در گفت‌وگو با رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تویسرکان مشخص شد از سال 1402 این شهرستان گام نوینی را در توسعه توریسم و گردشگری برداشته که سرمنشأ آن وجود باغات گردو بوده؛ به‌نحوی که براساس این ظرفیت، امروز پنج مرزعه گردشگری در تویسرکان دایر است.
گردشگری کشاورزی و عشایری، به‌عنوان یکی از شاخه‌های جذاب و بکر گردشگری فرهنگی و طبیعی، فرصتی طلایی برای سرمایه‌گذاری در مناطق کمترتوسعه‌یافته کشور به‌شمار می‌رود. سبک زندگی، فرهنگ غنی، هنرهای دستی و ارتباط عمیق عشایر و کشاورزان با طبیعت، همگی ظرفیت‌هایی هستند که می‌توانند در قالب پروژه‌های هدفمند گردشگری، هم موجب توسعه اقتصادی شده و هم میراث ملموس و ناملموس فرهنگی را زنده نگه دارند.
به دیگر سخن توسعه گردشگری کشاورزی و عشایری با تأکید بر حفظ شیوه‌های زندگی متفاوت با آنچه هرروز با آن روبه‌رو می‌شویم، با محوریت گردشگری در این‌گونه مناطق، دقیقاً آن موضوعی است که در هیاهوی تلاش برای یکسان شدن مورد توجه قرار می‌گیرد؛ چراکه این قسم از گردشگری به‌نوعی بازگشت به سادگی و اصالت‌های دست‌نخورده درون هر انسانی است.
از طرفی با توسعه گردشگری کشاورزی و گردشگری مناطق عشایری، زمینه‌ای برای فروش تولیدات مردم محلی فراهم می‌شود و همین سرآغازی برای رونق گرفتن اقتصاد آن‌ها خواهد شد و از احتمال تعرضشان به طبیعت را که در بسیاری مواقع ریشه در فقر و ناتوانی در تأمین معیشت دارد هم کاسته می‌شود.
یکی از جنبه‌های گردشگری که هنوز می‌تواند جلب توجه کند، درنگ بر زندگی به شیوه زیست عشایر و کشاورزان است؛ یعنی حضور در باغات و اراضی کشاورزی و نیز نشستن پای سخنان زنان، دختران و مردانی که در دل کوه، دشت و طبیعت زندگی خود را بین ییلاق و قشلاق جابه‌جا می‌کنند. این شیوه برای گردشگرانی که بهترین هتل‌ها را دیده‌اند، می‌تواند جذاب باشد.
با این تفاسیر باخبر شدیم که اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تویسرکان طی چندسال اخیر در این عرصه ورودی جدی داشته و تاحدودی نیز به اهداف برنامه‌ریزی‌شده خود رسیده است؛ بر این اساس و با توجه به اهمیت موضوع، بر آن شدیم تا درخصوص آنچه دنبال‌شده، گفت‌وگویی را با اسحاق ترکاشوند، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تویسرکان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تویسرکان با بیان اینکه با توجه به وجود باغات گردو و تأسیسات گردشگری فعال در حوزه کشاورزی ما از سال 1402 گردشگری کشاورزی و عشایری را در این شهرستان توسعه داده‌ایم، گفت: بر این اساس افرادی که باغ‌های گردو و سایر میوه‌ها را دارند و به فعالیت‌های گردشگری کشاورزی علاقه‌مند هستند، می‌توانند درخواست دهند.
وی ادامه داد: این درخواست‌ها را بررسی کرده و درصورتی که با ضوابط ما تطابق داشته باشد، پروانه گردشگری کشاورزی صادر می‌کنیم.
ترکاشوند با تأکید بر اینکه درحال حاضر پنج واحد گردشگری کشاورزی در سطح شهرستان فعال هستند، ابراز کرد: ویژگی بارز این سازوکار آن است که هیچ تغییر کاربری در این حوزه ایجاد نمی‌شود.
این مقام مسئول در حوزه گردشگری با تأکید بر اینکه علاوه‌بر رونق گردشگری هدف اصلی حذف دلالان است به‌گونه‌ای که متقاضیان به باغ‌ها مراجعه کرده و مستقیماً از باغداران گردو خریداری می‌کنند، تصریح کرد: این امر نه‌تنها اطمینان خاطر به مشتریان می‌دهد که محصول اصل را دریافت می‌کنند، بلکه به باغداران نیز کمک می‌کند که به‌طور مستقیم به خریداران واقعی بدون دست داشتن واسطه‌ها دراین‌بین، محصول خود را بفروشند.
وی ادامه داد: علاوه‌بر این، حوزه گردشگری به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که از نزدیک با فرآیند باغداری آشنا شده و تجربیات عملی مانند گردو تکاندن و پوست گرفتن را کسب کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تویسرکان در واکنش به این سؤال که «بخشی از عشایر استان در این شهرستان ساکن هستند، آیا در زمینه گردشگری عشایر نیز برنامه‌ای داشته‌اید؟» گفت: متأسفانه ما نتوانسته‌ایم گردشگری عشایری را راه‌اندازی کنیم؛ البته درخواست‌هایی از طرف عشایر مطرح شده بود، اما به دلایلی همچون انتظار فراهم شدن امکان استقرار سازه در مناطق متعلق به منابع طبیعی و عدم وجود فضاهای مناسب برای گردشگری، این درخواست‌ها محقق نشده‌اند.
