یازدهمین پیشوای شیعیان ابومحمد حسن بن علی (علیه‌السّلام) (232-260 ق)، ملقب به عسکری، فرزند امام هادی(ع) است. آن حضرت بعد از شهادت پدرش در 22 سالگی به امامت رسیدند و به مدت 6 سال این مسئولیت خطیر را بر عهده داشتند. ایشان در زمان خلفای عباسی و تحت کنترل شدید حکومت وقتجامعه اسلامی را هدایت می‌کردند، اما با همۀ فشارها و پی‌جویی‌های پیوستۀ حکومت عباسی، فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و علمی بسیاری در راستای حفظ اسلام و مبارزه با افکار انحرافی انجام دادند از جمله دفاع از اسلام و رد شبهات و تربیت شاگردان برجسته، گسترش حلقۀ ارتباطی با شیعیان از طریق نمایندگان، رهبری فعالیت‌های سیاسی سری، آگاهی‌بخشی سیاسی نسبت به رجال مهم شیعه، پشتیبانی مالی از شیعیان، معرفی حضرت مهدی (عج) به عنوان جانشین خود.
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که باعث وجه تمایز امام حسن عسکری با دیگر ائمه می‌شود. آماده‌سازی شیعیان برای دورانی که امامشان غایب است. مردمی که تا آن زمان از حضور ائمه بهره می‌بردند باید آمادگی‌های لازم را پیدا می‌کردند تا در زمان غیبت، چگونگی ارتباط با امام علیه‌السلام را دریابند و دچارسردرگمی و انحراف در دین نشوند.
با توجه به غایب بودن پیشوای بعد از امام عسکری (ع) و نیز وجود پیچیدگی‌ها و ابهامات مربوط به تعیین امام در آن دوران، امام یازدهم شیعیان(ع)، در سخنان و نامه‌های بسیار به این مسئله می‌پرداختند که زمین از حجت، خالی نمی‌ماند و اینکه اگر امامت با انقطاع روبه‌رو شود و اتصال آن مخدوش گردد، امر خداوند مختل خواهد شد و نیز آنچه به اقتضای فشارهای موجود بر شیعیان در آن عصر به تکرار در سخنان آن حضرت دیده می‌شود، دعوت به صبر و باور به فرج و انتظار برای آن است و اینکه حجت خدا بر روی زمین نعمتی است که خدا به مؤمنان داده و آنان را با این هدایت، اکرام کرده است. در واقع هشتمین فرزند حضرت سیدالشهدا علیهم‌السلام تبیین موضوع غیبت امام عصرعجل‌الله تعالی فرجه را از ماموریت‌های خود دانسته و تمام قد برای تحقق این امر اقدام کردند با توجه به سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع) و لزوم مرور ویژگی‌های گرانقدر این امام همام(ع) گفت و گویی باحجت‌الاسلام رضا محمدی استاد و مدرس حوزه و دانشگاه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
حجت‌الاسلام محمدی مباحث مطرح‌شده درباره حیات نورانی امام حسن عسکری(ع) را به سه بخش فضائل و ویژگی‌ها، اقدامات ویژه در حوزه تربیت نیروی انسانی و بخش سوم تبیین غیبت امام دوازدهم تقسیم کرد و گفت: زهد، حلم، علم، تقوای ایشان را می‌توان به عنوان برجسته‌ترین ویژگی‌های آن حضرت عنوان کرد
وی افزود: بارزترین این فضایل و به عبارتی ماموریت آن حضرت معرفی امام زمان(عج) به شیعیان و مردم است تا در زمانی که امام غایب است از این طریق بتوانند امام را بشناسند و دچار گمراهی و سردرگمی در دین نشوند. همچنین اقدام دیگر حضرت حفظ جان امام عصر(عج) و جلوگیری از آسیب و صدمه به ایشان بوده است.
این کارشناس مذهبی با اشاره به اقداماتی که حضرت برای در امان ماندن حضرت مهدی(عج) انجام دادند عنوان کرد: امام حتی نام همسران خود را تغییر می‌داد تا ماموران خلفای عباسی و کسانی که درصدد کشتن امام بعد از ایشان بودند از وجود فرزندشان آگاه نشوند و رفتارشان به نحوی بود که عمه ایشان از بارداری مادر امام زمان حضرت نرجس سلام‌الله علیها مطلع نشدند ونیز بعد از تولد فرزندشان این مراقبت تا 5 سالی که در قید حیات بودند دائما ادامه داشت.
