا با هرکدام از آنان تک به تک صحبت و دلایل عدم ثبتنام بررسی شود؛ بخش عمده مشکلات ثبتنام مربوط به پایه دهم است و هدف ما، اطمینان از محروم نبودن از تحصیلی تمام دانشآموزان است.
در پایان، درباره نیروی انسانی ذکر شد که حدود 80 درصد کمبودها برطرف شده، اما سه منطقه شیرینسو، خزل و کبودراهنگ بهترتیب بهدلیل دوری از مرکز استان و کمبود نیرو، نیازمند حمایت هستند؛ پیشنهاد استفاده از دانشجویان سال آخر دانشگاه فرهنگیان بهصورت متمرکز در این سه منطقه نیز ارائه شده است.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان همدان نیز درگفتوگویی ضمن اشاره به پایینتر از استاندارد کشور بودن سرانه آموزشی در 14 منطقه و ناحیه آموزشی استان همدان، اظهار کرده است که درحال حاضر استان همدان دارای دو هزار و 524 فضای آموزشی است و سرانه فضای آموزشی استان 4.93 متر مربع بهازای هر دانشآموز برآورد میشود.
با این اوصاف مناسب دیدیم مروری بر گفتوگویی که سال گذشته با ابراهیم سحرخیز، معاون سابق وزارت آموزشوپرورش انجام دادهایم داشته باشیم که در ادامه میخوانید:
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش با اشاره به اینکه درحال حاضر اطلاع دقیقی از آمار و ارقام مرتبط با حوزه آموزشوپرورش استان همدان ندارم اما آمار کلی کشور را که بررسی میکنیم قطعاً مشتی است نمونه خروار، گفت: به دیگر سخن شرایط حاکم بر فضای آموزشوپرورش همدان نیز قطعاً مستثنا از فضای کشوری نیست.
ابراهیم سحرخیز با تأکید بر اینکه سال تحصیلی جدید را با 107 هزار کلاس درس آغاز کردیم که بهطور میانگین طبق آمار کشوری حدود 27 دانشآموز در هر کلاس حضور دارند و این درحالی است که بیش از 30 درصد مدارس فرسوده هستند، اظهار کرد: در سالهای 84 تا 88 اعتباری پیشبینی شد تحت عنوان تخریب، بازسازی و مقاومسازی مدارس که در آن مقطع زمانی تعداد قابل توجهی از مدارس استانها به تبع کشور که منطبق با اعتبارات ارزی خوب پیشبینی شده بود، بازسازی شدند.
وی ادامه داد: خاطرم هست اعتبارات دلاری بود که بعد تبدیل به ریال شد و هر استان متناسب با مدارس فرسودهای که داشت، از این اعتبارات بهرهمند میشد.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش عنوان کرد: با این وجود دوباره در سالهای 88 تا 1403 تعداد قابل توجهی از مدارس به چرخه ساختمانهای فرسوده و غیر مقاوم پیوستند؛ ما در آموزشوپرورش ساختمان میسازیم اما نگهداری از آنها را در دستور کار نداریم.
وی با بیان اینکه برای نگهداری از مدارس نیازمند نیروی انسانی و منابع مالی هستیم، اذعان کرد: در پی ایجاد نقصان در بودجه عمرانی کشور به هر دلیل اعم از تحریم یا ناترازی در بودجه عمومی، بیشترین آسیب به اعتبارات عمرانی آموزشوپرورش وارده شده است؛ طی این سالها متأسفانه اعتبار درنظر گرفتهشده برای این مهم به چیزی نزدیک به صفر رسیده؛ درواقع خیرین مدرسهساز نجاتبخش این حوزه بودهاند.
