طاهره روشنیان بانوی قرآنی است که تمام هم و غم خود را صرف ترویج قرآن در استان همدان کرده، هرجا که او را ببینی، اگر فرصت پیدا کند حتماً برای معرفی حافظان برجسته قرآن استان و جلب کمک برای تقویت جلسات قرآنی تلاش میکند.

در این گفتوگو، با یکی از این حافظان و مربیان قرآن کریم همراه میشویم تا از تجربیات، چالشها و روشهای او در مسیر حفظ و آموزش قرآن آگاه شویم.
حفظ قرآن، فرآیندی است که نیازمند صبر، تلاش و عشق به کلام خداوند است. این مسیر پربرکت، علاوه بر تقویت حافظه و ذهن، روح و روان انسان را نیز صیقل میدهد و او را به سمت زندگیای سرشار از معنویت سوق میدهد. حافظان قرآن، با تکرار و تمرین مداوم، آیات الهی را در قلب خود جای و این گنجینه معنوی را به دیگران نیز انتقال میدهند. در این گفتوگو، میخواهیم بدانیم که این مربی قرآن چگونه این مسیر را آغاز کرده و چه انگیزههایی او را در این راه استوار نگه داشته است.
آموزش قرآن به دیگران، بهویژه به کودکان و نوجوانان، یکی از مسئولیتهای مهم حافظان قرآن است. این مربیان، با استفاده از روشهای نوین و ابزارهای آموزشی، سعی میکنند تا مفاهیم قرآنی را به شیوهای جذاب و مؤثر به مخاطبان خود انتقال دهند. در این گفتوگو، از تجربیات این مربی در زمینه آموزش قرآن به گروههای سنی مختلف و چالشهایی که در این مسیر با آنها مواجه شده، آگاه خواهیم شد. همچنین، روشهای آموزشی ایشان و استفاده از فناوریهای جدید در این زمینه نیز مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
یکی از مهمترین اهداف حافظان و مربیان قرآن، تربیت نسلهایی است که با قرآن مأنوس باشند و بتوانند در آینده، بهعنوان معلمان و مبلغان قرآنی، این میراث الهی را به دیگران انتقال دهند. در این گفتوگو، از دیدگاه این مربی درباره نقش حافظان قرآن در جامعه و چگونگی تحقق فرمان رهبری درباره تربیت 10 میلیون حافظ قرآن مطلع خواهیم شد. همچنین، راهکارها و پیشنهادهای وی برای بهبود وضعیت آموزش قرآن در کشور نیز مورد بحث قرار خواهد گرفت.
در نهایت، این گفتوگو فرصتی است تا از تجربیات و خاطرات این حافظ و مربی قرآن کریم بهره ببریم و با چالشها و موفقیتهای وی در مسیر حفظ و آموزش قرآن آشنا شویم. امیدواریم که این گفتوگو بتواند الهامبخش دیگران باشد تا در مسیر حفظ و ترویج قرآن گام بردارند و به این کتاب آسمانی بیشتر نزدیک شوند.
*سرکار خانم طاهره روشنیان در ابتدای گفتوگو بفرمایید از چه سالی توفیق پیدا کردید، خدمت قرآن مجید باشید؟
بسماللهالرحمنالرحیم. در سال 1381، من در دوره تخصصی یکساله حفظ قرآن مؤسسه جامعهالقرآن شرکت کردم و در مدت یک سال، حفظ قرآن را به پایان رساندم. سپس از سال 1383 بهعنوان مربی در بخش خردسالان و خواهران مؤسسه جامعهالقرآن فعالیت خود را آغاز کردم. از سال 1386 نیز بهعنوان مدیر جامعهالقرآن همدان مشغول به کار شدم و در حال حاضر هم بهعنوان مربی و هم مدیر جامعهالقرآن فعالیت دارم. علاوه بر این، یک مؤسسه قرآنی دیگر به نام دارالحفاظ مهدیه همدان دارم که در آن آموزش قرآن، مداحی، اذان و فعالیتهای فرهنگی برای خردسالان و بزرگسالان انجام میشود.