وی ادامه داد: بااین‌حال در ایام نوروز از ظرفیت سیاه‌چادرهای عشایری استفاده و آن‌ها را معرفی کردیم؛ اما انتظارات ما در این بخش نسبت به اهداف کلان گردشگری کشاورزی، هنوز محقق نشده است.
ترکاشوند در پاسخ به این سؤال که «تا چه حد اجرای چنین طرح‌هایی توانسته منجر به رونق گردشگری شهرستان شود؟»، اظهار کرد: متأسفانه ما آمار دقیقی از بازدید گردشگران در پی ایجاد چنین ظرفیت‌هایی نداریم، اما پس از ثبت جهانی، بازدید از شهرستان برای خرید گردو به‌طور چشمگیری افزایش یافته است؛ به‌طوری که با توجه به گزارش‌های دریافتی از اداره پست و شرکت تیپاکس، فروش گردو در دو پاییز گذشته به دو برابر افزایش یافته است.
وی در واکنش به این سؤال که «ازنظر زیرساختی و کاربری‌های مرتبط با گردشگری کشاورزی آیا برنامه‌های جدیدی در دستور کار دارید؟» اذعان کرد: بله، تأکید داریم که بازارچه‌هایی برای رونق فعالیت‌های کشاورزی و عشایری ایجاد کنیم تا این افراد نیز بتوانند از این طریق به بازار دسترسی داشته باشند.
مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، گردشگری کشاورزی در شهرستان تویسرکان با وجود برگ برنده باغ‌های گردو در این شهرستان، می‌تواند به‌عنوان یک فرصت ویژه برای توسعه اقتصادی و فرهنگی منطقه محسوب شود. از طرفی با توجه به منابع طبیعی غنی، محصولات کشاورزی متنوع و فرهنگ غنی کشاورزی در این منطقه، آینده‌ای روشن برای جذب گردشگران در حوزه کشاورزی به نظر می‌رسد.
حال آنکه ازجمله ره‌آوردهای ورود به این مسئله را می‌توان تقویت اقتصاد محلی دانست؛ به‌نحوی که گردشگری کشاورزی می‌تواند منبع درآمد برای کشاورزان و کسب‌وکارهای محلی به‌وجود آورده و باعث ایجاد شغل‌های جدید در منطقه شود. همچنین با ایجاد زیرساخت‌های مناسب مانند مزارع آموزشی، کارگاه‌های تولیدی و تورهای کشاورزی، می‌توان گردشگران را به بازدید و تعامل با فرآیندهای کشاورزی تشویق و در پی آن نه‌تنها گردو، بلکه توسعه بازار محصولات محلی را نیز رقم زد؛ بنابراین با توجه به موارد فوق، گردشگری کشاورزی در تویسرکان می‌تواند به‌عنوان یک محور توسعه پایدار برای بهبود کیفیت زندگی در منطقه و افزایش آگاهی گردشگران از اهمیت کشاورزی و محیط زیست، عمل کند که می‌توان از آن به‌عنوان یک الگو در سطح استان نیز بهره برد.
همدان یکی از قطب‌های کشاورزی ایران به‌شمار می‌آید و سهم 4.5 درصدی استان در تأمین محصولات کشاورزی درحالی‌ که تنها 1.2 درصد از وسعت کشور را در اختیار دارد، خود مؤید ظرفیت زیاد استان است. پس با توجه به ظرفیت‌های کشاورزی و تنوع محصولات، صنعت کشاورزی می‌تواند نقش مؤثری در رشد و رونق صنعت گردشگری داشته باشد.
بنابراین اینکه هرساله با فرا رسیدن فصل برداشت محصولات کشاورزی در این استان جشنواره‌های متنوعی با محوریت نوع محصول برگزار ‌شود که بتواند زمینه را برای جذب گردشگران فراهم کند، کافی نیست؛ بلکه باید از این بستر برای رونق گردشگری‌هایی همچون گردشگری کشاورزی نیز بهره برد.
بخش کشاورزی در سراسر همدان دارای جذابیت‌های گردشگری است که به‌منظور بهره بردن از آن با درنظر گرفتن تنوع زبانی، فرهنگی و قومی زیبای شهرستان‌های مختلف استان و همچنین محصولات کشاورزی عمده و خاص هرکدام از مناطق استان، می‌توان برنامه‌هایی جداگانه و خاص برای هر شهرستان، منطقه و یا حتی هر روستا، تدوین کرد؛ برای مثال می‌توان این تقسیم‌بندی کلی را براساس محصولات عمده شهرستان‌های استان ارائه کرد: گردوی تویسرکان، انگور ملایر، سیب نهاوند، آلوی اسدآباد و سیب‌ زمینی بهار که این نمونه‌ها بسترهای آماده بهره‌برداری در گردشگری به‌شمار می‌آیند و امیدواریم با ورود به‌موقع دستگاه‌های متولی برای آگاه‌سازی دهیاران، شوراهای روستاها و حتی خود کشاورزان، شاهد تغییر این روند باشیم و سودمند بودن زندگی روستایی که با توجه به فشارهای اقتصادی شدید در سال‌های اخیر به مخاطره افتاده است را احیا کنیم.