کاهش شدید نرخ باروری، چالشهای جهانی مهمی به همراه دارد
مکزیک یک مورد منحصربهفرد نیست؛ بسیاری از کشورهای جهان، بهجز چند مورد استثنا، درحال تجربه کاهش نرخ باروری هستند. طبق گزارش مؤسسه سنجش و ارزیابی سلامت (IHME) در دانشگاه واشنگتن در سیاتل، انتظار میرود تا سال 2050 بیش از سهچهارم کشورها با روندهای مشابهی روبهرو شوند.
بنا بر گزارش این مرکز، کاهش کاملاً باورنکردنی در میزان باروری رخ داده است (بسیار سریعتر از آنچه که پیشبینی میشد).
«نیچر نیوز» به نقل از «خسوس فرناندز-ویلاورده»، اقتصاددان دانشگاه پنسیلوانیا در فیلادلفیا در گزارشی گفت: این اتفاق در بسیاری از کشورهایی که هرگز حدس نمیزدید، درحال رخ دادن است.
وی افزود: در اقتصادهایی که حول محور رشد پایدار جمعیت ساختار یافتهاند، کاهش نرخ باروری نگرانیهایی را در مورد کاهش نوآوری و بهرهوری در آینده و همچنین کمبود شهروندان در سن کار برای حمایت از جمعیت رو به رشد سالمندان ایجاد میکند.
متخصصان هشدار میدهند که کاهش نرخ باروری میتواند منجر به عواقب گستردهتری ازجمله کاهش قدرت نظامی، کاهش نفوذ سیاسی و سرمایهگذاری کمتر در فناوریهای سبز شود.
«آستین شوماخر»، محقق معیارهای سلامت در IHME، تأکید کرد که کشورها باید بدون تأخیر به کاهش جمعیت و اثرات آن رسیدگی کنند.
بسیاری از کشورها درحال انجام اقداماتی برای مقابله با کاهش نرخ باروری هستند، اما حتی مؤثرترین اقدامات نیز بعید است که بتوانند این کاهش را بهطور کامل معکوس کنند. کارشناسان پیشنهاد میکنند که بهجای آن، بر مقوله «تابآوری» تمرکز شود و خاطرنشان میکنند که کُند کردن این روند میتواند به کشورها زمان لازم برای سازگاری بدهد و متعادل کردن این نرخ پایین باروری میتواند مزایایی داشته باشد.
به گزارش آناتولی، نرخ باروری جهانی برای دههها درحال کاهش بوده است؛ بهطوری که میانگین تعداد فرزندان بهازای هر زن از پنج فرزند در اواسط قرن بیستم به حدود 2.2 فرزند درحال حاضر کاهش یافته است.
بهعلاوه بسیاری از کشورها ازجمله کره جنوبی و مکزیک، اکنون زیر سطح جایگزینی 2.1 هستند که نگرانیهایی را در مورد کاهش جمعیت، پیری جوامع و تأثیرات اقتصادی ایجاد میکند. بااینحال استثنائاتی هم در کشورهای جنوب صحرای آفریقا وجود دارد و انتظار میرود نرخ بالای باروری باعث رشد جمعیت در این مناطق شود.
این کاهش در بسیاری از کشورها ناشی از عوامل متعددی است؛ ازجمله آموزش و پیشگیری از بارداریهای ناخواسته، تغییر هنجارهای اجتماعی، بلندپروازیهای شغلی، افزایش هزینههای مسکن و فرزندپروری، تأخیر در فرزندآوری و اضطرابهای زیستمحیطی و سیاسی.
نرخهای باروری بسیار پایین اغلب نشاندهنده فشارهای سیستماتیکی هستند که مانع از داشتن تعداد فرزندان مورد نظر افراد میشوند.
اقدامات برای مقابله با کاهش نرخ باروری مانند مشوقهای مالی، مرخصی والدین و حمایت از مراقبت از کودک میتواند کمک کند، اما بعید است که روندها را بهطور کامل معکوس کند.
درعینحال استراتژیهای سازگاری ازجمله افزایش سن بازنشستگی، تشویق مهاجرت و تقویت سیستمهای حمایت اجتماعی برای کاستن از پیامدهای کاهش جمعیت بسیار مهم هستند.
کارشناسان درعینحال معتقدند که در شرایط کنونی و با توجه به مشکلاتی که دنیای امروز با آن روبهرو است، متعادل نگه داشتن جمعیت در حد متوسط میتواند مزایایی ازجمله کاهش فشار زیستمحیطی و منابع بیشتر بهازای هر کودک را به همراه داشته باشد؛ البته تا زمانی که اقتصادها و سیستمهای اجتماعی سازگار شوند.
درنهایت، اگر ملتها بهطور فعال با تغییرات جمعیتی سازگار شوند، کاهش باروری فاجعهبار نیست.
در گزارش جدید صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) نیز تأکید شده که جهان کاهش بیسابقه در نرخ باروری را آغاز کرده است.
دکتر «ناتالیا کانم»، رئیس صندوق جمعیت سازمان ملل متحد دراینباره میگوید: بیشتر افراد دو یا چند فرزند میخواهند، اما صدها میلیون نفر قادر به بچهدار شدن نیستند و نرخ باروری تا حد زیادی درحال کاهش است؛ زیرا بسیاری احساس میکنند قادر به تشکیل خانوادهای که میخواهند، نیستند و این بحران واقعی است.
صندوق جمعیت سازمان ملل متحد از 14 هزار نفر در 14 کشور در مورد قصد باروری آنها نظرسنجی کرد. از هر پنج نفر، یک نفر گفت که تعداد فرزندان دلخواه خود را نداشته یا انتظار ندارد که داشته باشد.
کشورهای مورد بررسی شامل کره جنوبی، تایلند، ایتالیا، مجارستان، آلمان، سوئد، برزیل، مکزیک، ایالات متحده، هند، اندونزی، مراکش، آفریقای جنوبی و نیجریه، یکسوم جمعیت جهان را تشکیل میدهند.
این کشورها ترکیبی از کشورهای کمدرآمد، متوسط و پُردرآمد و کشورهایی با باروری کم و زیاد هستند.
به گفته کارشناسان، در منطقه خلیج فارس نیز این کاهش چشمگیر است.
«شریفه نعمان العمادی» از مؤسسه بینالمللی خانواده دوحه گفت: در کشورهایی مانند قطر که شهروندان آن کمتر از 20 درصد جمعیت را تشکیل میدهند، این کاهش بحرانی است.
یک مقام مجارستان نیز اروپا را بهعنوان «قاره گهوارههای خالی» توصیف و به نرخ پایین باروری اشاره کرد.
در همین حال مدیر روابط بینالملل وزارت توسعه اجتماعی و خانواده سنگاپور تأکید کرد که افزایش نرخ زادوولد بهتنهایی برای تضمین پایداری جمعیت کافی نیست.
«لیو سیو لین» بر نیاز به رویکرد چندبُعدی متمرکز بر تقویت خانوادهها تأکید کرد.
لیو خاطرنشان کرد که این موضوع نهتنها اقتصادی است، بلکه عمیقاً ریشه در عوامل اجتماعی و فرهنگی دارد.
وی گفت: در سنگاپور خانوادهها سنگبنای جامعه هستند؛ به همین دلیل است که ما سیاستها و برنامههای خود را با دیدگاه خانوادهمحور، تغییر دادهایم.