عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا خطاب به مدیریت شهری همدان؛
خیابان‌های شهدا و باباطاهر را به سرانجام اکباتان دچار نکنید
سپهرغرب-گروه شهر: طاهره ترابی مهوش: عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با بیان اینکه مدیریت شهری همدان فکر می‌کند پیاده‌راه‌سازی یعنی دو سر خیابان را بسته، کف‌سازی و درنهایت از ورود خودرو به آن معبر جلوگیری کند گفت: این در حالی است که در دنیا الگوهای مختلفی برای این امر وجود دارد و نباید یک شبه خودرو را از معبر حذف و خیابان‌های باباطاهر و شهدا را به سرانجام خیابان اکباتان دچارکرد چراکه هر خیابان دارای ظرفیت، استعداد و ویژند (برند) خاصی است.
در دهه‌های اخیر به‌دنبال گسترش بی‌رویه شهرها و اهمیت و نقش روزافزون اتومبیل در شهر، به‌تدریج نقش عابر پیاده در فضاهای شهری کمرنگ شد، این امر کاهش سرزندگی فضاهای عمومی و کاهش فضایی مناسب برای تعاملات اجتماعی در شهر را در پی داشت.
به‌دنبال ایجاد سرزندگی بیشتر و تبدیل سکونتگاه‌های شهری به شهرهای انسان‌محور، بسیاری از شهرها فضاهای بدون وسیله نقلیه‌ای به نام «پیاده‌راه» ساختند که شهر همدان نیز از این قاعده مستثنی نیست به طوری که طی یک دهه گذشته خیابان‌های بوعلی، اکباتان و میدان امام (ره) به پیاده‌راه بدل شدند.
فارغ از تأثیرات متناقص و متفاوت اجتماعی، فرهنگی و ترافیکی این پروژه‌ها بخشی از پروژه که با هزینه هنگفت 70 میلیارد تومانی در خیابان اکباتان به اجرا درآمد، به معنای واقعی شکست خورد و شاهد از رونق افتادن این خیابان شدیم حال آنکه اخیراً خبرهایی از ادامه روند پیاده‌راه‌سازی در بخش‌هایی از خیابان باباطاهر و شهدا به گوش می‌رسد که یقیناً نیازمند مطالعات گسترده‌ای است زیرا یقینا نه‌تنها بر کسب و کار کسبه آن خیابان بلکه در زندگی و تعاملات اجتماعی شهروندان همدانی نیز مؤثر واقع خواهد شد حال آنکه گویا از برخی از اساتید دانشگاه بوعلی سینا نیز برای انجام مطالعات اجرای این پروژه مدیریت شهری خواهان همکار شده که یکی از آن‌ها طراح شهری و عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان است؛ بر این اساس با توجه به حساسیت موضوع برآن شدیم تا با وی گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
حسن سجادزاده با بیان اینکه در همدان به لحاظ اجرای پیاده‌راه با دو تجربه متفاوت مواجهیم که یکی با عنوان پیاده‌راه بوعلی نسبتاً موفق و دیگری با عنوان پیاده‌راه اکباتان را می‌توان به طور کامل شکست‌خورده قلمداد کرد، گفت: اجرای پیاده‌راه‌های باباطاهر و شهدا موضوع جدیدی است که یقیناً در بخش‌های مختلف می‌بایست مورد توجه و مطالعه قرار گیرد.
وی با تأکید بر اینکه گویا در طرح جامع شهری مشاور این طرح پیشنهاد پیاده‌راه شدن هر 6 خیابان اطراف میدان امام (ره) را از سال‌ها قبل داده، ابراز کرد: گویا شهرداری بنا به آن مسائل حاشیه‌ای و مالی سعی می‌کند هر سال بخشی از آن را به اجرا درآورد.
وی ادامه داد: برای سال جاری نیز آنچه در دستور کار قرار گرفته این است که خیابان شهدا را تا سر گذر و خیابان باباطاهر را تا ابتدای خیابان جراحان به پیاده‌راه تبدیل کنند.