حجت‌الاسلام محمدی به بزرگترین اقدام امام حسن عسکری (ع) اشاره کرد و گفت: آماده کردن جامعه شیعه برای دوران غیبت و پذیرش ارتباط‌گیری مردم با امام در آن دوران از دیگر اقدامات بارز حضرت است.
وی با اشاره به اینکه امام حسن عسکری (ع) در حصر خانگی به سر می‌بردند درخصوص نحوه ارتباط‌ ایشان با مردم گفت: باتوجه به تحریمی که در زمان امام ایجاد شده بود حضرت ارتباط کمتری با مردم داشتند و بیشتر ارتباط‌ها ازطریق نامه‌نگاری یا نمایندگان ایشان صورت می‌گرفت.
این مدرس دانشگاه افزود: این شبکه ارتباط باعث شده بود که مردم عادت کنند در زمانی‌که دسترسی به امام ندارند از طریق نامه یا نمایندگان که در هر منطقه حضور داشتند با امام این پیوند را برقرار کنند همین اقدامات باعث شد که شرایط در دوران غیبت آسان‌تر شود
وی با اشاره به نحوی ارتباط امام با مردم گفت: ارتباط به صورت یک هرم که در راس آن امام و در بدنه آن نمایندگان و در قاعده هرم مردم قرار دارند که با این سبک می‌توانستند با حضرت تماس داشته باشند
وی با اشاره به مدت کوتاه امامت حضرت و کارهایی که در این مدت ایشان انجام دادند ابرازکرد: با توجه به 6 سال دوران امامت امام که در خفقان و نظارت حکومت وقت سپری شد اما دستاوردها وعلوم بزرگی در مسائل مختلف در این مدت پدید آورد از جمله تربیت شاگردان برجسته،که برخی از این شاگردان به عنوان نماینده امام انتخاب شدند و باعث انتشار معارف دینی و کرامات امام حسن عسکری در جامعه شیعه شدند
این کارشناس مذهبی با اشاره به شرایط سخت ارتباط مردم با امام خاطرنشان کرد: اگر چه ارتباطات به صورت مستقیم هم امکان‌پذیر بود، ولی برای رعایت اصل تقیه در مواردی که ارتباط حضوری خطرساز می‌نمود، ارتباطات غالباً شکل مکاتبه‌ای داشت. به‌عنوان نمونه نقل شده است در روزی که امام حسن عسکری قصد رفتن به دارالخلافه را داشت، عده‌ای سر راهش جمع شده تا او را از نزدیک ملاقات کنند که در همین حال نامه‌ای از سوی او دریافت کردند مبنی بر اینکه کسی به او نزدیک نشده به او سلام یا اشاره نکند که در امان نخواهد بود.
وی افزود: این پوشش‌ها و رعایت اصل تقیه حتی در مورد نمایندگانشان نیز صدق می‌کرد. عثمان بن سعید یکی از نمایندگان امام، مغازه روغن‌فروشی داشت که گفته‌های امام و درخواست مردم را در پوشش این مغازه و با این روش انتقال می‌داد
حجت‌اسلام محمدی درخصوص ویژگی‌های نمایندگان عنوان کرد: افراد عادی جامعه، باتقوا و قابل اعتمادی که بتوانند سخنان امام را به طور کامل به گوش مردم برسانند این نمایندگان از معمولی‌ترین افراد جامعه انتخاب می‌شدند که حکومت به آن‌ها شک نکند مثل حسین بن روح نوبختی که برادرش از عالمان برجسته بود زمانی که از ایشان پرسیدند چرا برادرت با آن همه علم انتخاب نشد؟ فرمود به‌دلیل شناخت و معروفیتی که برادرم داشت منجر به فاش شدن جایگاه امام زمان می‌شد.
وی با اشاره به علت‌های پنهان‌کاری حضرت به وجود امام زمان(عج) ابراز کرد: حکومت وقت با توجه به جایگاه امام حسن عسکری و سست شدن حکمرانی خود از سال‌ها قبل با فرستادن جاسوس به منزل امام حسن علیه‌السلام سعی در قطع نسل امام داشتند که با هوشیاری و مدیریت امام این دسیسه شوم حکومت عباسی خنثی شد.
حجت‌الاسلام محمدی در پایان به اتفاقاتی که بعد از شهادت امام حسن‌عسکری افتاد اشاره کرد و گفت: ادعای جعفر کذاب به جانشینی امام‌حسن عسکری بعد از شهادت ایشان، زمانی که برای اقامه نماز بر پیکر امام حاضر شد و با حضور امام زمان این ادعا سرکوب شد. اقدام دیگر تحت نظر بودن منزل امام دو سال بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع) بود.