سپهرغرب، گروه کافه کتاب: سردار شهید سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی در یکی از سخنرانی‌های خود به مطالعه کتاب «الغارات» اثر ابراهیم بن محمد ثقفی توصیه کرده بود، این کتاب از کهن‌ترین متون تاریخی شیعه است.

کانال تلگرامی دفتر حفظ و نشر آثار سپهبد قاسم سلیمانی در یکی از تازه‌ترین مطالب خود، توصیه این سردار رشید اسلام به مطالعه کتاب شریف «الغارات» را منتشر کرد. سردار شهید سلیمانی در توصیه به مطالعه این کتاب گفته بود: «این کتاب‌ «الغارات» را که قدیمی‌ترین کتاب شیعه هست بخوانید، ‌حتماً بخوانید، مقتل کامل است. اگر آن را بخوانید، امروز به این حکومتی که در استمرار حکومت ‌علی بن ابی طالب است، آگاهانه‌تر و بدون تعصبات فردی و حزبی نگاه می‌کنید، نظر می‌دهید و دفاع می‌کنید.» 97/3/17

اما «الغارات» چه کتابی است؟ این مکتوب از کهن‌ترین متون و منابع تاریخی شیعه بوده، مؤلف آن ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی کوفی، از محدثان، فقها و مورخان برجسته مکتب امامیه در قرن سوم هجری (درگذشته به سال 283 ق) است. از آن جهت که مؤلف در این اثر بسیار به شرح غارت‌های معاویه در قلمرو حکومت امیرالمؤمنین (ع) پرداخته، این کتاب به «الغارات» شهرت پیدا کرده است. ثقفی کوفی در نگارش این کتاب از عموم راویان شیعه و سنی بهره برده و از این جهت کتاب متقن و دقیقی است و همواره مورد استناد و استفاده علما و دانشمندان برجسته در طول تاریخ بوده؛ ابن ابی الحدید، متفکر برجسته معتزلی و شارح عظیم نهج‌البلاغه نقش مهمی در زنده نگه داشتن این منبع مهم داشت.

محتوای کتاب سرشار است از خطبه‌ها و نامه‌ها و سفارش‌های حضرت امیر (ع) به‌ویژه پس از جنگ نهروان؛ این مطالب از آن جهت اهمیت دارد که حضرت (ع) در آن‌ها خبر از آینده امت پیامبر به‌ویژه فتنه عظیمی به‌نام حکومت بنی‌امیه می‌دهد. شرح مراجعت حضرت پس از جنگ با خوارج به کوفه، تلاش حضرت برای بسیج عمومی مردم کوفه برای جهاد مقابل لشگر معاویه، صحبت درباره کارگزاران حضرت، شرح شهادت برخی از ایشان ازجمله محمدبن ابی بکر، حملات پی‌درپی نیروهای معاویه به قلمرو حضرت امیر (ع)، روایت برخی نامه‌ها به معاویه و شرح برخی جلسات ازجمله جلسه عقیل با او، شرح جنایت‌های بسر بن ارطاه و غیره از دیگر مباحث کتاب است. کتاب تاریخ مدون و دقیقی از شرح رنج‌های امیر مؤمنان (ع) بوده، با مطالعه این کتاب می‌توان حتی رد پای مشکلات فعلی جهان اسلام را نیز جست. همچنین از دیگر ویژگی‌های این کتاب تبیین و شرح اصول عقاید شیعه از دیدگاه امیرالمؤمنین (ع) است.

      چندوچون ترجمه و انتشار «الغارات» در دوران پس از انقلاب

پس از انقلاب انتشارات دارالکتب الاسلامیه متن عربی این کتاب را با تحقیق و تعلیقات سید عبدالزهرا الحسینی اواخر دهه 60 منتشر کرد، اما مهم‌ترین و احتمالاً نخستین ترجمه فارسی «الغارات» را زنده‌یاد عبدالمحمد آیتی انجام داده است. این ترجمه سال 1371 در سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شد و سال 1374 با شمارگان پنج هزار نسخه و بهای 600 تومان به چاپ دوم رسید.

سال 1374 «الغارات و شرح حال اعلام آن» با ترجمه کتاب‌شناس و نسخه پژوه برجسته شیعه مرحوم آیت‌الله عزیزالله عطاردی توسط انتشارات عطارد با شمارگان سه هزار نسخه، 635 صفحه و بهای 850 تومان منتشر شد.

دهه 90 نیز ترجمه حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی یزدی از این کتاب با عنوان «رنج‌های حضرت علی (ع)» منتشر شد. نسخه تصحیح‌شده توسط مبدع اوغر برای این ترجمه مورد استفاده قرار گرفت؛ «رنج‌های حضرت علی (ع)» را نخستین‌بار انتشارات سفیر سلامت در قم به سال 1395 در 624 صفحه و بهای 30 هزار تومان منتشر کرد. پس از آن انتشارات ادیبان در ارومیه، این کتاب را با شمارگان هزار نسخه و بهای 40 هزار تومان بازنشر داد. سال 97 نیز انتشارات چاپکو این ترجمه را با تقریظی از آیت‌الله علی نظری منفرد در شمارگان یک‌هزار نسخه و بهای 50 هزار تومان منتشر کرد.