سپهرغرب، گروه خانواده: دوران نوجوانی هم از نظر نوجوانان و هم از نظر والدین، از قدیم دورانی دشوارتر از از سال‌های کودکی قلمداد شده است. شروع این دوره با بلوغ است و با عهده‌دار شدن مسئولیت‌های بزرگسالی پایان می‌یابد. فیلسوفی می‌گوید نوجوانی با زیست شناسی آغاز می‌شود و با فرهنگ خاتمه می‌یابد. ازاین رو، دوران نوجوانی ممکن است در بعضی جوامع ابتدایی کوتاه تر باشد و در بعضی جوامع پیشرفته طولانی تر. شروع آن با تغییرات سریع در انتظارات و توقعات جامعه از نوجوانان یا انتقال تدریجی از نقش‌های قبلی به نقش‌های تازه همراه است. علی‌رغم چنین تنوعاتی، یکی از جنبه‌های نوجوانی همگانی است و آن را از سایر مراحل گذشته رشد جدا می‌کند و آن تغییرات بلوغ است که شروع آن را مشخص می‌کند.

واژه بلوغ به اولین مرحله نوجوانی اطلاق می‌شود، یعنی آن زمان که بلوغ جنسی بارز می‌شود. بلوغ با ازدیاد هورمون‌ها و تظاهرات آن آغاز می‌شود. بلوغ جنسی غالبا با رشد سریع قد و وزن همراه است که معمولآ چهار سال ادامه دارد.

رشد ناگهانی نوجوان که معمولا شباهتی به رشد تدریجی و منظم کودکان ندارد گاهی باعث می‌شود نوجوان با خود غریبه شود. برای اینکه نوجوان بتواند با موفقیت این تغییرات بسیار زیاد را یکپارچه کند و آن را به صورت احساس هویت شخصی ثابتی درآورد و اعتماد‌ به‌نفس پیدا کند زمان لازم است.

البته گاه مشاهده می‌شود که این تغییر و تحولات بلوغ در زمان خود اتفاق نیفتاده و نوجوان ما با بلوغ زودرس یا دیررس مواجه می‌گردد. هر چند که هر یک از این نوع بلوغ‌ها تأثیرات خاصی را بر روی دختران و پسران نوجوان خواهد گذاشت اما در این یادداشت سعی شده است که به تاثیرات بلوغ زودرس در پسران پرداخته شود:

     بلوغ زودرس در پسران

همان‌طور که می‌دانید نوجوانان در سنین مختلفی بالغ می‌شوند. پسری در 15 سالگی ممکن است جثه کوچکی داشته باشد و علایم جسمانی بلوغ در او رشد کامل نکرده باشد و پسر دیگری در همان سن مثل مردان بزرگسال شانه‌های پهن، عضلات قوی،صدای مردانه و... را داشته باشد.

هر چند‌که چنین گوناگونی‌هایی کاملآ به‌هنجار است و هیچ تآثیر مثبت و منفی در رشد فیزیکی و یا جنسی نمی گذارد ولی ممکن است در دیدی که نوجوان نسبت به خود پیدا می‌کند و نگاهی که دیگران نسبت به او دارند تأثیر بگذارد.

به طور کلی مشاهده شده که تأثیرات روانی بلوغ زودرس در پسران بیشتر از دختران است والبته درک آن هم ساده تر است. بزرگسالان و سایر نوجوانان وقتی با نوجوان 14 یا 15 ساله ای مواجه می‌شوند که به نظر 17 یا 18 ساله می‌رسد، در ذهن خود نیز او را 17 یا 18 ساله فرض می‌کنند و از چنین پسری بیش ازهم سن او که جثه کوچکتری دارد انتظار دارند.

برخی از تحقیقات حاکی از‌آن است که بلوغ جنسی زودرس اساسآ امری ارثی است و معمولآ در اعضای دیگر خانواده فرد نیز چنین حالاتی مشاهده می‌شود. آنچه از نظر روانشناسی و تعلیم و تربیت، اهمیت بیشتری دارد این است که رشد پیش از موقع، آثار اجتماعی- عاطفی قابل ملاحظه ای را برنوجوانان می‌گذارد. دلیل اصلی این مسئله آن است که نوجوانان به تغییری که در بدنشان رخ می‌دهد توجه زیادی نشان می‌دهند و همیشه خود را بیش از اندازه مهم می‌شمارند.