*خانم روشنیان، چندساله بودید که حفظ قرآن را شروع کردید؟
من در 22 سالگی حفظ قرآن را شروع کردم. اما علاقه به حفظ در دوران دانشآموزی در من شکل گرفت، در آن زمان، یکی از معلمان قرآن، حفظ سوره مبارکه واقعه را بهعنوان تکلیف به ما داد و برای آن امتیازی در نظر گرفت. من این سوره را حفظ کردم و بسیار از آن لذت بردم. با این حال، همیشه حفظ قرآن را کاری سخت و دستنیافتنی میدانستم تا اینکه دکتر طباطبایی که در تلویزیون برنامهای داشت، الهامبخش من شد. در آن زمان، شوق عجیبی در دل بسیاری از افراد برای حفظ قرآن ایجاد شده بود. در سال 1381، حجتالاسلام و المسلمین موسوی همدانی، امام جمعه وقت همدان، با درخواست دکتر طباطبایی موافقت کرد و در همان سال، سه واحد خردسالان، خواهران و برادران برای حفظ قرآن تأسیس شد. در دوره یکساله حفظ قرآن، 20 دختر و 6 پسر شرکت کردند که همگی در مدت یک سال موفق به حفظ کامل قرآن شدند.
*در مدت حفظ قرآن، آیا حس و حال خاصی یا تجربه ویژهای داشتید؟
در آن دوره، تمام تمرکز ما روی حفظ قرآن بود. حتی در مواقعی که مناسبت خاصی برای خانواده مطرح میشد مانند فوت کسی، تولد یا عروسی هیچکدام وظیفه اصلی ما را تحتالشعاع قرار نمیداد، کار اصلی ما حفظ قرآن بود و به چیز دیگری توجه نمیکردیم. بهنظر من، بهترین دوره زندگی هر فرد زمانی است که نور قرآن را در وجود خود جای میدهد. آن لحظات تکرارنشدنی هستند و هیچ لذتی در دنیا بالاتر از حفظ قرآن نیست. این گنج معنوی همیشه همراه انسان است و حتی در احادیث آمده که هنگام مرگ، تمام علوم از ذهن انسان پاک میشوند، بهجز علوم دینی و قرآنی که در تنهایی قبر و قیامت همراه انسان خواهند بود. امیدوارم همه ما توفیق خدمت در محضر قرآن را داشته باشیم.
* باتوجه به علاقه وافر شما به قرآن و تلاشی که در حوزه تربیت حفاظ انجام میدهید، مهمترین هدف شما در این حوزه چیست؟
هدف اصلی ما تربیت کادر قرآنی برای دولت مهدوی است. زمانی که امام زمان (عج) ظهور کنند، در سراسر جهان نیاز به معلمان قرآنی خواهد بود تا قرآن را در شهرها و روستاها آموزش دهند. ما میخواهیم حافظانی تربیت کنیم که مورد تأیید امام زمان باشند و بتوانند نیروی آموزشی مورد نیاز ایشان را تأمین کنند.
*روش شما برای حفظ قرآن چیست، آیا هنوز هم از همان روش برای آموزش استفاده میکنید؟
حفظ قرآن نیاز به تکرار و تمرین زیاد دارد، بهویژه برای آیات مشابه. ما حتی با افرادی که معلولیتهای ذهنی داشتند نیز کار کردهایم و برخی از آنها توانستهاند، جزء 30 قرآن را با ترجمه و شمارهگذاری حفظ کنند. من خودم از روش شمارهگذاری استفاده نمیکنم، اما این روش برای برخی افراد مؤثر بوده است. در حال حاضر نیز شاگردانی دارم که با وجود مشکلات جسمی یا ذهنی، در مسیر حفظ قرآن قدم برمیدارند. من معتقدم قرآن افراد را دعوت میکند مانند تشرف به مضاجع شریفه که ما معتقدیم دعوت میشویم کسانیکه توفیق حفظ مییابند نیز دعوت میشوند.
*آیا اساتید شاخصی در همدان هستند که در زمینه حفظ قرآن فعالیت کنند؟
بله، در همدان اساتید برجستهای مانند خانم لالجینی، خواهران شاهحسینی (محبوبه و فاطمه حسینی)، اکرم افشینمهر، راحله عبدی و آقایان دکتر عباسی، مسعود داوودی و سجاد قرهباغی در حوزه حفظ قرآن فعال هستند. همچنین، در طرح 40 هزار حافظ قرآن که توسط مؤسسه حفظ قرآن اجرا شد، جامعهالقرآن همدان بهعنوان یکی از 6 مؤسسه برتر کشور انتخاب شد. در این طرح، از استان همدان باید یک هزار و 500 نفر شرکت میکردند اما فقط از جامعهالقرآن یک هزار و 625 نفر شرکت کردند که این باعث شد رتبه استان همدان نیز به چهارم کشور ارتقا پیدا کند.
