سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: شدت ساخت‌وساز در باغات حیدره بالای شهر همدان به حدی زیاد است که می‌توان از این منطقه به‌عنوان کارگاه بزرگ ساختمان‌سازی یاد کرد.

باغات شهر همدان و لکه‌‌های سبز شهری به‌عنوان عنصری جداناپذیر از سیستم شهری، با پیدایش طبیعی در دامنه‌‌های الوند، منابع ارزشمند سبزی هستند که با استقرار آن‌ها در متن توسعه شهری و با توجه به ارزش اقتصادی زمین، حفاظت و نگه‌داشت آن‌ها برای جلوگیری از سوداگری و ساخت‌وساز در باغات، به‌کارگیری رویکرد و توجهی ویژه را می‌طلبد.

حال آنکه بحث حفاظت و صیانت از باغات شهر همدان با توجه به ارزش‌‌های اکولوژیکی این عرصه‌‌ها برای شهر که ارتقای کیفیت زیست‌محیطی و تلطیف محیط را در پی دارد، از اولویت‌‌های مهم شهری محسوب می‌شود؛ البته باغ در شهر همدان علاوه‌بر ارزش‌‌های اکولوژیکی، دارای ارزش هویتی و تاریخی بوده و بخشی از تاریخ و ثروت شهر محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های همدان قدیم، باغ‌شهر بودن این شهر است.

بنابراین بنا به ‌ضرورت طی سال‌های اخیر مباحثی همچون حفاظت از باغات شهر همدان از سوی رسانه‌ها و دوست‌داران طبیعت و مدیران استانی و شهرستانی همواره به‌عنوان یک مطالبه از متولیان امر مطرح بوده است؛ به‌گونه‌ای که اخیراً استاندار همدان خواستار شناسنامه‌دار کردن و رئیس دادگستری همدان نیز خواهان حدنگاری آن‌ها به‌منظور صیانت از باغات شدند، اما آنچه امروز در باغات منطقه حیدره همدان در عرصه ساخت‌وساز قابل مشاهده است، در تناقض کامل با اصل صیانت قرار دارد. بر این اساس بنا به رسالت کاری از آنجا که این مهم (ساخت‌وسازهای غیر مجاز) به‌عنوان دغدغه از سوی شهروندان به دفتر تحریریه منعکس شده بود، بر آن شدیم با گروهی از اعضای تحریریه در این منطقه حاضر شویم؛ بنابراین نتیجه مشاهدات را در ادامه بخوانید:

با گذشتن از دانشکده کشاورزی و موزه تاریخ طبیعی، وارد جاده حیدره بالا شهر شدیم؛ درست در سمت راست جاده کیوسک شهرداری مستقر بود که بر روی آن نوشته شده: حمل هرگونه مصالح ساختمانی با هماهنگی امکان‌پذیر است و با متخلفان برخورد می‌شود.

جلوتر که رفتیم، با گذشتن از باغ‌تالارها و دکه‌های فروش سبزی تازه و بعد از گذشتن از ساختمان نیمه‌کاره‌ای که قرار بود روزگاری به حوزه علمیه تبدیل شود، به روستای حیدره بالای شهر رسیدیم.

بعد گذشتن از روستا که تاحدودی حالت پلکانی آن در دامنه الوند حفظ شده بود، وارد عرصه باغات شدیم، در کوچه‌باغ‌های خاکی آنچه نظرمان در نگاه نخستین را جلب کرد، تخته‌سنگ‌های بزرگ و ماسه ‌و سیمانی بود که گویا خبر از فعال بودن ساخت‌وساز در محوطه باغات می‌داد.

کمی جلوتر بعد گذشتن از تنگنای مسیر که با مصالح ساختمانی بسته شده بود، این‌بار باغ‌های قوطی‌کبریتی که بیشتر به خانه‌های حیاط‌دار شباهت داشتند تا باغ، نظرمان را جلب کرد؛ زیرا میزان ساخت‌وساز انجام‌شده در آن‌ها با مساحت باغ هم‌خوانی نداشت و بیشتر به‌جای باغ، فضای سبز را برای ما تداعی می‌کرد.