این طراح شهری با تأکید بر اینکه ردیف بودجه اجرای این پروژه نیز برای سال جاری مصوب شده است تصریح کرد: این احتمال وجود دارد که طی ماه‌های آتی اجرای این پروژه‌ها کلید بخورد.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین مسئله این است که ما با چه رویکردی قرار است این دو خیابان را به پیاده‌راه بدل کنیم که تبعاتی همچون پیاده‌راه‌سازی در خیابان اکباتان را به‌دنبال نداشته باشد، افزود: پس ازپیاده‌راه شدن خیابان اکباتان این معبر دیگر آن سرزندگی و رونق قبل را ندارد و حتی سکوت و بی‌رونقی بر این پیاده‌راه مسلط شده که البته این معضل در نقاط پایین‌دست این پیاده‌راه بیشتر مشهود است.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان ادامه داد: بر این اساس لازم است این بار اجرای این رویداد با مشارکت مردم، اطلاع‌رسانی و جریان‌سازی دنبال شود.
سجادزاده با تأکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که در پیاده‌راه‌سازی این دو معبر با آن مواجهیم موضوع ترافیک و دسترسی‌ها است به طوری که عمده نگرانی مدیریت شهری در اجرای این پروژه نیز به همین مربوط می‌شود؛ زیرا با پیاده‌راه شدن خیابان اکباتان بخشی از ون و اتوبوس‌های این خیابان نیز به خیابان باباطاهر منتقل شدند، ابراز کرد: این حجم از وسایل نقلیه چگونه قرار است مدیریت شود؟
وی ادامه داد: طرح جامع ترافیکی شهر نیز به نحوی تنظیم شده که مدل ترافیک همدان را بی‌آرتی تعریف کرده مثلاً برای تعریف دسترسی شهرک‌هایی همچون مثل مدرس مقرر شد بی‌آرتی از این شهرک به میدان امامزاده عبدالله سپس خیابان باباطاهر، میدان امام و بعد خیابان شهدا متصل شده و در نهایت مسیر را برای رسیدن به سایر شهرک‌ها همچون شهرک مدنی دنبال کند.
این شهرساز ادامه داد: در حال حاضر نیز بخشی از این معابر در میدان امام به پیاده‌راه بدل شده و امکان تردد خودرو نیز از آن مقدرو نیست چه برسد به اینکه خیابان‌های باباطاهر و شهدا نیز پیاده‌راه شوند. در حال حاضر خود مدیریت شهری نیز مستأصل شده و نمی‌داند که چه باید بکند؟ زیرا وقتی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی از میدان عبور کند دیگر پیاده‌راه‌سازی معنا ندارد.
سجادزاده در پاسخ به اینکه مگر طرح جامع ترافیکی شهر بعد از پیاده‌راه‌سازی معابر همدان تدوین نشده، پس چگونه این پیشنهاد داده شده؟ گفت: مشاور اعلام کرده مدل ما نرم‌افزاری است به طوری که گزینه‌های مختلف به نرم‌افزار ارائه می‌شوند؛ نرم‌افزار کاری به این موضوع ندارد که معبر پیاده‌راه است یا نه، بلکه تنها سهولت عبور و مرور را مورد سنجش قرار می‌دهد.
وی با بیان اینکه ما در حال حاضر به‌دنبال آن هستیم که این مسیر را تغییر داده و به رینگ نخست شهر منتقل کنیم تا به هیچ وجه در رینگ مرکزی خودرو و خدمات عمومی ارائه نشود، گفت: موضوع این است که به لحاظ موضعی و موضوعی با انواعی از الگوها مواجهیم اما دوستان شهرداری و مدیریت شهری همدان فکر می‌کنند پیاده‌راه‌سازی یعنی دو سر خیابان را بسته و کف‌سازی کرده و در نهایت از ورود خودرو به آن معبر جلوگیری شود در حالی که در دنیا این امر یک روحیه است یعنی با کاشت چند درخت و حتی کف‌سازی ولو با اینکه از معبر خودرو نیز تردد کند، می‌توان پیاده‌راه‌سازی کرد.
وی با تأکید بر اینکه پیاده‌راه‌سازی یعنی غلبه انسان بر خودرو نه حذف کامل خودرو، اذعان کرد: بنابراین اگر بخواهیم یک شبه حذف خودرو را در شهر رقم بزنیم تبعات اجتماعی و اقتصادی بسیاری به‌دنبال خواهد داشت.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه فرایند پیاده‌راه‌سازی باید تدریجی، به‌صورت مرحله‌ای، با اطلاع‌رسانی و مشارکت مردم انجام شود، تشریح کرد: این دقت نظر بدان جهت است که اجرای چنین پروژه‌هایی بسان جراحی عمیقی است که باید با احتیاط با آن برخورد کرد.
