محسن معصوم‌علیزاده در نشست خبری خود که روز شنبه در محل این اداره کل برگزار شد، با اشاره به اینکه استان همدان 19 تا 21 آبان‎‌ماه میزبان نخستین و بزرگ‌ترین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک با محوریت شهر جهانی لالجین خواهد بود، اظهار کرد: همایشی که هدف اصلی آن تبیین جایگاه زنجیره ارزش سفال و سرامیک در مسیر توسعه این هنرصنعت و ارتقای دانش فنی و تجاری هنرمندان فعال در این حوزه است.
وی با بیان اینکه این رویداد ملی با طراحی و برنامه‌ریزی منسجم تلاش دارد جایگاه زنجیره ارزش سفال را به‌عنوان نقطه تلاقی علم، هنر و صنعت تبیین کند، افزود: بدین معنا که یافته‌های نوین علمی و پژوهشی در اختیار هنرمندان و صنعتگران قرار گرفته و درنهایت به تولید محصولاتی کاربردی، ارزشمند، علمی و پایدار، منتهی شود.
این مقام مسئول تأکید کرد: این همایش قرار است با نگاهی جامع به زنجیره ارزش، از استخراج مواد اولیه تا طراحی، تولید، بازاریابی و صادرات، مسیر تازه‌ای برای آینده سفال ایران ترسیم کند.
معصوم‌علیزاده ادامه داد: به همین منظور سه محور اصلی برای برنامه‌های همایش درنظر گرفته شده است؛ بخش علمی، بخش نمایشگاهی و بخش کارگاه‌های تخصصی برای نمایش ملموس دستاوردهای علمی؛ همچنین رویدادهای دیگر نیز توسط شهرداری لالجین در کنار این مهم، برگزار خواهند شد.
وی با اشاره به اینکه هنرمندان شاخص سفال و سرامیک در بخش نمایشگاه تخصصی سفال از 12 استان کشور با بیش از 30 غرفه حضور خواهند یافت، گفت: این نمایشگاه در محل دائمی نمایشگاه‌ بین‌المللی استان همدان برگزار خواهد شد و هم‌زمان با برگزاری جشنواره اقوام خواهد بود.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان ادامه داد: این هم‌زمانی برای آن است تا علاوه‌بر معرفی فرهنگ و هنر، سبک زندگی مناطق مختلف کشور نیز نمایش داده شود که کار بسیار ارزشمندی است.
معصوم‌علیزاده در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به شرکت‌هایی که در این نمایشگاه حضور دارند، ابراز کرد: حضور شرکت کوره‌ساز دماگستر، شرکت معدنی سوراوجین عقیق و پلتفرم ملی دیجی‌کالا را در این نمایشگاه شاهدیم؛ یکی از نقاطی که نیازمند تقویت بوده، حوزه بازاریابی است که شرکت دیجی‌کالا این صنعت را در سطح یک نرم‌افزار در فضای ملی و بازار دیجیتال صنایع دستی، دنبال می‌کند.
وی با بیان اینکه به بخش علمی همایش تاکنون حدود 50 مقاله تخصصی ارسال شده که از میان آن‌ها 21 اثر برگزیده و 12 مقاله در پنل‌های تخصصی توسط اساتید و پژوهشگران ارائه خواهد شد، گفت: محورهای مقالات شامل طراحی، فناوری‌های نوین، بازاریابی و پایداری زیست‌محیطی است.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان تصریح کرد: در بخش کارگاهی نیز سه کارگاه تخصصی برگزار می‌شود؛ ترکیبات خاک در پخت پرسلان دمای پایین به تدریس استاد زیارتی، پژوهشگر دانشگاه هنر ژاپن، طراحی و برندینگ در صنایع‌ دستی با تدریس استاد امامی، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه تهران و دیجیتال‌مارکتینگ و فروش برخط صنایع‌ دستی، با تدریس مهندس مهدی‌نژاد.
معصوم‌علیزاد با بیان اینکه این کارگاه‌ها به‌صورت زنده برگزار خواهند شد تا شرکت‌کنندگان بتوانند نتایج تحقیقات علمی را در بستر عملی مشاهده کنند، افزود: به‌ویژه در زمینه اصلاح ترکیبات خاک، تنوع مواد اولیه و کاهش هزینه‌های تولید که به ارتقای کیفیت و بهره‌وری صنعت سفال کشور منجر می‌شود.