از آنجا که پسران زودرس و دختران هم سن او از لحاظ ظاهر تفاوت چندانی با هم ندارند(چون جهش نموی دختران زودتر است) این پسران تمایل زیادی دارند که با دختران هم سن یا هم دوره خود ارتباط داشته باشد، بی آنکه بر خلاف همسالان پسر خود احساس کمبود اعتماد به‌نفس کند. هر چند که به نظر می‌رسد پسران زودرس نسبت به پسرانی که دیرتر بالغ می‌شوند اعتماد به‌نفس بیشتری دارند و از لحاظ رفتارهای اجتماعی پیشرفته‌تر هستند اما به نظر می‌رسد که این دسته از پسران عجله بیشتری دارند تا وارد دنیای بزرگسالان شوند و خیلی بیشترو زودتر از پسران با بلوغ به موقع یا دیررس اقدام به برقراری رابطه با جنس مخالف کرده و زودتر از همسالان خود برای ازدواج کردن اقدام می‌کنند.

در گذشته که ساختار زندگی انسان‌ها ساده تر بود، ازدواج زودهنگام افراد آسیبی به زندگی آنها نمی زد چراکه اکثر پسران، شغل آینده شان از پیش مشخص بود و بنابراین افراد راحت تر و سریع تر برای تشکیل زندگی زناشویی اقدام می‌کردند اما با گذشت زمان و پیچیده تر شدن شرایط زندگی، جوانان به سرعت قبل نمی‌توانند برای تشکیل زندگی مشترک اقدام کنند. در گذشته نوجوانان زودرس که سریع‌تر از همسالان خود نیاز به ازدواج پیدا می‌کردند، راحت‌تر می‌توانستند برای ازدواج اقدام کنند اما در حال حاضر مسائل اقتصادی و فرهنگی دو عامل مهم در تشکیل زندگی مشترک است.

با امکانان مناسبی که پیشرفت فرهنگی جامعه پیش روی جوانان قرار داده نباید از این مسئله غافل ماند که ناگزیر ادامه تحصیل نوجوانان و جوانان طولانی‌تر می‌شود و در نتیجه ورود افراد به چرخه درآمد زایی دیرتر صورت می‌گیرد که نتیجه آن این است که نوجوانان و جوانان چاره ای جز به تأخیر انداختن ازدواج خود ندارند. این درحالی است که در وضعیت کنونی جامعه ما که داشتن شغل مناسب از شرایط اولیه ازدواج است، فرصت‌های شغلی کمی حتی برای افراد تحصیل کرده وجود دارد. تمام این مسائل در تضاد با شرایط فیزیولوژیکی،شناختی، جنسی و... است که نوجوان زودرس با آن مواجه است و در صورتی که آموزش‌های درست و منطقی به این دسته از نوجوانان داده نشود، در صورت عدم وجود شرایط ازدواج، می‌تواند تأثیرات منفی را در جنبه‌های مختلف زندگی آنها از جمله مشکلات اخلاقی،رفتاری و حتی روانی بگذارد.

شاید در گذشته نه چندان دور عنوان می‌گردید که پسران زودرس بیشتر احساس مسئولیت می‌کنند، همکاری بیشتری دارند، اجتماعی‌ترند و بیشتر به خود متکی هستند اما با توجه به مشکلات عنوان‌شده به نظر می‌رسد که در حال حاضربلوغ زودرس در پسران پر دردسر شده است.

لذا آموزش پسران زودرس باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد و والدین و مربیان این دسته از افراد می‌توانند به آنها یادآوری کنند که صرفآ به خاطر ظاهر جسمانی خود انتظاراتی بیش از سن خود نداشته باشند و جلوتر و سریع‌تر از شرایط سنی خود حرکت نکنند. در ضمن باید پسران زودرس را تشویق کرد که عجله‌ای برای وارد شدن به دنیای بزرگسالان نداشته باشند و اجازه دهند برای ورود به دنیای بزرگسالان آمادگی اجتماعی، اقتصادی،روانی، جسمی و.. را توامان به دست آورند.