سپهرغرب، گروه دوران طلایی: مدل‌سازی برای کودکان، بازی نیست؛ یک تجارت است. تبلیغ یک برند پوشاک، ساعت، عینک، قرار گرفتن تصویر کودک بر روی مجله کودک، بازی کردن در یک تیزر تبلیغاتی برای معرفی محصول در این تجارت سهیم است.
مدت‌هاست که برای پیغام یا تماسی چشم به صفحه گوشی دوخته است. نگرانی پذیرفته نشدن فرزندش در آژانس مدلینگ قرار خانواده را بیقرار کرده است. از نظر او حیف است که ژست‌ها و شیرین زبانی‌های دردانه و شاهزاده کوچولویش زیر ذره‌بین بزرگ نشوند. سوپرمدل تبلیغاتی کمپانی‌ها و ژورنال‌های پوشاک کودک می‌نویسیم، اما برده کوچولوهای بزک و دوزک کرده می‌خوانیم. غمی زیر رژهای خوش‌رنگ و لبخند نمادین کودک حس می‌شود. پدر و مادر سناریوی فیلم پایان بازی را نوشته‌اند. اما فرق خروجی کار و پشت صحنه از زمین تا آسمان هفتم است. مادر گمان می‌کند شهرت آخرین چتر نجات است؛ اما چترنجاتی سوراخ!
 چشم رنگی و جذابیت به میزان لازم!
پیکسل به پیکسل عکس‌های مدل کودک چگونه باشد که سود بزرگتری داشته باشد؟! چشم‌ها اولین عنصر یک صورت هستند که با افراد ارتباط برقرار می‌کنند. محبوب‌ترین رنگ چشم برای آژانس‌های مدلینگ کودک، رنگ چشم متمایل به رنگ‌های روشن نظیر سبز و آبی است. در این صورت شانس او برای ورود به عرصه مدلینگ به میزان قابل توجهی بالاست! همه می‌گویند که کودک شما بهترین لبخند را دارد و فتوژنیک است. شاید نخودفرنگی شیرین شما هم بتواند یک کودک مدل باشد. آژانس مدلینگ در واقع دروازه ورود به دنیای مدلینگ می‌باشد به گونه‌ای که بدون عبور از این دروازه شاید نتوان به یک مدل تبدیل شد.
نینا لوباردا استروپنیک، نماینده و مدل برجسته مدل‌سازی کودکان می‌گوید: «شخصیت کودک باید از طریق تصویر بدرخشد. ما همیشه به دنبال ویژگی‌های منحصر به فرد صورت مانند چشم‌های درخشان بزرگ، استخوان گونه‌های بلند، لبخندهای عالی و پوستی شفاف هستیم.» گزینه کودک فعال و خنده رو، روی میز است. کودک برون‌گرا و اجتماعی و در عین حال مطیع، توانایی بهتری در ارتباط‌گیری با غریبه‌ها دارد. ایده‌آل‌های صنعت مدلینگ کودک این‌چنین است. مدل‌سازی برای کودکان، بازی نیست؛ یک تجارت است. تبلیغ یک برند پوشاک، ساعت، عینک، قرار گرفتن تصویر کودک بر روی مجله کودک، بازی کردن در یک تیزر تبلیغاتی برای معرفی محصول در این تجارت سهیم است. هزینه کلاس‌های آموزشی پوز و استایل تا ست کردن و خوش‌پوشی مینی‌مدل‌های 2 تا 15 ساله درد عجیبی دارد.
 فرشته نجات‌های تقلبی
برای ورود به دنیای مدلینگ کودک، مولفه خانواده ضروری است. اعضای خانواده فرشته نجات خواهند بود و بار سنگین مسئولیت ژست‌دهی را تا حد زیادی به گردن می‌گیرند. ژست‌های احساسی کودک با نوردهی صحیح ماندگار می‌شوند. پرسش‌نامه و عکسی که با یک کلیک برای آژانس مدلینگ فرستاده و باقی کار به آن‌ها سپرده می‌شود.