وی تأکید کرد: در بخش طراحی و برندینگ، بر تنوع طرح‌ها و هویت‌بخشی به محصولات سفال لالجین، تأکید خواهد شد و در کارگاه دیجیتال‌مارکتینگ نیز روش‌های نوین معرفی و عرضه صنایع‌ دستی در فضای مجازی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
معصوم‌علیزاده با اشاره به اهمیت طراحی و برندینگ در صنایع‌ دستی، اظهار کرد: در این بخش بر نقش مؤثر تنوع طرح‌ها و هویت‌بخشی به تولیدات سفال لالجین در صادرات نیز تأکید خواهد شد؛ همچنین در بخش دیجیتال مارکتینگ، تلاش می‌شود مسیرهای نوین فروش و معرفی کالاهای دست‌ساز ایرانی، شناسایی شود.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان با اشاره به اینکه مراسم افتتاحیه همایش در روز نوزدهم با حضور مقامات کشوری و استانی برگزار می‌شود و شامل سخنرانی استاد سرپولکی‌ پیشکسوت برجسته سرامیک کشور، آقای طباطبایی مدیرعامل دیجی‌کالا و دکتر گلزاری پژوهشگر برجسته محیط‌زیست و بازیافت در صنعت سرامیک خواهد بود، عنوان کرد: پس از افتتاحیه، بخش‌های نمایشگاه، کارگاه‌های تخصصی و نشست‌های علمی رسماً آغاز به‌کار خواهند کرد.
وی ادامه داد: برگزاری این رویداد ملی با همکاری مجموعه‌ای از دستگاه‌ها و نهادهای علمی و اجرایی ازجمله استانداری همدان، دانشگاه‌ها، سازمان برنامه‌وبودجه، بخشداری و شهرداری لالجین، پژوهشگاه رنگ، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، جهاد دانشگاهی و انجمن سرامیک ایران انجام می‌شود.
معصوم‌علیزاده افزود: همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک می‌کوشد تا با هم‌افزایی میان دانشگاه، صنعت و هنر، گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار سفال کشور و معرفی ظرفیت‌های شهر جهانی لالجین در سطح ملی و بین‌المللی، بردارد.
معصوم‌علیزاده با اشاره به اهمیت تقویت زیرساخت‌های عرضه و فروش صنایع‌ دستی در استان همدان، گفت: در راستای حمایت از هنرمندان و تثبیت چرخه اقتصادی صنایع‌ دستی، ایجاد سه مرکز دائمی در شهرستان همدان، ملایر و نهاوند برای برگزاری نمایشگاه‌های صنایع‌ دستی، در دستور کار استان قرار گرفته است.
وی درخصوص آخرین وضعیت این مراکز توضیح داد: کار مرکز دائمی نمایشگاه همدان به اتمام رسیده، در شهرستان ملایر نیز کار تمام شده و درحال تجهیز و تحویل به هنرمندان است، همچنین نمایشگاه شهرستان نهاوند نیز تکمیل شده و به‌زودی آغاز به کار خواهند کرد.
مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان همدان افزود: هدف این طرح آن است که فضای فروش، عرضه، آموزش و تولید در کنار هم شکل بگیرند تا هنرمند علاوه‌بر کارگاه، امکان فروش و معرفی آثار خود را نیز داشته باشد.
معصوم‌علیزاده اذعان کرد: امسال استقرار و راه‌اندازی شهرک صنایع دستی در ورودی و خروجی استان همدان درحال پیگیری است. این طرح با همکاری کمیته اقتصادی استان، کمیته امداد امام خمینی (ره) و همچنین مشارکت استادان و فعالان تولید دنبال می‌شود تا هم زمینه فروش، هم تولید و هم آموزش، هم‌زمان فراهم شود.
