سپهرغرب، گروه خانواده: کرونا یک دوره چالشی است که تأثیرات روانی بسیاری داشته که در این میان کودکان بیش از بزرگ‌سالان در معرض آسیب‌های روانی قرار دارند.

فاصله‌­گذاری اجتماعی و قرنطینه ناشی از شیوع بیماری ویروس کرونا (COVID-19)، سبک زندگی خانوادگی میلیون­‌ها نفر در سراسر جهان را تغییر داده است. با توجه به تعطیلی مدارس و عدم حضور فرزندان در مدرسه در ایام کرونا، فشارهای وارده بر والدین به دلیل هم‌زمانی کار و مراقبت از فرزندانشان افزایش می‌­یابد. به‌علاوه نگرانی‌­های احتمالی در مورد ازدست‌داده شغل و کاهش درآمد خانواده‌­ها نیز مزید بر علت می‌­شود. به همین منظور در این گزارش به بیان ایده‌هایی در مورد چگونگی کمک به خود و فرزندانتان برای عبور از چالش­‌های این دوران و همچنین برقراری ارتباط بهتر در خانواده پرداخته‌ایم.

  والدین

آنچه ممکن است در این دوران تجربه کنید

-علاوه بر نگرانی برای سلامتی خود و افراد خانواده، ممکن است در مورد افراد آسیب‌پذیر اقوام، دوستان و همسایگان نیز نگران باشید و شاید مسئول آن‌ها نیز باشید.

-ممکن است ترس از دست دادن شغل خود را داشته باشید. استرس بیکار بودن در حال حاضر یا پس از پایان قرنطینه نیز وجود دارد.

-اگر درآمد شما تحت تأثیر شرایط کنونی قرارگرفته باشد، ممکن است به‌شدت تحت‌فشار بوده و شاید افسرده شده باشید.

-ممکن است به دلیل دورکاری در خانه و هم‌زمانی آن با مراقبت از فرزندان و اداره امور زندگی، استرس داشته باشید.

-ممکن است تمرکز یا تصمیم‌­گیری برای شما دشوار باشد. احساس خستگی، آشفتگی یا اضطراب داشته باشید و الگوی خواب و غذا خوردن شما مختل شود.

-پیگیر دریافت آخرین وضعیت کرونا هستید و امکان دارد نگران باشید که این وضعیت چه مدت ادامه خواهد داشت و چگونه در طولانی‌مدت با آن کنار خواهید آمد.

همه این موارد ممکن است در رفتار شما با فرزندان و نحوه مراقبت شما از آن‌ها تأثیر بگذارند.

آنچه می‌توانید برای کمک به خودتان انجام دهید

-بدانید که دوران فعلی، یک دوره چالشی است، اما می­‌توانید آن را مدیریت کنید. شما قبلاً با سختی­‌ها و مشکلات دیگری در زندگی خود مقابله کرده‌­اید. از مهارت‌ها و منابع در اختیار خود استفاده کنید. سعی کنید امیدوار و مثبت‌‎اندیش باشید.

-بدانید که در تجربه اوضاع کنونی و احساسی که به این دوران دارید تنها نیستید. این‌یک وضعیت جهانی است و میلیون‌ها نفر دیگر نیز نسبت به وضعیت فعلی احساس مشترکی با شما دارند.

-به‌اندازه ممکن مراقب خود باشید. وقت کافی برای استراحت خود بگذارید. اگر دور از سایر افراد و نزدیکان زندگی می‌کنید، سعی کنید مسئولیت‌­های مراقبت از کودکان در طول روز را با همسر خود تقسیم کنید؛ بنابراین هرکدام از شما وقتی برای استراحت یا کار خواهید داشت.

-سعی کنید یک ساختار و روال منظم را برقرار و حفظ کنید، مانند ساعت خواب منظم. ضمناً خود را با انجام فعالیت‌های منظم و کارهای روزانه مشغول نگه‌دارید.

-انجام هرگونه فعالیت معنوی، مذهبی یا فرهنگی که به شما و خانواده­‌تان آرامش می‌دهد را حفظ کنید.

-از انجام رفتارهای منفی نظیر پرخوری، خواب زیاد، بازی بیش‌ازحد یا مصرف دخانیات اجتناب کنید. چنین رفتارهایی باعث افزایش سطح استرس شما شده و در درازمدت وضعیت را بدتر می­‌کند.

-به خاطر داشته باشید که مراقبت از خودتان سبب قوی‌تر شدن شما شده و کمک می­‌کند تا بتوانید از فرزندان خود بهتر مراقبت کنید.

  فرزندان

آنچه ممکن است در این دوران تجربه کنند

نحوه واکنش کودکان شما در برابر تغییرات، بسته به شرایط مختلف ازجمله سنشان می‌­تواند بسیار متفاوت باشد. در اینجا چند واکنش رایج کودکان وقتی تحت استرس قرار می‌گیرند آورده شده است:

-برخی از کودکان ممکن است از اینکه از استرس حضور در مدرسه رهاشده‌اند، خوشحال باشند. برخی دیگر ممکن است چالش‌­هایی درباره اختلال در برنامه روزمره، دوری از دوستان و نگرانی نسبت به آینده داشته باشند.

-بعضی از کودکان ممکن است تمایلی به مشارکت در فعالیت‌هایی نظیر کارهای خانه یا وظایف مدرسه نداشته باشند. به یاد داشته باشید که برای یک کودک طبیعی است که وقتی آشفته می­‌شود یا روال طبیعی زندگی­‌اش به هم می­‌ریزد واکنش‌های استرسی یا رفتارهای مشکل­‌ساز از خود نشان دهد.