دکتر تقی ابوطالبی احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان و روانشناس تربیتی می‌گوید: «تربیت ایجاد توانایی نیست، بلکه فرصت لازم برای بروز توانایی و استعدادها است. کودکان در خانواده فرزند، در مدرسه فراگیر و در اجتماع شهروند هستند. اطلاعات زودهنگام، دیر هنگام و نشان دادن مسیر انحرافی، زمینه‌های نفوذ فرهنگی از طریق ابزارهای تبلیغاتی را فراهم کرده. در کانون اصلاح رفتار که به تعبیری زندان کودکان است، کودکان به علت نداشتن الگو موثر در خانواده تحت مراقبت می‌باشند. الگوسازان داخلی مدلینگ محرک چنین مسیری هستند.»
تفکرات درست و غلط در مخلوط کنی در حال گردش هستند. اگر سری به سایت آژانس‌های مدلینگ کودک بزنیم، با رزومه و افتخاراتی برخورد می‌کنیم که چیزی جز تحمیل نگاه اشتباه به مسئله کودک نیست. در این سایت‌ها حرف از رشد شخصیتی کودک، روحیه رقابت کودک، تقویت اعتماد به نفس، کسب استقلال در سنین پایین زده می‌شود. آن‌ها داشتن تیم تخصصی در زمینه مدلینگ کودک، معرفی کودک به برندهای بزرگ، حضور حرفه‌ای‌ترین عکاسان و گریمورها و... را گزینه‌های رسیدن به پول و شهرتی مثال‌زدنی جلوه می‌دهند. شهرت و پولی که دو لبه یک شمشیر هستند.
 قبل از غذای اینستاگرامی، تنقلات نخوریم!
برندهای معروف دنیا مانند دولچه، گابانا، سالواتوره، فرراگامو و... با طراحی‌ها و کالکشن‌هایی برای کودکان قدرت خود را به رخ می‌کشند و این رقابت در نتیجه به نفع مخاطب و خریداران است. این امر باعث شده است آژانس‌های مدلینگ در کنار بزرگسالان به آموزش مدل کودک و نوجوان بپردازند که این امر سرمایه‌گذاری خوبی برای آن‌ها محسوب می‌شود.
دکتر احسان شاه قاسمی، عضو هیئت علمی علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران، می‌گوید: «در نظام سرمایه‌داری نیازها و هزینه‌های جدید، انسان را تشنه پول می‌کند. به دنبال آن بیماری توجه قابل پرستش می‌شود. کودکان مدل در قالبی رنگ شده در مرکز توجه قرار می‌گیرند. آنچه هم‌اکنون شاهد آن هستیم جنایت و خشونتی شیک علیه کودکان است. آینده کودکان مورد هدف کلت مشکی براقی قرار گرفته. به طور ذاتی، صنعت مدلینگ به دنبال پول است و گفتگو کردن برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن بی‌حاصل است. قانون گذاری موثر و اصلاح رویکرد جامعه مخاطب دو مولفه اساسی هستند. اما عده کثیری با دور زدن قانون مانع از چنین اقداماتی می‌شوند. در برخی از کشورها تن‌فروشی ممنوع است، اما کمپانی‌ها با دور زدن قانون، تمام خدمات شبه جنسی را ارائه می‌دهند. اینجاست که اثرگذاری بر روی مخاطب پررنگ‌تر از قانون‌گذاری ایفای نقش می‌کند.»
تبلیغات در مجموع برای اثرگذاشتن بر مخاطب از هنرهایی نظیر سینماتوگرافی، موسیقی، دانش جامعه‏‌شناسی، روان‏شناسی و مردم‌‏شناسی بهره می‏‌گیرد. یکی از تکنیک‏‌های پروپاگاندا در تبلیغات تجاری، قاعده انتقال است. در این قاعده از نشانه‏‌ها و تصاویر مربوط به افراد مشهور استفاده می‏‌کند تا یک پیام را نه صرفاً در ارتباط با آن‌ها منتقل کند. برای مثال، با استفاده از تصاویر پر زرق و برق که بیشتر مورد توجه مخاطبان است، احساسات و عواطف آن‌ها را مورد هدف قرار می‌دهد. در کتاب صنعت پروپاگاندا، نوشته ادوارد برنیز اشاره شده است که ذهن‌های ما مدلسازی شده‌اند. سلایق ما شکل داده شده است. امروزه انجام هر عملی که اهمیت اجتماعی دارد، باید با کمک تبلیغات صورت گیرد. تجارت حس زیبایی شناختی را برجسته می‌سازد تا بازار و سود را افزایش دهد.
