سپهرغرب، گروه اندیشه: کلیدواژه انتظار ارتباط تنگاتنگی با امیدبخشی در یک حرکت راهبردی و استراتژیک دارد، کما‌اینکه با کمی دقت و تأمل در معنا و مفهوم انتظار می‌توان رابطه این دو عنصر مهم را باهم به دست آورد.

اندیشه و تفکر مهدویت و منجی‌­باوری دارای آثار و برکات فراوانی در جامعه اسلامی بوده است، ازجمله آثار و برکات این تفکر دینی و مذهبی را به‌خوبی می‌توان در سلامت و بهداشت معنوی و روانی افراد مشاهده کرد.

یکی‌از تأثیرات شگرفی که منجی‌باوری بر روح و روان جامعه‌اسلامی به‌دنبال داشته، تزریق امید به جامعه بوده، اکسیر حیات‌بخشی که خود زمینه‌ساز حرکت، پویایی و تلاش، و استقامت و ایستادگی در برابر ناملایمات و گرفتاری‌های حیات مادی بوده است، درواقع امید همچون ویتامین حیات‌بشری است که به او توان و قدرت مقاومت و پایداری می‌دهد.

     اکسیر امید در اندیشه مهدویت

کلیدواژه انتظار ارتباط تنگاتنگی با امیدبخشی و امیدواری در یک حرکت راهبردی و استراتژیک دارد، کما اینکه باکمی دقت و تأمل در معنا و مفهوم انتظار می‌توان رابطه این دو عنصر مهم را باهم به­‌دست آورد. برخی از لغت شناسان زبان فارسی در ترجمه و معنای انتظار این‌چنین بیان داشته‌اند: «چشم‌به‌راه بودن، درنگ کردن، مهلت خواستن و دقت و تأمل­‌کردن ».[1] با اندکی دقت در معنای اصطلاحی انتظار نیز به‌خوبی می‌توان رکن اصلی انتظار را امیدواری به آینده معرفی کرد. برخی از محققان در تبیین معنای انتظار این‌چنین بیان داشته‌اند: «انتظار حالتی روحی و نفسانی است که زمینه‌ساز آمادگی برای آنچه انتظارش را می‌کشند می‌شود، و ضد آن یأس و ناامیدی است که هرقدر انتظار شدیدتر باشد، آمادگی نیز بیشتر است ».[2]

درواقع امیدواری به آینده‌ای روشن یکی از لوازم و ارکان مهم سبک زندگی مهدوی است، امیدی که باعث شد یعقوب را سالیان­‌سال به امید وصال فرزند محبوبش چشم‌به‌راه نگه دارد، درواقع این شاخص مهم با مبانی و معارف توحیدی گره‌خورده است به‌طوری‌که هرگونه واپس‌گرایی از آن در تضاد جدی با سبک زندگی موحدانه ترجمه‌شده است. «یَا بَنِیَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یُوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ؛[3] پسرانم! بروید، و از یوسف و برادرش جستجو کنید؛ و از رحمت خدا مأیوس نشوید؛ که تنها گروه کافران، از رحمت خدا مأیوس می‌شوند!»

     رکن طلایی مهدی­‌باوری و مهدوی­‌پژوهی

1- امید به تشکیل حکومت­‌مهدوی و حکومت­‌صالحان

رأس هرم و اوج شکوفایی و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی، در برقراری حکومت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) خود را نشان می‌دهد، امید به تشکیل این حکومت، موضوع و شاخص اصلی مهدی­‌باوری و مهدوی­‌پژوهی است. درواقع یکی از متعلقات امید در اندیشه مهدویت، درک این حکومت الهی در آینده بسیار نزدیک است، که هم برخی از آیات و هم روایات به این موضوع اشاره دارد: «وَنُریدُ أَن نَمُنَّ عَلَی الَّذینَ استُضعِفوا فِی الأَرضِ وَنَجعَلَهُم أَئِمَّةً وَنَجعَلَهُمُ الوارِثینَ؛[4] ما می‌خواهیم بر مستضعفان زمین منّت بنهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم!». در دعای افتتاح نیز این امیدواری به برقراری حکومت صالحان این­‌چنین مورداشاره و امید قرار می‌گیرد: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیک فِی دَوْلَةٍ کرِیمَةٍ تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلامَ وَ أَهْلَهُ؛[5] خدایا به سوی تو مشتاقیم برای یافتن دولت کریمه‌ای که اسلام و اهلش را به آن عزیز گردانی».

2- امید به عدالت فراگیر و جهانی

یکی دیگر از متعلقات امیدواری در سبک زندگی مهدی‌باوران، امید و انتظار به گسترش و فراگیری عدالت و برچیده‌­شدن ظلم و ستمگری است. بسیاری از مردم ستم دیده جهان به امید همین موضوع در برابر ظلم ستمگران ایستادگی کرده و بارقه‌ی امید به زندگی آن‌ها حیات معنوی بخشیده است. درواقع یکی از شاخص‌ترین نتایج و برکات ظهور امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مقابله با ظالمان و فراگیر کردن عدالت اسلامی است؛ کما اینکه این نوید الهی و قرآنی این‌چنین مورداشاره قرارگرفته است: «حَتَّی یَخْرُجَ فَیَمْلَأَ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْرا؛[6] تا اینکه خروج کند و ظاهر شود و زمین را از داد پر کند همان‌طور که از ستم و بیدادگری پرشده باشد». عدالت فراگیری که در زمان ظهور در عالم فراگیر خواهد شد، شامل همه اقسام عدالت، اعم از عدالت قضایی، عدالت اقتصادی، آموزشی، نظامی و امنیتی خواهد بود.