*مهمترین چالشها در مسیر تربیت حفاظ قرآنی، چیست؟
مهمترین مشکلاتی که در حوزه تربیت حفاظ با آن مواجه هستیم کمبود امکانات است از نداشتن مکان مناسب تا کمبود مالی برای برگزاری طرحها و برنامههای مختلف، یکی از بزرگترین چالشهای ما، مشکل مکان است. از سال 1381 تاکنون، ما هنوز مکان ثابتی برای فعالیتهای قرآنی خود نداریم و با اجارههای بالا در مکانی قدیمی فعالیت میکنیم. این مکان برای نخبگان و آیندهسازان ما مناسب نیست. همچنین، کمبود مشوقها برای حافظان قرآن یکی دیگر از مشکلات است. همه هزینههای آموزشی بر عهده خانواده است و ما نمیتوانیم در این راستا به قرآنآموزان کمکی کنیم. در برخی استانها، حافظان قرآن به خوبی تشویق میشوند، اما در همدان اینگونه نیست. حتی زمانی که آقای مهدی برنده، حافظ قرآن از همدان، رتبه پنجم کشور را کسب کرد، هیچ اقدام خاصی از سوی مسئولان برای تقدیر از ایشان انجام نشد. این در حالی است که ما تاکنون حتی جزو 20 نفر اول هم فرد ممتاز نداشتیم انگار مسئولان در روزمرگی خودشان غرق شدهاند و توجهی به امر مهم آموزش و حفظ قرآن ندارند.
*جامعهالقرآن همدان در حال حاضر در چه وضعیتی است و چه برنامههایی برای آینده دارید؟
از سال 1381 تاکنون، بیش از 10 هزار نفر در دورههای جامعهالقرآن شرکت کرده و بیش از 145 نفر حافظ کل قرآن شدهاند. در حال حاضر، حدود دو هزار نفر بهصورت فعال در حال یادگیری هستند. تمام مربیان ما، حتی آنهایی که به کودکان چهار ساله آموزش میدهند، باید حافظ قرآن باشند. پس از گذراندن آزمونهای کتبی، شفاهی و عملی، این مربیان دورههای ضمن خدمت را میگذرانند و باید دانش خود را بهروز کنند.
برنامههای آینده ما شامل دعوت از اساتید کشوری برای آموزش مربیان و حافظان، برگزاری دورههای صوت و لحن برای بانوان و توسعه فعالیتهای قرآنی در سطح استان است. امیدواریم با حمایت بیشتر، بتوانیم گامهای بلندتری در این مسیر برداریم. در این میان باید متذکر شوم برای بانوان حتماً باید دورههای صوت و لحن برگزار شود چراکه در این بخش بسیار ضعیف هستیم حتی در مسابقات به سطح شهرستانی هم راه نیافتیم.
*علاوه بر روشهای فعلی که مبتنی بر تکرار و تمرین است، آیا از روشهای جدید مانند نرمافزارها یا فناوریهای نوین نیز استفاده میکنید تا به نوآموزان کمک کنید راحتتر با قرآن مانوس شوند؟
قبلاً استفاده از قلمهای قرآنی را توصیه میکردیم که قابلیت تکرار آیات و ترجمه گویا داشتند. اما امروزه با گسترش تلفنهای همراه، نرمافزارهای خوبی بهصورت رایگان یا با هزینههای کم در دسترس هستند که همان کار را انجام میدهند. این نرمافزارها بسیار کاربردی هستند و امکان دانلود صوت اساتید برتر را فراهم میکنند تا نوآموزان بتوانند با کمک آنها حفظ قرآن را انجام دهند. البته برخی از این نرمافزارها ممکن است مشکلات فنی داشته و نیاز به ضمانت داشته باشند، اما بهطور کلی ابزارهای مفیدی هستند. البته در حال حاضر که دسترسی به نرمافزارهای قرآنی روی گوشی تلفن همراه میسر است کمتر از قلم قرآنی استفاده میشود.
در دوران کرونا، ما به سرعت به فضای مجازی روی آوردیم و کلاسهای خود را بهصورت آنلاین و آفلاین برگزار کردیم. در حال حاضر حدود 150 نفر از نقاط مختلف کشور و استان همدان در دورههای آموزشی ما شرکت کردهاند. این دورهها شامل روخوانی، روانخوانی و دورههای پیشرفته میشود. ما با بزرگان قرآنی از شهرهایی مانند زنجان، رفسنجان، تهران و بندرعباس در ارتباط هستیم و حتی چند شاگرد از کانادا نیز داریم، هرچند بیشتر فعالیتهای ما در داخل کشور متمرکز است.