در صنعت مد، همه چیز باید طبق برنامه‌ریزی پیش برود تا سود و چشم‌انداز به حداکثر برسد. مدل بودن شامل انطباق دقیق با استانداردهایی است که صنعت به تنهایی انجام می‌دهد. اکثر مردم، کودکان را به دلیل شکل طبیعی بدن شایان ستایش می‌دانند. اینستاگرام با بالا و پایین کردن اسکرول یا ضربه انگشت بر مرکز صفحه خواسته یا ناخواسته باعث سوء هاضمه می‌شود مانند تنقلات قبل از ناهار! اگر یک قدم، یک وجب و یا حتی یک بندانگشت پایمان را کج نمی‌گذاشتیم تا ثریا کج نمی‌رفتیم.
 عکس‌هایی که حرف دارند
صنعت مدلینگ در ایران و اروپا به دو صورت فتومدلینگ و کت واک مدلینگ اجرا می‌شود. در فتومدلینگ از مدل‌ها در ژست‌های متفاوتی عکس گرفته می‌شود و از این عکس‌ها در جلد مجلات، بیلبوردها و... استفاده می‌شود. در کت واک مدلینگ، در حضور صنعت‌گران، طراحان و تولید‌کنندگان مختلف به اجرای نمایش زنده می‌پردازند و محصولات را به مخاطبان ارائه می‌دهند.
در ایران، عکس آرشیوی کت واک بانوان در نوارخانه تصورات مادر وجود ندارد. مادران اینستاگرامی با وجود منع اجتماعی و قانونی برای جبران این خلاء رویه دیگری دارند. چهره مدیریت شده‌ای است که تنها در تصویر خلاصه می‌شود. انتشار سبک زندگی متفاوت و لباس‌های فاخر سعی در نشان دادن موقعیت‌های ستایش برانگیز دارد. ست‌های مادر دختری همراه آرایش، ایجاد چهره اروپایی و کامپوزیت کردن دندان‌های شیری کودکان 6-5 ساله به برندسازی مادرانه تبدیل شده است.
با ورود به صفحه کودکان مدل، سیلی از تبلیغات را خواهیم دید؛ از سالن زیبایی و گل سر پاپیونی قرمز تا جزئیات دکوراسیون. کودک به یک عرصه نمایشیِ تمام‌عیار تبدیل شده است که بوی اغوا می‌دهد. متاسفانه رنگ‌و‌لعاب این عرصه با لوازم آرایشی تکمیل شده است. مادرانی که سلامت و فرهنگ‌سازی صحیح را به فراموش خانه ذهن خود سپرده‌اند تا پول بیشتری به جیب بزنند. مدلینگ و سادگی؟! شاید کمی عجیب به نظر برسد. چیزی که در برنامه خارجی با نام دیانا و روما نشان داده شده است. در این رهگذر، کودکانی هستند که به‌جای بازی‌های کودکانه، باید ساعت‌های کودکی خود را در اتاق‌های پرو، زیر آرایش‌های آن‌چنانی و جلوی دوربین آتلیه‌ها صرف کنند. عکاسی با ژست آشپزباشی و اکسسواری صحنه به پیکسل‌های بی‌روح جان می‌دهد.
 پشت صحنه مدلینگ کودک
مدلینگ، هویت کودک را از او می‌گیرد. این هویت کسب شده نیست، بلکه قالب‌خورده است. نازپرودگی و خودشیفتگی می‌تواند فاصله فقیر و غنی را بیشتر کند. اگر مدلینگ و مشارکت کودکان در فشن‌شوها را یک شغل قلمداد کنیم، وادارکردن کودکان به کت‌واک، آزاری است که ممکن است تا سال‌ها آثار آن در روح و جسم کودکان باقی بماند. آنجایی که حس متمایز بودن کودک در اجتماع تامین نشود، زخم سرخوردگی سر باز می‌کند. کودکان همواره آرزوی تائید و تمجید والدین خود را دارند و حرفه مدلینگ این فرصت را به خوبی برای آنان فراهم می‌سازد تا دائم در کانون توجه و تایید همگان باشند.