-برخی از کودکان ممکن است بیش‌­فعال یا پرخاشگر شوند برخی دیگر ممکن است خجالتی، ساکت، گوشه‌گیر و افسرده شوند.

-برخی از کودکان ممکن است مضطرب یا دلواپس شوند. چنین مواردی می­‌تواند سبب بروز اختلال در خواب کودکان گردد. بعضی از کودکان نیز همواره به والدین خود چسبیده و مرتب گریه می­‌کنند.

-حتی کودکانی که در ابتدای وضعیت کرونا از خانه ماندن بسیار خوشحال و هیجان‌­زده بودند در برهه‌­ای از زمان و پس از سپری شدن هفته­‌ها و ماه‌ها از این وضعیت، رفتارهای غیرعادی و نادرست و همچنین نشانه‌هایی از استرس از خود نشان می­دهند.

  راهکارهایی برای کمک به کودکان در گذراندن این دوران

محبت کردن

-به فرزندان خود قول دهید که تمام تلاش خود را برای مراقبت و محافظت از آن‌ها انجام خواهید داد. به بچه‌ها بگویید که آن‌ها اولویت اصلی شما هستند.

-با در آغوش کشیدن فرزندتان و یا گرفتن دستشان به آن‌ها محبت کنید. بگویید که دوستشان دارید. این امر به آن‌ها قوت قلب و آرامش می‌­دهد و به حفظ یک رابطه مثبت کمک می­‌کند.

-به فرزندان خود بگویید که به آن‌ها اهمیت می­‌دهید. مراقبت درست از کودک به آن‌ها اطمینان خاطر می‌بخشد و سبب اعتمادبه‌نفس بیشترشان می­‌شود.

  تحسین کردن فرزندان

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تغییر روش هر شخصی، ستایش و تحسین رفتار اوست. توجه به رفتار خوب فرزندان همراه بامحبت و تحسین آن‌ها به ایجاد روابط خوب بین بزرگ‌سالان و کودکان کمک می­‌کند.

-اگر فرزند شما کار مثبتی را انجام می­‌دهد ولی هیچ‌گونه توجه و تحسینی را دریافت نمی­‌کند احتمال اینکه آن رفتار را مجدداً تکرار کند کاهش می‌­یابد.

-به‌دنبال فرصتی برای تعریف و تمجید از کودکان باشید، هرچند کاری که انجام داده‌­اند ازنظر شما کم‌اهمیت و ناچیز جلوه نماید. کارهای کوچکی نظیر لبخند زدن، با مهربانی زدن بر روی شانه فرزندان، بوسیدن، در آغوش گرفتن و بکار بردن الفاظ مهربانانه نشان می‌دهد از آن‌ها راضی هستید.

-اطمینان حاصل کنید که فرزند شما دقیقاً می‌­داند برای چه چیزی ستایش می­‌شود تا یاد بگیرد که دقیقاً از او چه می‌خواهید. به‌عنوان‌مثال گفتن: «متشکرم که کمک کردی تا وسایل را جمع کنیم.» یا «خوشحالم که تنهایی تکالیفت را انجام می‌­دهی» به این معنی است که فرزند شما دقیقاً می‌­داند از چه چیزی راضی هستید و دوست دارید این رفتار مفید ادامه یابد.

-سعی کنید به کودک خود دستورالعمل‌های کاملاً واضحی بدهید. اطلاعات شفاف به کودک شما کمک می‌کند تا دقیقاً همان کاری که می‌­خواهید را انجام دهد. وقتی دستورالعمل­‌ها با استفاده از کلمات مثبت به‌جای منفی داده می­‌شوند، به‌احتمال‌زیاد آن‌ها گوش خواهند داد. «اون وسیله رو ننداز اونجا» عبارت منفی است و به نظر می‌رسد انگار که اذیت شده‌­اید. «لطفاً فنجان را روی میز بگذار» مثبت است. همان‌طور که از شما خواسته شد با گفتن این جمله که «از اینکه فنجان را روی میز گذاشتی متشکرم» می‌­توانید بلافاصله رفتار کودک خود را تحسین کنید.

-ممکن است زمان لازم باشد تا به تحسین و ستایش همیشگی رفتار کودکان خود عادت کنید. خوب است که این کار را در زندگی روزمره روی چیزهای کوچک تمرین کنید تا به آن عادت کنید. گفتن جملات ساده‌ای مانند «از شما متشکرم...» باعث می‌شود فرزندان شما هر طور که شما می­‌خواهید کارها را انجام دهند.

-سعی کنید نسبت به کودک خود صبور باشید و از آن‌ها برای تغییر رفتارشان انتقاد نکنید. کودک شما نسبت به خستگی و افسردگی، مشغولیت کمتر، استرس‌­ها و تغییراتی که در زندگی‌شان تجربه می‌­کنند واکنش نشان خواهند داد. صبور بودن و تحسین رفتار مثبتشان کمک می­‌کند که آن‌ها احساس امنیت و آرامش بیشتری داشته باشند.

‌-فرزندان خود را تشویق کنید تا به شما و دیگران کمک کنند. از آن‌ها به خاطر کمک­‌هایشان تشکر کنید. فرزندان وقتی می‌­توانند به دیگران کمک کنند و احساس مفید بودن داشته باشند رفتارهای بهتری از خود نشان می­‌دهند. این امر سبب می‌­شود که فرزندان احساس کنند که افراد مهمی در خانواده و زندگی خود هستند.

*ارینب سیفی