سحرخیز ادامه داد: البته فعالیت این عزیزان در استانی همچون همدان طبق سابقه فعالیتی که در این استان دارم، نسبت به بعضی دیگر همچون یزد و اصفهان، چشمگیر نیست تا از این طریق (محل عایدات یا کمکهای خیرین) بتوان پروژههای ناتمام موجود را به اتمام رساند و یا به تعمیرات اساسی مدارس پرداخت.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش افزود: مدارس خوب و خاص شهریه دریافت میکنند و افرادی که فرزندانشان را در آنها ثبتنام میکنند، از تمکن مالی برخوردار هستند و مدیر مدرسه به اسم کلاسهای فوق برنامه و موارد دیگر، میتواند منابع مالی مورد نیاز را از طریق والدین تأمین کند و تعمیرات مورد نیاز مدرسه را انجام دهد؛ اما بخش اعظم مدارس ما دولتی هستند و سرانه کافی ندارند.
این فعال فرهنگی ادامه داد: متأسفانه این سرانه به حدی پایین است که حتی کفاف خدماتی همچون آب، برق و گاز را نیز نمیدهد.
سحرخیز با بیان اینکه وقتی سرانه و پولی در دست مدیر مدرسه نیست دستدرازی به سمت اولیای دانشآموزان آغاز میشود که متأسفانه بیشتر آنها امروز خود با مشکلات عدیده اقتصادی برای امرار معاش مواجهاند، افزود: بنابراین انگیزه آنچنانی برای مشارکت در بحث کمک مالی به مدرسه ندارند.
مدیرکل سابق آموزشوپرورش استان همدان یادآور شد: این درحالی است که طبق بررسیها ما در زمان جنگ بیشترین تخصیص بودجه و اعتبارات را به آموزشوپرورش داشتیم؛ بهطوری که طی آن هشت سال همواره سهم آموزشوپرورش بین 18 تا 20 درصد از بودجه عمومی کشور بوده، اما متأسفانه از دولت نهم روند کاهشی بودجه آغاز شد و امروز این عدد به زیر 10 درصد (9.8 درصد) رسیده است.
سحرخیز اضافه کرد: تأسفبارتر اینکه سهم مذکور نیز صرف پرداخت حقوق میشود و حتی کفاف این بخش را هم نمیدهد؛ چراکه طبق آخرین خبرها امروز آموزشوپرورش بالغبر 70 هزار میلیارد تومان (70 همت) به فرهنگیان بدهکار است.
وی اذعان کرد: از طرفی میانگین سهم اختصاصیافته فضای آموزشی به دانشآموزان در ایران بسیار کمتر از میانگین جهانی است.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش در واکنش به مسئله بهرهمندی از معلمان بازنشسته در کلاسهای درس دولتی، گفت: یکی از مباحثی که باعث شده مردم از مدارس دولتی رویگردان شده و به سمت بهرهمندی از فضاهای غیر انتفاعی حرکت کنند، همین مسئله است.
سحرخیز ادامه داد: البته این گفته به معنای آن نیست که همه مدارس غیر دولتی وضعیت مطلوب و یا دانشآموزان درسخوانی دارند و فعالیتها در حد انتظار است؛ بلکه تنها در برخی از کلانشهرها آنهم بهصورت محدود میتوان چنین مدارسی یافت که البته این هم شمقالقمر نیست، چراکه ثبتنام در بیشتر آنها گزینشی بوده و آزمون ورودی دارند!
وی با تأکید بر اینکه همچنین وقتی عنوان میکنند تعداد دانشآموزان هر کلاس بهطور میانگین در مدارس دولتی 27 نفر بوده این امر یک مغالطه آماری است، گفت: چراکه این عدد بهصورت میانگین تعیین شده و برای مثال در یک روستا ممکن است تعداد دانشآموزان کلاسی یک یا پنج نفر باشند؛ بنابراین آن عدد را با تعداد دانشآموزان کلاسهای 40 نفره در شهرها جمع کرده و به عدد میانگین رسیدهاند.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش اذعان کرد: تأسفبارتر اینکه امروز حتی به حضور 40 نفر در هر کلاس نیز در مدارس اکتفا نکردهاند و شاهد آن هستیم که مدارس بهصورت دو نوبت اداره میشوند؛ درحالی که حضور دانشآموزان سر کلاس در نوبت بعدازظهر اصلاً کارایی نداشته و بیشتر آنها بدون خوردن نهار در کلاس حاضر میشوند که مسئله بزرگی است.