وی در بخش پایانی سخنان خود از برنامه همکاری با صندوق توسعه صنایع‌ دستی و فرش دستباف خبر داد و گفت: رئیس صندوق توسعه استان تمایل دارد با همکاری سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، برای احداث یک بازارچه دائمی صنایع‌ دستی در ورودی و خروجی‌های همدان، کمک کند؛ در حال مذاکره هستیم تا با جذب سرمایه‌گذاری مشترک، پروژه‌ای درخور و پایدار برای استان رقم بزنیم.
در ادامه معاون صنایع دستی اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان نیز با اشاره به تجربه موفق برگزاری نمایشگاه‌های فصلی و موقت استان، تصریح کرد: در سال‌های اخیر با ایجاد نمایشگاه‌های موقت فصلی، بازخوردهای بسیار خوبی در آرامگاه باباطاهر، محوطه هگمتانه و آرامگاه بوعلی گرفته‌ایم، اما هدف کنونی تثبیت این فرصت در قالب ساختار دائم است تا هنرمند احساس پایداری در فعالیت خود داشته باشد.
محمدرضا خلجی ادامه داد: در مقاطع خروجی استان و به‌ویژه در محدوده بین فرودگاه و شهرک صنعتی که موقعیت ممتاز صنعتی و ارتباطی دارد، ایجاد مجموعه‌ای با حدود 90 کارگاه- فروشگاه حمایتی در دستور کار قرار گرفته است؛ هم‌اکنون عملیات احداث آن آغاز شده و در آینده نزدیک، این فضا به‌طور رسمی در اختیار هنرمندان قرار خواهد گرفت.
وی این موقعیت را حلقه مفقوده بازاریابی و توزیع صنایع‌ دستی استان دانست و گفت: قرارگیری این مجموعه میان فرودگاه و شهرک صنعتی، امکان معرفی آثار به بازدیدکنندگان ورودی استان را ایجاد می‌کند و می‌تواند به قطب فروش و بازاریابی صنایع‌دستی غرب کشور تبدیل شود.
خلجی در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر لزوم تداوم دستاوردهای علمی و اجرایی نخستین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک در مسیر عمل، افزود: تلاش ما این است که این همایش صرفاً یک نمایش و رویداد کوتاه‌مدت نباشد، بلکه نتایج و خروجی‌های آن به‌صورت عملیاتی در صنایع‌ دستی اجرایی شوند. هدف، حرکت از مرحله شعار به مرحله عمل و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی برای رفع خلأهای اصلی در زنجیره تولید سفال و سرامیک است.
وی ضمن اشاره به یکی از مهم‌ترین چالش‌های فنی در این صنعت، اظهار کرد: ما در حوزه تولید سفال با ضعف جدی در بخش کوره‌ها روبه‌رو هستیم؛ بسیاری از کوره‌ها غیر استاندارد هستند و توان پخت در دمای مورد نیاز را ندارند و دمای استاندارد لازم برای رسیدن به پرسلان، حدود 1400 درجه سانتی‌گراد است.
خلجی ادامه داد: خوشبختانه با برگزاری دوره آموزشی تخصصی توسط استاد زیارتی از دانشگاه هنر ژاپن، ترکیبات جدیدی از خاک شناسایی شده که می‌تواند در دمای پایین‌تر حدود یک‌هزار درجه، ویژگی‌های مشابه پرسلان استاندارد را ایجاد کند؛ این کشف برای ما بسیار ارزشمند است، زیرا سبب کاهش چشمگیر مصرف انرژی و هزینه تولید در کارگاه‌های لالجین می‌شود.
وی افزود: استفاده از این ترکیبات جدید به ما امکان آن را می‌دهد که با همان کوره‌های معمولی موجود در لالجین، به کیفیت استاندارد نزدیک شویم؛ این یعنی هم بهینه‌سازی فنی، هم کاهش هزینه و هم ارتقای رقابت‌پذیری برای هنرمندان سفالگر.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در ادامه به ضرورت پیوند میان حوزه‌های دانشگاهی و مهارتی اشاره کرد و گفت: یکی از دستاوردهای این همایش، رفع فاصله میان مجموعه‌های دانشگاهی و مراکز مهارت‌محور است. با حمایت و نگاه راهبردی دکتر محمدی‌فرد، اکنون زمینه اتصال واقعی دانش دانشگاهی به نیاز صنعت سفال فراهم شده است. این یعنی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی در رشته‌های شیمی، هنر و طراحی صنعتی، می‌توانند مستقیماً در خدمت توسعه سفال و سرامیک استان قرار بگیرند.
