سپهرغرب، گروه شهر: امروزه با توجه به رشد سریع جمعیت در شهرها و نیاز افراد به مسکن، بیش از گذشته با ساخت و ساز املاک مواجه هستیم و افراد با انگیزه‌های گوناگون و آگاهی‌های متفاوت، علایق زیادی به ساختن ملک دارند، حال آن که در برخی مواقع اطلاعات چندانی پیرامون قوانین ساخت و ساز ندارند.

تخلف ساختمانی به معنی نقض قوانین و ضوابط شهرسازی، فنی، ایمنی و بهداشتی در احداث ساختمان است و ابهام در قوانین و مقررات ناظر بر ساخت و ساز از جمله علل بروز تخلف ساختمانی است. هرچند امروزه با توجه به افزایش ساخت و ساز قوانین آن نیز بیش از پیش سختگیرانه شده است، اما باز هم شاهد وجود حجم زیادی از پرونده‌های تخلف هستیم.

 رعایت نکردن ضوابط ساخت و ساز چه جزایی دارد؟

«محمدرضا فاتحی»، وکیل دادگستری و کارشناس ارشد حقوق عمومی در این باره می‌گوید: تخلفات ساختمانی در کمیسیون ماده 100 شهرداری‌ها رسیدگی می‌شود، این ماده به موجب قواعد عمومی مندرج در قانون شهرداری‌ها حسب مورد حکم به تخریب تمام یا اضافه ساخت یا جریمه مالک صادر می‌کند.

وی می‌افزاید: اگر مالک یا انبوه‌ساز به دلیل عمد یا تسامح یا رعایت نکردن ضوابط ساخت و ساز باعث بروز حادثه در آپارتمان شود یا امکانات فنی مقابله با حادثه را ایجاد نکند و این مسئله منجر به ایراد خسارت مالی و جسمی یا تلفات جانی شود، مرتکب حسب مورد به پرداخت دیه و ارش و تادیه خسارات وارده محکوم خواهد شد.

این وکیل دادگستری تصریح می‌کند: اگر به واسطه رعایت نشدن قواعد ساخت و ساز به اشخاص حقیقی یا حقوقی آسیب وارد شود، مجنی‌علیه می‌تواند با طرح شکایت در محکمه و ابراز ادله، مجازات طرف را تقاضا کند.

وی خطاب به خریداران واحدهای آپارتمانی می‌گوید: خریداران باید در زمان خرید رعایت اصول فنی را شرط کنند تا بتوانند پس از انعقاد عقد بیع به استناد شرط ضمن عقد معامله را فسخ کنند، اما اگر این اقدام انجام نشده و فروشنده اصول ایمنی را رعایت نکرده یا از تجهیزات نامرغوب استفاده کرده می‌توانند با طرح دادخواست در محکمه حقوقی الزام به اصلاح وضع موجود یا جبران خسارت یا حتی فسخ معامله به استناد غَبن یا تدلیس در معامله را بخواهند.

به موجب ماده 100 قانون شهرداری‌ها مالکان قبل از آغاز عملیات ساختمانی در اراضی شهری باید برای اخذ پروانه ساختمانی اقدام کنند در غیر این صورت شهرداری می‌تواند از آغاز یا ادامه عملیات جلوگیری کند؛ اما مجازات مقرر در این ماده و مواد 99 و 55 قانون شهرداری‌ها تنها به جنبه عمومی جرایم تخلفات ساختمانی می‌پردازد و در صورت طرح دعوا و اثبات ادله استنادی از سوی شاکی خصوصی، امکان مطالبه خسارات وارده به تمامیت جسمانی و اموال خصوصی نیز وجود دارد.

افرادی که به صورت غیر قانونی و بدون نظارت شهرداری اقدام به ساخت و ساز می‌کنند و از این باب زمینه ایراد خسارت به اموال دیگران یا نقصان سلامت تن آنان را فراهم کنند در صورت جمع اسباب، اقدام آنان از موجبات تشدید مجازات یا صدور حکم به اشد مجازات در دعوای خصوصی است. طبق ماده 450 قانون مجازات اسلامی باب دیات، اگر ایراد خسارت به تمامیت جسمانی شخص ثالت در جریان عملیات ساخت و ساز مشمول تعریف جنایات شبه عمد یا خطای محض یا جنایت عمدی در مواردی که قصاص جایز نیست یا ممکن نیست، بشود در صورت مطالبه مجنی‌علیه یا اولیای دم، مالک، یا سرکارگر یا هر کسی که وقوع جرم مستقیماً مستند به عمل او باشد، محکوم به پرداخت دیه می‌شود بنابراین عاقلانه آن است که قبل از اقدام به ساخت و ساز مجوزهای لازم قانونی اخذ و همه موارد ایمنی و اصول فنی ساخت و ساز رعایت شود.

متأسفانه برخی انبوه‌سازان، مالکان یا بناها و عوامل دخیل در امر ساخت و ساز اقدام به تخلیه نخاله‌های ساختمانی در محل‌های غیرمجاز یا نزدیکی شهرها و محل سکونت افراد می‌کنند، غافل از این که اگر این اقدام سبب شیوع بیماری سالک یا هر بیماری دیگر یا انتشار آلودگی شود، طبق ماده 688 قانون مجازات اسلامی از باب تهدید علیه بهداشت و سلامت عمومی قابل پیگرد است و اگر در نتیجه آن به شخص حقیقی آسیبی وارد شود نیز سبب ضمان مدنی و کیفری خواهد شد.