سحرخیز ادامه داد: علاوهبر این معلمی که دو نوبت کار میکند، بعدازظهر کارآیی، خروجی و انرژی صبح را ندارد؛ این روند انگیزه را از دانشآموز و معلم میگیرد.
وی با تأکید بر اینکه نوبت بعدازظهر مدارس باید صرف برگزاری کلاسهای ورزشی و درصورت امکان کلاسهای فوق برنامه و جبرانی شود، افزود: البته نباید این موضوع را فراموش کرد که به گفته وزیر آموزشوپرورش، درحال حاضر 175 هزار معلم کم داریم که اگر بخواهیم تعداد واقعی و مورد نیاز را درنظر بگیریم، این عدد با توجه به 40 نفره بودن کلاسها، 300 هزار نفر است.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش خاطرنشان کرد: این کمبود را چگونه باید جبران کنیم؟ با فراخوان دادن برای جذب بازنشستگان؟ یقیناً معلم بازنشسته توان جسمی و ذهنی 30 یا 35 سال خدمت گذشته را برای حضور در کلاس درس ندارد. بگذریم از اینکه امروز شرایط تدریس متفاوت از گذشته است؛ ضمن اینکه دیگر خبری از آموزشهای ضمن خدمت که دهه 70 به معلمان بهصورت دورهای داده میشد نیز نیست.
سحرخیز گفت: در این شرایط به معنای واقعی معلم سر کلاس حضور ندارد، بلکه با کمال احترام، این بازنشستگان بیشتر نقش مبصر را بازی میکنند.
وی با ابراز اینکه نتیجه این رویکرد چیزی بهجز معدلهای پایین دیپلم، نداشتن سواد خواندن و نوشتن در 33 درصد دانشآموزان دوره ابتدایی، رتبه آخر ایران در آزمونهای بینالمللی، سهم پایین دانشآموزان مدارس دولتی در کنکور سراسری و غیره نخواهد بود، اذعان کرد: نتیجه بیتوجهی به دانشآموزان در مدارس دولتی این است که تمام دانشگاههای خوب مختص بچهپولدارها میشوند که در مدرسه غیر دولتی یا یک مدرسه خاص آنچنانی درس خواندهاند.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش مدارس امروز را آیینه قلمداد کرد که در آن میتوان بازتاب آینده کشور را دید، ابراز کرد: معماران آینده ایران در مدارس امروز تربیت میشوند؛ بنابراین اگر امروز برای مدارس خرج نکنیم، در آینده توسعه، پیشرفت و عدالت را باختهایم.
وی با اشاره به اینکه توجه به آموزشوپرورش بهویژه بخش دولتی آن همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، عنوان کرد: علاوهبر این همواره مردم نیز در این زمینه مطالبهگر بودهاند و خوشبختانه بهنظر میرسد دولت چهاردهم هم نگاه ویژهای به این بخش دارد؛ بهطوری که رئیس جمهور اخیراً موضوع بازنگری و اصلاح سهمیههای کنکور را مطرح کرده و آن را بهعنوان یک دستور دنبال میکند.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش با اذعان بر اینکه امروز بیشتر دانشآموزان در مدارس دولتی مجبور هستند آموزشوپرورش بیکیفیت را تحمل کنند که این امر خود در تضاد با عدالت است، تشریح کرد: لازمه عدالت آموزشی این است که در اداره آموزشوپرورش بازنگری لازم اتفاق افتاده و مدیران ما از گذشته درس بگیرند.