*دفتر مرکزی جامعهالقرآن چه حمایتی از شما میکند؟
حمایت مالی خاصی از ما نمیکند و بیشتر در زمینههای آموزشی مانند تأمین کتب آموزشی و حمایتهای حقوقی فعالیت دارد. اما از نظر مالی، حمایت چندانی وجود ندارد.
*بهنظر شما، برای تحقق فرمان رهبری درباره تربیت 10 میلیون حافظ قرآن، آیا اقدامات درخور توجهی انجام شده است؟
متأسفانه مسئولان معمولاً فقط در ماه رمضان به یاد قرآن میافتند و در سایر ایام سال توجه چندانی به این موضوع ندارند. برای مثال، زمانی که میخواستیم یک اختتامیه قرآنی برگزار کنیم، از ما خواسته شد که اگر وزیر دعوت کنیم، مکان سالن شهدای استانداری را در اختیار ما قرار دهند. این در حالی است که کار برای قرآن فینفسه کار مهمی است و لازم نیست که حتماً شخص معروفی در برنامه حضور داشته باشد در عین حال که دکتر طباطبایی مهمان ویژه ما بود و برنامههای مهمی داشتیم. تا زمانی که چنین نگرشی وجود دارد، نباید انتظار پیشرفت زیادی داشته باشیم.
در مورد جایگاه حفظ قرآن، اگر بخواهیم واقعگرا باشیم، باید بگوییم که هنوز در ابتدای راه هستیم. برخی طرحهایی که اجرا میشوند، نشان میدهد که تصمیمگیرندگان از موضوع حفظ قرآن اطلاع چندانی ندارند. بهنظر من، بهتر است به جای طرحهای کلی، از تشکلهای مردمی و مؤسسات تخصصی حمایت شود تا موفقیتهای بیشتری حاصل شود.
*نقش خیرین و مردم در این حوزه چگونه است؟
متأسفانه بیشتر فعالیتهای قرآنی توسط تشکلهای مردمی انجام میشود. سازمانهایی مانند تبلیغات اسلامی و نهادهای دیگر، بخش قرآنی فعالی ندارند و فقط به برگزاری مسابقات قرآنی بسنده میکنند. حتی خانههای قرآنی که در اختیار دارند، فعالیت چندانی ندارند و شاید تنها یک درصد از نیازها را پوشش دهند. البته در برخی روستاها، مردم خودجوش فعالیتهای قرآنی انجام میدهند، اما این اقدامات کافی نیست.
*در پایان، اگر ممکن است درباره گروه همخوانی و سرود قرآنی نیز توضیح دهید.
ما گروه تواشیح هم تأسیس کردیم، گروه همخوانی قرآنی تسنیم با حضور نوجوانان دختر و پسر به گروه ما اضافه شده. این یک کار نو و جذاب است که اگر صدا و سیما از آن حمایت کند، میتواند برای شبکههایی مانند قرآن و پویا بسیار جذاب باشد. ما ضبط این برنامهها، میکس و مسترینگ آنها را نیز خودمان انجام میدهیم. استاد اسحاقی از اصفهان، که سرپرست گروه بینالمللی تسنیم است، در این زمینه به ما کمک میکند. اخیراً سرود ایران را در برنامه حسینیه معلی اجرا کردیم که دهه فجر پخش خواهد شد ما حتی سرودهای چندزبانه را نیز میتوانیم اجرا کنیم، زیرا بچههای ما علاوه بر حفظ قرآن، در کلاسهای زبان نیز شرکت میکنند. این سرودها میتوانند بهعنوان تولیدات فاخر ملی و حتی بینالمللی مطرح شوند؛ البته هزینههای تولید این سرودها بسیار بالاست و نهادهایی که از ما دعوت میکنند، معمولاً هزینههای چندانی پرداخت نمیکنند. هدف ما از تولید این سرودها، جذب نوجوانان به سمت مضامین قرآنی و دوری از موسیقیهای مبتذل است. ما سعی میکنیم از شاعران برجسته کشور بهره ببریم و مضامین فرهنگی و مذهبی را در سرودها بگنجانیم. امیدواریم مسئولان به ویژه صدا و سیما از تولید این سرودها حمایت کند.
شناسه خبر 91469