سپهرغرب، گروه اجتماعی: مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران با بیان اینکه شکاف و فاصله بین نسلی در جامعه شدیدتر شده، گفت: آنجا که تعامل، تفاهم و کنش ارتباط عقلانی بین افراد شکل نمی‌گیرد و الگوهای جدید توسط مدافعان الگوهای سنتی حذف می‌شوند، شکاف و فاصله بین نسلی پدیدار می‌شود.

احمد بخارایی با بیان این‌که پدیده‌های اجتماعی ازجمله شکاف بین نسلی که در جامعه اتفاق می‌افتد، در سه سطح خرد، میانه و کلان قابل‌تحلیل و ارزیابی است، یادآور شد: در سطح خرد بیشتر به حوزه روانشناسی نزدیک می‌شود که شامل خلأ مهارت گفت‌وگو بین افراد به معنای عام و اعضای یک خانواده به معنای خاص است که با ضریب اثرگذاری اندکی که در جامعه می‌تواند داشته باشد، به‌اندازه خود قابل‌توجه است.

وی با تأکید بر اینکه بروز پدیده‌ها در سطح میانه و کلان حائز اهمیت است، خاطرنشان کرد: همه جوامع در روند تحول فرهنگی با اختلاف دو نسل مواجه هستند زیرا نسل‌های گذشته بر اساس الگوهای فرهنگی و رفتاری خاص خود کنش می‌کنند و نسل جدید به‌ویژه در دنیای کنونی که روند تحولات صنعتی، شهری، ارتباطی و اطلاعاتی بسیار سریع و گسترده و عمیق شده به‌سرعت در حال پوست انداختن و ارائه رفتارهای خاص خود است.

مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران افزود: این شکاف، گپ و فاصله نسلی در جامعه ما شدیدتر است به‌دلیل اینکه عناصر فرهنگی در مقابل تغییر و اصلاح، بیشتر مقاومت می‌کنند زیرا عناصر سنتی فرهنگی در نسل قدیم ریشه دوانده ‌است.

بخارایی با تأکید بر اینکه رسانه، آموزش‌وپرورش و ارگان‌های فرهنگی در جوامع دموکراتیک و رقابتی متولی کاهش‌دهنده این شکاف هستند، خاطرنشان کرد: در فضای گفت‌وگویی، رابطه تنگاتنگ و مستقیمی بین تحول، پویایی و تکامل فرهنگی وجود دارد. خلأ فرهنگ گفت‌وگو در جامعه ما، سبب شده سازمان‌ها و مراجعی که مسئول کاهش شکاف نسلی هستند عملاً به صحنه نیایند، درنتیجه این شکاف نسلی شدیدتر می‌شود.

     ریشه کنش‌های خشونت‌آمیز خانواده، در جامعه است

از نگاه وی اختلاف بین فرزند و والدین که منجر به قتل و کنش‌های خشونت‌بار می‌شود همگی ریشه در بیرون از خانواده دارد؛ آنجا که تعامل، تفاهم، گفت‌وگو و کنش ارتباطی عقلانی بین افراد صورت نمی‌گیرد و الگوهای جدید توسط مدافعان الگوهای سنتی حذف می‌شوند، تعصب، عصبیت و خشونت جایگزین آن می‌شود.

این جامعه‌شناس، ادامه داد: به‌طور طبیعی این دست به حذف زدن و معدوم کردن نگاه مخالف در سطح کلان، در سطح خانواده و کف خیابان در نزاع دو راننده یا نزاع‌های قومی بازتولید می‌شود. این‌ها حلقه‌های پیوسته یک زنجیر هستند و هیچ حلقه‌ای جدای از حلقه‌های دیگر قابل‌تحلیل نیست.

بخارایی در پاسخ به این پرسش که چه کنیم تا شکاف بین نسلی در خانواده کاهش یابد و دیگر شاهد خشونت، فرار یا جنایت در میان اعضای خانواده نباشیم، گفت: در میان سه عنصر دخیل در کاهش شکاف بین نسلی که شامل خانواده، مدرسه و رسانه، خانواده در سطح خرد، آموزش‌وپرورش در سطح میانه و رسانه در سطح کلان در دوباره‌سازی ذهن یا «برساخت‌گرایی» ایفای نقش می‌کنند.

وی ادامه داد: پدر و مادر و همه عنصرهای تربیتی در سطح خُرد تابع سطح میانه و کلان هستند و نمی‌توان منفک از سطح میانه و کلان، در مورد آن وارد گفت‌وگو شد، درنتیجه وقتی کنش ارتباط معقول در سطح جامعه اتفاق نیافتد خانواده هم از جامعه بازتابی می‌کند.

مدیر گروه مسائل و آسیب‌های اجتماعی انجمن جامعه‌شناسی ایران هشدار داد: وقتی صحنه تمرین خوب شنیدن، حرف زدن و آموزش گرفتن برای والدین وجود نداشته باشد آن‌ها هم تابع شرایط تحمیلی می‌شوند. بر همین اساس نخست باید به اصلاح ساختارهای سطوح کلان و میانه پرداخت و آن‌ها را از حداقل پتانسیل برخوردار کرد تا «برساخت‌گرایی» مفید شکل گیرد در غیر این صورت همچنان در بر همان پاشنه می‌چرخد.

     خلأ آموزش‌های مهرورزانه و عاطفه محور منجر به رشد خشونت می‌شود

بخارایی با تأکید بر اینکه وقتی آموزش‌های عاطفه و مهرورزی از کتاب‌ها و فیلم‌ها و سریال‌ها رخت بربندد زندگی‌های سرد و خاموش شکل می‌گیرد، متذکر شد: با ایجاد شکاف عاطفی در میان والدین، جدایی فرزندان از والدین هم خودبه‌خود رخ می‌دهد؛ فردای روزگار دختر و پسر خانواده سر از جاهای دیگر درمی‌آورند، درنتیجه تضاد فرهنگ سنتی و مدرن، بسترهای خشونت و جنایت گسترده می‌شود.

وی در گفتگو با ایرنا افزود: حال‌آنکه مهرورزی والدین باهم الگویی برای جذب فرزندان می‌شود؛ همانند مُسکن و مرهم، زخم‌ها و شکاف‌ها را از بین می‌برد.