تأسف‌بارتر اینکه هرچه در دل باغ‌ها جلوتر می‌رفتیم، عمق فاجعه بیشتر می‌شد؛ به‌گونه‌ای که گویی هیچ نظارتی بر ساخت‌وسازها در باغات حیدره وجود ندارد. زیرا با تکه‌تکه شدن باغات هر مالکی بنا به سلیقه و علاقه در باغ‌های 300 و یا نهایتاً 500 متری، پس از دیوارکشی و یا در بهترین شرایط فنس‌کشی، درحال ساخت ساختمان در مساحتی غیر قابل توجیه با قوانین باغات بود. به‌گونه‌ای که به‌جز ساختمان اصلی، زیرساخت‌هایی همچون استخر و غیره نیز در این باغات ساخته شده و یا درحال ساخت بود.

جالب‌تر اینکه با افزایش ساخت‌وساز مسیر، راه دسترسی به باغات نیز تعریض و تسطیح شده؛ به‌طوری که هنوز جای زخم لودر بر دل کوه تازه بود و کوچک‌ترین بارشی، فرسایش را برای کوه به دنبال خواهد داشت.

تأسف‌بارتر اینکه وقتی از در گفت‌وگو با باغ‌داران در مقام یکی از مالکان! برآمدیم و خواهان معرفی بنا و کارگر برای ساخت‌وساز شدیم، عنوان کردند یک اکیپ به‌دلیل افزایش ساخت‌وساز طی ماه‌های اخیر همواره در این منطقه به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت دارند و باید از آن‌ها به‌دلیل مشغله زیاد، وقت قبلی بگیریم.

پس از طریق شماره تلفنی که باغ‌داران منطقه داده بودند، با بنای اکیپ مورد نظر تماس گرفتیم که وی از پُر بودن وقتش برای چند ماه آینده خبر داد! جالب‌تر اینکه در برخی از باغات کوچک‌مقیاس فضای مشجر توسط مالک در پی ساخت‌وساز به‌صورت کامل از بین رفته بود و برای خالی نبودن عریضه خود در اقدامی تأمل‌برانگیز دست به کاشت درختان چندساله زده بودند که با وجود تلاش بسیار برای عادی جلوه دادن فضای باغ، همچنان این ناهمگونی بیداد می‌کرد.

در ادامه بنا به رسالت رسانه بر آن شدیم تا با جواد کرمی، مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی استان همدان به‌عنوان متولی نظارت بر این عرصه‌ها گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه ‌می‌خوانید:

       کمبود نیروی گشت

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه طبق قانون ساخت‌وساز در مزارع و اراضی باغی و کشاورزی ممنوع است مگر با دریافت مجوز از کمیسیون مربوطه، گفت: بر این اساس در باغات حوزه شهر نیز گشت‌ها به‌صورت فعال همه‌روزه بر این عرصه‌ها نظارت می‌کنند.

جواد کرمی با تأکید بر اینکه گشت‌ها در برخورد با ساخت‌وسازهای غیر مجاز در مرحله نخست نسبت به صدور اخطاریه اقدام می‌کنند، تصریح کرد: اگر ساخت‌وساز در مراحل اولیه باشد، دستوراتی داده و با همراهی سایر دستگاه‌ها همچون راهداری و شهرداری که دارای ادوات هستند و درنهایت با هماهنگی دستگاه قضا، نسبت به تخریب اقدام می‌کنیم.

وی با اشاره به اینکه البته دراین‌بین کمبود امکانات و درعین‌حال کمبود نیرو تاحدودی ما را با مشکل مواجه کرده است، خاطرنشان کرد: بااین‌وجود امسال برخوردارهای پیشگیرانه در مواجهه با ساخت‌وسازها قابل مقایسه با سنوات قبل نیست.

کرمی ادامه داد: به‌گونه‌ای که از ابتدای امسال تاکنون شاهد پنج مورد اجرای حکم تبصره دو ماده 10 قانون بودیم که در آن با حکم دادستانی تخریب سازه غیر قانونی در دست کار قرار گرفته است.

مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی استان همدان با تأکید بر اینکه در پی تعامل با منابع طبیعی و اداره کل راه و شهرسازی یگان‌های نظارتی این دستگاه‌ها نیز به همراه یگان حفاظت جهاد کشاورزی به‌صورت مشترک کار سرکشی به باغات را انجام می‌دهند، افزود: درخصوص ساخت‌وسازهایی که در منطقه حیدره شاهد بودید، اغلب پرونده قضائی تشکیل شده است.

وی ادامه داد: علاوه‌بر این سرکشی روزانه طبق برنامه‌ریزی‌ها هر دو هفته یک‌بار در مناطق مستعدی همچون باغات حیدره، چشین، حاجی‌آباد و راه‌آهن که در آن‌ها خطر ساخت‌وساز غیر مجاز جدی‌تر است، گشت‌های نظارتی با جدیت بیشتری حاضر شده و با متخلفان برخورد می‌کنند.

کرمی با بیان اینکه شرایط مختلف اجتماعی، اقتصادی و غیره متأسفانه طی سال جاری مردم را به خرید باغ و ساخت‌وساز در آن ترغیب کرده است، عنوان کرد: البته این مسئله مختص همدان نیست، بلکه در کلیه شهرها این فضا وجود دارد.

       در باغ‌های با وسعت بیش از دو هزار متر امکان ساخت‌وساز وجود دارد

وی با اشاره به اینکه طبق قانون در باغاتی که مساحت آن‌ها بیش از دو هزار متر بوده و درعین‌حال دارای سند ثبتی باشند آن‌هم از طریق گرفتن مجوز امکان ساخت‌وساز محدود وجود دارد، گفت: این عدد در استان لرستان پنج هزار متر مربع است.

این مقام مسئول با بیان اینکه سال گذشته از 300 مجوز صادرشده چیزی بیش از 50 درصد برای ساخت خانه‌باغ و چیزی حدود 250 مورد دریافت مجوز فنس‌کشی بود، اذعان کرد: کلیه این مجوزها مطابق با ضوابط صادر شدند.

وی با تأکید بر اینکه اغلب دلالان در مناطق این‌چنینی برای رسیدن به درآمدهای هنگفت به دنبال تکه‌تکه کردن باغات هستند، عنوان کرد: دراین‌بین رسانه‌ها می‌بایست نسبت به آگاهی‌بخشی درخصوص از بین رفتن باغات و کاهش بهره‌وری آن‌ها در پی چند پارچه شدن آن‌ها، اقدام می‌کنند.

مع‌الوصف؛ با توجه به آنچه گفته شد، با وجود وعده‌ووعیدها و ادعاها در حوزه صیانت از باغات همدان، این‌روزها با تکه‌تکه شدن باغات در دامنه الوند و به‌ویژه حیدره و عدم نظارت بر ساخت‌وسازها، این منطقه به کارگاه بزرگ ساختمان‌سازی بدل شده که ره‌آورد چیزی جز تبدیل شدن مناطق این‌چنینی به مأمنی برای سوداگران عرصه ساخت‌وساز نیست. این درحالی است که ادامه این روند جز نابودی چیزی را در پی نخواهد داشت؛ پس دراین‌بین باید از دستگاه‌های متولی و در رأس‌ آن‌ها مدیریت ارشد استان به‌عنوان مدیران اجرایی پرسید که آیا کلمه صیانت از باغات در دایره لغات آن‌ها با ما متفاوت است؟ آیا تکه‌تکه شدن باغات و سبز شدن ساختمان‌های چندطبقه در آن‌ها چیزی جز از بین رفتن باغات را در پی خواهد داشت؟ آیا این‌گونه به دنبال شناسنامه‌دار کردن باغات همدان هستند؟ تا کی قرار است هرروز به بهانه کمبود نیرو بخشی از باغات همدان به صحنه تاخت‌وتاز سوداگران و دلالان بدل شود؟