خلجی افزود: نخستین پژوهشگاه تخصصی سفال کشور (خارج از تهران) به همت همکاران، در همدان تأسیس و با حضور وزیر علوم، افتتاح شد؛ اقدامی که به‌عنوان یک نقطه عطف علمی در مسیر پیوند میان دانشگاه و صنعت تلقی می‌شود.
وی گفت: این حرکت‌ها گواه آن است که همدان درحال تبدیل شدن به قطب علمی و اجرایی پژوهش‌های صنعت سفال است. با این هم‌افزایی، می‌توانیم خدمات فنی، آموزشی و پژوهشی بهتری در حوزه صنایع‌ دستی ارائه و زمینه استانداردسازی کامل فرایند تولید سفال و سرامیک در کشور را از همدان آغاز کنیم.
خلجی در پایان سخنانش اظهار امیدواری کرد: امید است تمامی این اقدامات در کنار هم، مسیر توسعه علمی و اقتصادی سفال همدان را هموار کنند و بتوانیم با اتکا به پژوهشگاه و هم‌افزایی دانشگاه‌ها، به یک مرجع ملی در صنایع‌ دستی و سفال کشور تبدیل شویم.
* نخستین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک، گامی شاخص در پیوند علم و تولید
شهردار لالجین نیز با اشاره به تلاش مجموعه‌های استانی و ملی برای شکل‌گیری نخستین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک، گفت: اینکه رویداد مذکور در سطح ملی و با محوریت شهر جهانی لالجین برگزار می‌شود، نشان‌دهنده جایگاه ممتاز این شهر در صنعت سفال و سرامیک کشور است؛ عناوین و محورهای انتخابی برای مقالات و سخنرانی‌ها نیز دقیقاً منطبق با مسائل و چالش‌های روز کارگاه‌های تولیدی سفال و سرامیک لالجین تنظیم شده است.
سیدرضا موسوی ادامه داد: به‌عنوان کسی که طی چهار تا پنج سال گذشته ارتباط مستقیم با فعالان این حوزه داشته‌ام، می‌توانم بگویم دغدغه‌های مطرح‌شده در این همایش بازتاب واقعی نیازهای جامعه سفالگران است.
وی تصریح کرد: تأکید برگزارکنندگان بر برقراری ارتباط علمی، بررسی کیفیت و ترکیب مواد اولیه و توجه به موضوعات توزیع، فروش و بازاریابی، نشان می‌دهد که این همایش رویکردی جامع و کاربردی دارد.
موسوی به نقش شهرداری و دبیرخانه شهر جهانی لالجین نیز اشاره کرد و گفت: پیش از برگزاری همایش، جلسات متعددی با اعضای دبیرخانه شهر جهانی لالجین برگزار کردیم و کمیته گردشگری شورای اسلامی شهر همدان نیز با حضور در لالجین، پیشنهادهایی درخصوص برگزاری جشنواره‌های مردمی سفال و سرامیک ارائه کرد. البته با توجه به هم‌زمانی ایام برگزاری همایش با ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرا (س)، احتمال دارد جشنواره مردمی به زمان دیگری موکول شود.
شهردار لالجین در پایان سخنانش تصریح کرد: از تمامی افرادی که برای تحقق این رویداد ملی زحمت کشیدند و دغدغه‌مندانه امور را پیگیری کردند، به‌ویژه اصحاب رسانه که در اطلاع‌رسانی این همایش نقش مؤثری خواهند داشت، صمیمانه تشکر می‌کنم. ما نیز در کنار اتحادیه سفال و سرامیک و سایر فعالان این حوزه، تلاش خواهیم کرد برنامه‌های جانبی همایش به بهترین نحو در لالجین و دانشگاه بوعلی همدان برگزار شود تا جلوه‌ای درخور و شایسته از پایتخت جهانی سفال ایران به نمایش درآید.