3- امید به فراگیری و برقراری امنیت جهانی

جوامع مدرن امروزی علی‌رغم همه تلاش‌ها و موفقیت‌هایی که درزمینه‌ی توسعه و پیشرفت علمی و پژوهشی داشته‌اند بااین‌حال نتوانسته‌اند به همان­‌اندازه در فراگیرکردن امنیت، آرامش، دوستی و صلح و صفا موفقیت لازم را به‌دست آورند، جامعه بشریت در این خصوص نه‌تنها موفقیتی را به دست نیاورده؛ بلکه صاحبان قدرت و ثروت جهان با رویکرد استکباری و استعماری به‌دنبال چپاول هر­چه بیشتر حقوق و سرمایه‌های دیگران نیز بوده‌اند. این در­حالی­‌است که بر اساس روایات­‌اسلامی با ظهور حضرت‌­مهدی (ارواحنا لتراب مقدمه الفداء) صلح، دوستی و برادری فراگیر خواهد­شد، موضوعی که در روایات اسلامی این چنین به آن اشاره‌شده است:

«امیر مؤمنان (علیه‌السلام) در یک مجلس، چهارصد نکته به یارانش آموخت که به صلاح دین و دنیای مسلمان است. فرمود: … و اگر قائمِ ما قیام کند، آسمان، بارانش را فرو می‌فرستد و زمین، گیاهش را بیرون می‌آورد و دشمنی، از دل‌های بندگان می‌رود و درندگان و چارپایان باهم در صلح و صفایند، تا آنجا که زن از عراق تا شام می‌رود و پایش را جز روی‏ سبزه نمی‌نهد و زینتش بر سرش است و نه درنده‏ای او را می‌ترساند و نه او از آن می‏‌ترسد ».[7]

4- امید به رونق و رفاه اقتصادی و ریشه‌کن شدن فقر و فلاکت

یکی دیگر از آثار و برکات ظهور امام عصر (عجل الله فرجه الشریف) نوید فراوانی، ریشه‌کن کردن فقر و فلاکت از زندگی بشری و فراگیر کردن رفاه و رونق اقتصادی و همچون ترقی علوم و دانش است، درواقع مهدی باوران یکی‌­از بارقه‌های امیدی که در زندگی خود همواره با آن زندگی می‌کنند، و امید دست‌یابی به آن­‌را در تمدن نوین اسلامی به نظاره نشسته و صد‌البته برای دست‌یابی به آن مقدمات آن­‌را فراهم می‌نمایند، دست‌یابی به جامعه همواره با پیشرفت و رونق در تمام ابعاد زندگی است. در منابع روایی از امام صادق (علیه‌السلام) نقل‌شده است:

«به نقل از مفضّل بن عمر: شنیدم که امام صادق (علیه السلام) می‏‌فرماید: «قائم ما، هنگامی‌که قیام کند، زمین به نور پروردگارش روشن می‏‌شود … و زمین، گنج‌هایش را آشکار می‏‌کند، تا آنجا که مردم، آن گنج‌ها را روی زمین می‏‌بینند، و برخی از شما، در پی کسی هستند که با رساندن مالی به او، حقّ خویشاوندی را ادا کند و زکاتش را از او بپذیرد؛ ولی کسی را نمی‏‌یابد که از او بپذیرد. مردم با آنچه خداوند از فضل خویش، روزی‏شان کرده است، بی‏‌نیاز از چیزهای دیگر شده‌‏اند ».[8]

به گزارش مهر در آخر باید به این نکته توجه داشته باشیم که امید در زندگی مهدی­‌باوران یک امید سازنده و پویا است، ازاین‌رو این­چنین نیست که برای دست‌یابی به تمدن نوین اسلامی و آثار و برکاتی که با ظهور امام عصر (علیه‌السلام) به ارمغان می‌آید، منتظران در این زمینه مسئولیت و یا وظیفه‌ای به عهده نداشته باشند، بلکه دراین‌بین منتظران باید خود زمینه‌ساز ظهور بوده و با فراهم­کردن مقدمات عدل جهانی دنیا را برای برپایی جهانی پر از صلح و آرامش مهیا نمایند.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. محمد معین، فرهنگ معین، صفحه 364.

[2]. موسوی اصفهانی، مکیال­المکارم، جلد 2، صفحه 235.

[3]. سوره مبارکه یوسف، آیه 87.

[4]. سوره مبارکه القصص آیه 5.

[5]. إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، جلد ‏1، صفحه 51.

[6]. صفات الشیعة، صفحه 49.

[7]. الخصال، جلد ‏2، صفحه 626. «وَ لَوْ قَدْ قَامَ قَائِمُنَا لَأَنْزَلَتِ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ لَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ نَبَاتَهَا وَ لَذَهَبَتِ الشَّحْنَاءُ مِنْ قُلُوبِ الْعِبَادِ وَ اصْطَلَحَت‏».

[8]. الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، جلد ‏2، صفحه 381.