سحرخیز اظهار کرد: انتظار میرود در انجام این بازنگری دست مدیرکل در استانها برای انتصاب افراد باز باشد و میزان دخالتها در آموزشوپرورش به کمترین حد خود برسد تا در پی آن مدیران شایسته و انگیزهدار اداره امور را برعهده بگیرند.
وی درخصوص چرایی عدم توفیق دانشآموزان همدانی در داشتن رتبههای برتر کنکور گفت: من بررسی درخصوص معدل اداره کل آموزشوپرورش استانها داشتهام که طی آن مشخص شد آموزشوپرورش همدان جزء متوسطها در این زمینه است که این روند شایسته آن نیست.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش با اشاره به اینکه همواره درخصوص عدم توفیق در کسب رتبههای برتر طی آزمونهای سراسری همچون کنکور و آزمونهای بینالمللی باید موضوع را در میزان استفاده از نیروی انسانی متخصص جستجو کرد، گفت: امروز آموزشوپرورش نیازمند معلمان متخصص است؛ مسئلهای که تقریباً در همه استانها خلأ آن احساس میشود. درحالی که تمام معلمان ما باید از مسیر دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه شهیدرجایی، آزمون سراسری و یا اینکه بعد از فارغالتحصیلی دانشجویان از دانشگاه دیگر تحت عنوان ماده 28 از طریق آزمون اختصاصی آموزشوپرورش، جذب و استخدام شوند، اما طی این سالها نتوانستیم قانون مذکور را تمام و کمال اجرایی کنیم.
وی ادامه داد: هرساله شاهد تأکید مقام معظم رهبری بر اهمیت دانشگاه فرهنگیان و جذب معلم فقط و فقط از آن و دانشگاه شهیدرجایی هستیم، اما طی چندسال اخیر شاهد کاهش ظرفیت دانشگاه فرهنگیان بودهایم! این رویکرد با توجه به کمبود شدید معلم، چه توجیهی دارد؟
سحرخیز بیان کرد: در سال 1388 قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمان حقالتدریس و آموزشیاران نهضت سوادآموزی تصویب و متأسفانه سالانه اصلاحیهها و الحاقیههای زیادی به این طرح اضافه شد؛ بهطوری که طی این سالها 14 بار به عناوین مختلف این امر برای اقشار مختلف همچون معلمان پیشدبستانی و مهدکودکها از سوی مجلس تکرار شده و عملاً دانشگاه فرهنگیان به حاشیه رفته است.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش خاطرنشان کرد: مگر جز این بوده که معلمی یک هنر است و این هنر نیاز به آموختن دارد؟ اهمیت و توجه به این هنر در کجای طرح تعیین تکلیف قرار گرفته که همچنان آقایان در پی گسترش همهجانبه آن هستند؟ مگر با راهکارهای مقطعی میشود مشکل کمبود معلم را حل کرد؟
وی افزود: از مجلس انقلابی انتظار میرود که ریلگذاری به سمت جذب معلم فقط از طریق دانشگاه فرهنگیان را در دستور کار خود قرار دهد؛ اصلاحیهها دردی دوا نمیکنند.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش با تأکید بر اینکه باید این موضوع مشخص شود که ما معلم میخواهیم یا صرفاً به دنبال رفع مشکل قشری از جامعه هستیم؟ اذعان کرد: آنچه مسلم است اینکه آموزشوپرورش به معلمان متخصص، توانمند، باحوصله و باانگیزه نیاز دارد.
سحرخیز با اشاره به اینکه استخدامهای اینچنینی، کلاسهای پُرجمعیت و حساب خالی مدرسه از سرانه نتیجهای جز اُفت رتبه کنکور را نخواهد داشت، تشریح کرد: قطعاً حضور معلمان متخصص بزرگترین و تأثیرگذارترین متغیر است که میتواند جایگاه استان را در رتبه کنکور تغییر دهد.