شاه قاسمی معتقد است: «نیمه عمر ماشین پولسازی مدلینگ کودک عمدتا کمتر از 5 سال است و پس از آن به فراموشی سپرده خواهند شد. زیست جنسی چنین کودکانی که بلوغ جسمی، عقلی و مراحل قضاوت اخلاقی را سپری می‌کنند لکه‌دار می‌شود. برده‌داری مدرن با رسیدگی به ظاهر، کیفیت روابط کودک با دیگران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. اکثر مسئولان فرهنگی، قانونی و حقوقی موقعیت خود را به خطر نمی‌اندازند و از پاسخ‌دهی و مسئولیت‌پذیری شانه خالی می‌کنند. متاسفانه صورت مسئله پاک شده و مدلینگ کودکان قارچ‌گونه، اثرگذار خواهد شد.»
صنعت مد و فشن در ایران جایگاه چندان محکمی ندارد. هیچ‌گاه از سوی نهادهای دولتی به رسمیت شناخته نمی‌شود و همین امر عرصه را برای فعالیت‌های زیر زمینی فراهم می‌کند. تا مدت‌ها، مدلینگ کودکان تنها در قالب عکس و تصویر خلاصه می‌شد و پیج‌های مجازی آتلیه‌های عکاسی کودک یا آژانس‌های مدلینگ با ادعای تربیت کودک در مسیر مدل شدن، پر از تصاویر ریز و درشت دختران و پسران شیک‌پوش بود. وجه اشتراک همگی یک چیز بود: قربانی خودخواهی و بلندپروازیِ والدین بودن.
در عصر ارتباطات و بمباران فضای مجازی، وارد شدن کودک به این فضا بسیاری از اوقات بلوغ زودرس جنسی و جسمی را برای کودک به همراه دارد. ابوطالبی احمدی می‌گوید: «در رویکرد دینی, 7 سال اول زندگی دوران آقایی, 7 سال دوم دوران اطاعت و فرمانبری و 7 سال سوم دوران مشورت و وزارت است. کودکان در رویکرد رفتارگرایی بیشتر از محیط تاثیر می‌پذیرند. در برنامه‌های کودک محور زندگی، اگرکودک در مسیر رشد آن‌گونه که ما می‌خواهیم تربیت شود در مراحل بعدی زندگی نیز در مسیر ما قدم می‌گذارد. نمود منفی چنین تعبیری، در سبک تربیتی سهل‌انگارانه روشن است. آسیب‌های ناشی از ابزارهای نوپدید، کودک را در آینده به فردی ضد اجتماعی و دچار به اختلال وندالیسم تبدیل می‌کند. انسانی که در سال‌های بعد شایستگی و لیاقت مدیریت خانواده و جامعه از او سلب می‌شود.»
 موریانه‌های فرهنگی
مدلینگ و نمایش زنده لباس در ایران غیرقانونی و مورد تأیید نیست و میزبانی هر رویداد مد مستلزم دریافت مجوزهای قانونی است. هر روز فراخوان‌ها در مجلات، روزنامه و فضای مجازی بیشتر می‌شود. غفلت نهادهای مسئول شبیخون فرهنگی همانند یک موریانه به جان فرهنگ ایرانی و اسلامی در خانواده‌ها افتاده است و فرهنگ و ارزش‌های جامعه تغییر شکل داده اند. تغییر شکلی که از روی ناآگاهی و تقلید کورکورانه از فرهنگ‌های دیگر است. دنیای کودکان صادق‌تر از دنیای بزرگترهاست و آن‌ها بی‌خبر از نقشه‌های بزرگترها هستند.
سردمداران شوی لباس می‌خواهند با استفاده از کودکان قوانین و شرع را دور بزنند و سانتی‌مانتال برخورد کنند. هر‌گونه لباسی را بر تن کودک کنند و، چون کودک است برای نمایش ایرادی ندارد. در این شو سن کودکان بیشتر از سن تکلیف آن‌ها است. باید قبول کرد که باز نگه داشتن چشم و گوش، قسمت بزرگی از سوار شدن به یکی از این قطارهای مدل‌سازی کودک است. در این بمباران اطلاعاتی، دست‌و‌پای اندیشه در تابوت کوچک اینستاگرام و فضای مجازی بریده شده است. نگذاریم آینده کودکان به دریایی از خون تبدیل شود.