سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: به دنبال بارش‌های اخیر در نبود مدیریت کارآمد، آب بالازده از قنات‌ها از کف خانه‌ها و مغازه‌های مردم سر درمی‌آورد.

بی‌توجهی به مهم‌ترین دست‌سازه‌های بشری در زیر زمین که شهرها به‌واسطه آن‌ها رونق می‌گرفت، امروز تهدیدی جدی برای پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین است؛ به‌گونه‌ای که در نقاطی از شهر این داشته و ظرفیت بی‌بدیل ذخیره‌ آبی با آغاز بارش‌های بهاری و بالازدگی آب قنات‌ها، هر آن قادر است بخشی از شهر را درصورت تداوم این روند، ببلعد. حال آنکه شاید گذشتگان ما هیچ‌وقت تصورش را هم نمی‌کردند که ماحصل دانش بی‌بدیلشان که به ساخت قنات‌ها منجر شد، به‌راحتی در سرزمین مبدع این دانش روزی در پی ناکارآمدی مدیریتی، به تهدیدی برای آبادانی شهر تبدیل شود؛ درحالی که این نماد معماری ایرانی‌ها در بسیاری از کشورهای جهان با استفاده از فناوری جدید، به‌عنوان گنجینه‌های زیرزمینی احیا ‌می‌شود.

دراین‌بین یقیناً عوامل طبیعی و غیر طبیعی مختلفی برای بروز و ظهور این مشکل وجود دارند که باید برای آن‌ها راهکاری اندیشید تا از عواقب بعدی مانند بالازدگی آب و فرونشست زمین، در امان ماند.

تأسف‌بارتر اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد برای ساخت‌وسازهایی که در اراضی همدان انجام می‌شود، چه طرح‌های عمومی همچون مجتمع‌های بزرگ مسکونی، تجاری و چه معابر عمومی، کمتر مطالعه‌ای درباره بخش زیرین شهر صورت می‌گیرد و حتی آمار دقیقی درباره تعداد و مکان قنات‌های این شهر وجود ندارد تا پایه‌های برج‌های مسکونی و تجاری‌ بلندمرتبه بر روی میله‌های قنات‌ها قرار نگیرند.

این درحالی است که کارشناسان بحران‌های طبیعی معتقدند با احیا و بازسازی قنات‌ها، برداشت اصولی و مجاز آب از آن‌هایی که هنوز نفس می‌کشند و جلوگیری از ورود فاضلاب به قنات، می‌توان این تهدید را به یک فرصت بدل کرد که مشابه آن را می‌توان در شهر زیبای بروجرد دید؛ به‌نحوی‌ که با استفاده از ظرفیت آب موجود در قنات‌ها، بخشی از فضای سبز مجموعه ترنجستان این شهر آبیاری می‌شود. اما در شهری همچون همدان همان‌طور که عنوان شد، در مناطق جنوبی شهر ازجمله بلوار بعثت، سعیدیه، پاستور، بین‌النهرین، جولان و غیره در فصل بارندگی این موهبت الهی به مصیبتی برای ساکنین منطقه بدل می‌شود. تأسف‌بارتر اینکه آبی که از زیر ساختمان‌ها بیرون می‌زند و توسط کف‌کش‌ها به بیرون هدایت می‌شود، درنهایت در نبود برنامه‌ریزی و مدیریت این آب زلال، چاره‌ای جز راهی شدن در جوی فاضلاب ندارد. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا با بیتا روحی، مدیر اداره مدیریت بحران شهرداری همدان دراین‌باره گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

مدیر اداره مدیریت بحران شهرداری همدان با بیان اینکه طی چند روز اخیر مراجعه از سوی شهروندان همدانی برای مشکل آب‌گرفتگی به‌دلیل بالازدگی قنات نداشتیم، گفت: درحال حاضر حوزه قنات‌ها به معاونت عمرانی شهرداری مرتبط است.

بیتا روحی افزود: بااین‌وجود طبق آخرین پیگیری‌هایی که در حوزه سامان‌دهی قنات‌ها داشتیم، مجوزی از شورا دریافت شد تا از طریق به‌کارگیری ربات، شناسایی قنات‌ها در سطح شهر انجام شود.

وی با تأکید بر اینکه چندین‌بار مطالعات قنوات شهری همدان به مناقصه گذاشته شده است اما به‌دلیل پیچیدگی کار مشاوران در این مناقصات شرکت نکردند، گفت: درنهایت همان‌طور که عنوان شد، با مجوز شورا به دنبال اجرای این مطالعه از طریق ربات قنات‌نورد برآمدیم که در این بحث پیش‌قراردادی با دانشگاه بوعلی منعقد شده است.

روحی در واکنش به این مسئله که گویا برنامه خاصی برای مشکلات فعلی مرتبط با قنات‌ها از سوی مدیریت شهری وجود ندارد، افزود: برخی از رسیدگی‌ها موضعی همچون لایروبی و بازسازی مسیر قنات در مناطق چهارگانه هرساله انجام می‌شود، به‌گونه‌ای که سالانه چیزی حدود سه تا چهار میلیارد تومان در این بخش هزینه ‌می‌شود.

مدیر اداره مدیریت بحران شهرداری همدان ادامه داد: به محض تحویل دادن ربات قنات‌نورد از سوی دانشگاه بوعلی سینا، اقدام به شناسایی قنات‌هایی که مسیرشان برای ما در شهر مشخص نیست، خواهیم کرد.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته و هزینه‌های چند میلیارد تومانی به گفته مسئول مدیریت بحران شهرداری همدان، همچنان این معابر عمومی، خانه‌ها و مغازه‌های مردم این شهر است که باید با هر بارش یک متر زیر آب برود و درنهایت این فاضلاب است که میزبانی از آب زلال قنات‌ها را برعهده می‌گیرد و همچنان مدیریت شهری از سامان‌دهی قنوات و بهره‌مندی از ظرفیت آب آن‌ها عاجز بوده و چنانکه گفته شد، باید منتظر باشیم تا بینیم که آیا واقعاً پیش‌قرارداد ساخت ربات قنات‌نورد به قراردادی واقعی بدل خواهد شد و یا به سرانجام دیگر پروژه‌های مدیریت شهری در سایر بخش‌ها همچون بحث الکترونیکی کردن پرداخت کرایه تاکسی‌ها دچار خواهد شد؟ این درحالی است که طی روزهای اخیر به دنبال بارندگی‌های بهاری در جای‌جای شهر می‌توان در مضیقه قرار گرفتن زندگی و کسب مردم را به‌دلیل بالازدگی آب، مشاهده کرد.