وی در پاسخ به این سؤال که شما بهعنوان یک معلم و مدیر فرهنگی که سالها در حوزه آموزشوپرورش استان همدان و کشور خدمت کردهاید چه انتظاراتی از استاندار جدید همدان دارید؟ گفت: تلاش برای تحقق سند تحول بنیادین آموزشوپرورش؛ البته اجرای سند تحول بنیادین بحث ملی و فراملی بوده و حتی در یکی از بندهای برنامه هفتم آموزشوپرورش بهمثابه یک امر ملی درنظر گرفته شده است.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش با تأکید بر اینکه اجرای تحول تنها بهوسیله آموزش و پرورش امکانپذیر نیست و تمام دستگاهها باید پای کار بیایند چراکه ما در طرح تحول به دنبال مهارتی کردن آموزش و توسعه هنرستانهای فنی و حرفهای هستیم، اذعان کرد: این امر یقیناً بهتنهایی از عهده آموزشوپرورش خارج است؛ بنابراین باید وزارت کار، بخش خصوصی و صنایع مشارکت کنند، دراینبین نقش استاندار نمایان میشود.
این کارشناس حوزه آموزشوپرورش ادامه داد: البته این امر میبایست ابتدا در سطح ملی از سوی رئیس جمهور به استانها در قالب اولویت بهعنوان الزام در اجرا، ابلاغ شود.
سحرخیز با اشاره به اینکه مسلماً آموزشوپرورش اطلاع دقیقی از آمار کارخانهها، نیروی انسانی و اطلاعات دانشبنیان ندارد بنابراین در این زمینه نیازمند همکاری سایر دستگاهها و همچنین سازمان فنی و حرفهای است، ابراز کرد: درخصوص تغییر در کتابهای درسی، آموزش معلمان و درعینحال پای کار آوردن والدین نیز این وزارتخانه خود باید سیاستگذاری لازم را داشته و در این زمینه منطبق با سند تحول دست به ابتکار بزند.
وی با بیان اینکه در راستای سیاستگذاری خارج از حوزه آموزشوپرورش نیز سازمان برنامه و بودجه از طریق پای کار آمدن استانداریها باید به وظایف قانونی تعریفشده خود در سند بنیادین تحول عمل کند، اذعان کرد: در این حوزه شهرداریها و بانکها هر یک وظایف خاصی بر عهده دارند؛ برای مثال شهرداری میبایست از محل عوارض دریافتی از واحدهای تجاری، درصدی را به امر آموزشوپرورش اختصاص دهد و یا اینکه بانکها در مدرسهسازی وظیفه دارند مشارکت کنند.
معاون سابق وزارت آموزشوپرورش ادامه داد: جالبتر اینکه در مدیریت شهری طبق این قانون میبایست بهازای ساخت هر 200 واحد مسکونی، یک مدرسه ساخته شود؛ اما متأسفانه این امر در شهرهای ما به اجرا درنمیآید. سال 98 همزمان با ساختوسازها میبایست به تعداد مدارس موجود در شهرها بهازای هر 200 واحد مسکونی، یک مدرسه افزوده میشد، اما به بهانه اینکه 198 واحد است، از کلاه شرعی برای پوشاندن کمکاری خود استفاده کردند و نتیجه این است که امروز ما در بلوکهای جدیدالاحداث در شهرکهایی همچون بهشتی و مدنی همدان، با کمبود مدرسه مواجهیم.
مدیرکل سابق آموزشوپرورش استان همدان با بیان اینکه متأسفانه بیشتر برنامههای مرتبط با حوزه آموزشوپرورش بهطور میانگین تنها 30 درصد به اجرا درآمدند، اذعان کرد: 70 درصد کار زمین مانده که انتظار میرود با عزم دولت در سطح کلان و سپس استاندار و مدیران کل در استان، شاهد عملیاتی شدن آنها باشیم.