*ایجاد رشته سفال (اسلامی) و سرامیک در مقطع کارشناسی ارشد در همدان تا سال آینده
در ادامه دبیر کمیته علمی نخستین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک همدان نیز با تأکید بر اهمیت نگاه نظام‌مند به صنعت سفال، گفت: موضوع زنجیره ارزش از استخراج مواد اولیه تا بازاریابی و صادرات، محور اصلی این همایش بوده و هدف آن پیوند علم، هنر و صنعت در یک مسیر اجرایی و پایدار است.
یعقوب محمدی‌فر با اشاره به نخستین تجربه ملی در این حوزه، افزود: هرچند نواقصی وجود دارد که طبیعی است، اما جذب حامیان و مشارکت دانشگاه‌ها، نشانه شکل‌گیری حرکتی ماندگار است.
وی با اشاره به ثبت علمی رویداد، عنوان کرد: این همایش در فهرست نمایه ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) قرار گرفته و مقالات پذیرفته‌شده در آن در این پایگاه منتشر خواهند شد؛ موضوعی که جایگاه علمی لالجین را به‌عنوان شهر جهانی سفال تقویت می‌کند.
محمدی‌فر تأکید کرد: لالجین ظرفیت ایجاد دبیرخانه دائمی همایش را دارد و می‌تواند به مرکز تعامل و نوآوری علمی سفال کشور تبدیل شود.
وی در پایان سخنانش اشاره کرد: با پیگیری‌های انجام‌شده، رشته سفال (اسلامی) و سرامیک در مقطع کارشناسی ارشد در همدان تا سال آینده تأسیس می‌شود تا به این مهم در استان همدان کمک کند.
عضو کمیته علمی نخستین همایش ملی زنجیره ارزش سفال و سرامیک نیز در پاسخ به پرسش‌های خبرنگار روزنامه سپهرغرب با اشاره به برنامه راهبردی دانشگاه بوعلی‌سینا، اظهار کرد: براساس سند افق 1408، یکی از رشته‌هایی که متناسب با وضعیت استان همدان تعریف شده، رشته «سفال» است؛ خوشبختانه امروز می‌توان گفت این طرح چند گام جلوتر از برنامه زمانی خود حرکت کرده است.
اسماعیل همتی ازندریانی افزود: درحال حاضر این طرح در شورای برنامه‌ریزی آموزشی به تصویب رسیده و در مرحله بررسی نهایی در شورای گسترش آموزش عالی قرار دارد؛ بنابراین در آینده نزدیک شاهد تأسیس نخستین گروه آموزشی و رشته دانشگاهی سفال در دانشگاه بوعلی‌سینا خواهیم بود.
همتی ازندریانی در پایان با تأکید بر پیوند میان دانشگاه، صنعت و جامعه، گفت: این هم‌افزایی میان مراکز علمی و تولیدی، می‌تواند بستر رشد و تعالی علمی و اقتصادی سفال همدان را فراهم کند؛ درواقع وقتی دانشگاه در متن تحولات بومی قرار گیرد، خروجی آن مستقیماً به توسعه جوامع محلی و کسب‌وکارهای خلاق منجر می‌شود.
دیگر عضو کمیته علمی همایش نیز با اشاره به دغدغه‌های صنعتگران، بیان کرد: بخش عمده گفت‌وگوهای اولیه درباره کاهش ضایعات تولید و پسماند سفال و نیز طراحی سازوکارهای تشویقی برای احیای مهارت‌های سنتی بوده است؛ ازجمله پیشنهاد اهدای عنوان «هنرمند برتر چرخ‌کاری سال» و تخصیص یارانه یا امتیاز حمایتی به کارگاه‌هایی که در حوزه تولید اصیل فعالیت جدی‌تری دارند.
آزمون حقایق با اشاره به مشکلات بازار، گفت: صنعتگران ما امروز تولید انبوه دارند، اما مهارت بازاریابی و بسته‌بندی محصول متناسب با معیارهای جدید جهانی را کمتر آموخته‌اند؛ برای همین تصمیم گرفتیم در این همایش کارگاه‌های تخصصی بازاریابی، آموزش فروش برخط و بسته‌بندی هنری برگزار کنیم تا خروجی آن به توانمندسازی واقعی منجر شود و نه صرفاً سه روز سمینار.

شهره کرمی