سجادزاده با اشاره به اینکه یکی از راهکارها این است که در بدو امر پیش از هر کاری در راستای برآورد نتایج پروژه، نسبت به انجام تست اقدام کنیم یعنی بدون هزینه مسیر را بسته و ببینیم بیشترین فشار به کدام مناطق وارد می‌شود گفت: مثلاً با پیاده‌راه‌سازی خیابان بوعلی محله آقاجانی‌بیگ و کولانج بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرند؛ به تعبیری این محلات را با اجرای این پروژه نابود کردیم زیرا با ساخت پارکینگ‌های طبقاتی زندگی در این محلات مختل شد به طوری که بیش از نیمی از ساکنان محله آقاجانی‌بیگ از آن محل کوچ کرده و رفتند.
وی ادامه داد: با این تفاسیر اگر قرار باشد دو خیابان عنوان‌شده را نیز به همین شیوه پیاده‌راه کنیم حتماً بار این امر به بافت‌های اطراف وارد و مشکلات عدیده‌ای را ایجاد خواهد کرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان با تأکید بر اینکه بنده به شهرداری پیشنهاد دادم به جای پیاده‌راه کردن خیابان‌ها با پیاده‌راه‌سازی گذرهای فرهنگی و تاریخی، کوچه‌و‌پس‌کوچه‌های تاریخی شهر همدان را به یکدیگر وصل کنیم، اذعان کرد: با این وجود چنانکه گفته شد گویا برای اجرای پروژه‌ها قطعاً تصمیم‌سازی شده؛ بنابراین پیشنهاد ما این بود با شناخت روحیه هر خیابان و مترادف و مطابق آن الگوی پیاده‌راه‌سازی را انجام دهیم.
سجادزاده، افزود: مسئله این است که هرکدام از این 6 خیابان دارای استعدادهای خاصی است پس نمی‌توان در حوزه پیاده‌راه‌سازی نگاه و نسخه یکسانی به آن‌ها داشت.
وی با اشاره به اینکه به‌کارگیری نسخه یکسان در اجرای پروژه پیاده‌راه‌سازی خیابان‌های همدان باعث می‌شود که این نسخه همگن نسخه شفابشخی برای همه خیابان‌ها نباشد و حتی در برخی موارد معکوس عمل کند، اذعان کرد: لازم است فرصت موسع و لازم به ما داده شود تا بتوانیم با شناخت درست از هر خیابان طرح مطالعاتی لازم را تهیه کنیم؛ بنابراین حداقل یک سال زمان نیاز داریم نه دو ماه.
وی با بیان اینکه پیش از اجرای پروژه پیاده‌راه‌سازی هر خیابان باید ظرفیت، استعداد و برند برای هر یک کشف شود، گفت: رویکردهایی که در دنیا در این حوزه وجود دارد متفاوت است به‌عنوان مثال وونرف، پیاده‌راه‌سازی اشتراکی که در آن خودرو به اعمال محدودیت در پیاده‌راه حضور دارد ازجمله این رویکردها است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان افزود: اصل فلسفه وجودی پیاده‌راه‌ها را تنها عملکرد‌های فیزیکی و ارتباطی‌شان تشکیل نمی‌دهد، بلکه گسترش ارتباطات و تعاملات اجتماعی- فرهنگی و ایجاد مقیاس انسانی در عرصه عمومی از اهداف اصلی ایجاد آن‌ها است.
سجادزاده با تأکید بر اینکه باید مدل ترافیکی تعریف‌شده برای هر خیابان بنا به ظرفیت و استعداد موجود در آن تعیین شود، تشریح کرد: برای مثال خیابان بوعلی کارکردی تجاری داشت و در آن دسترسی به خدمات روزمره آنچنان در اولویت نبود اما در خیابان اکباتان چون روستاییان خرید روزانه خود را از این خیابان انجام داده و در عین حال دستفروشان در آن حضور داشته و به‌نوعی بارانداز تجاری شهر بود، با حذف دسترسی این کارکرد از بین رفت و شاهد از رونق افتادن آن بودیم.
وی ادامه داد: این در حالی است که حساسیت‌ها در خیابان‌های مجاور بازار در مقایسه با خیابان‌هایی که در مجاورت بافت مسکونی قرار دارند بیشتر است علاوه بر این در کنار خیابان بوعلی ما دو خیابان کولانج و محوطه آقاجانی‌بیگ را داشتیم که با تبدیل شدن آن به پیاده‌راه پشتیبانی لازم را از آن داشته باشند؛ بنابراین سؤال این است که از دو خیابان شهدا و باباطاهر کدام خیابان‌های جایگزین می‌خواهند پیشتیبانی مورد نیاز را انجام دهند؟
شناسه خبر 75702
