«خانههای خلاق»؛ راهگذر تجاریسازی صنایعدستی
سپهرغرب، گروه گردشگری: خانههای خلاق صنایعدستی مسیری برای تجاریسازی و ارتقای جایگاه اقتصادی صنایعدستی کشور و در زنجیره کسبوکار، مکانی برای تبادل دانش، تجربیات برنامهریزان، سرمایهگذاران و تولیدکنندگان صنایعدستی است.
خرداد با همه حال و هوایی که دارد برای خانواده بزرگ صنایعدستی ماه به یادماندنی است، جهان یک روز را بنام هنر هنرمندان و صنعتگران بنام روز صنایعدستی نامگذاری کرده است؛ 20 خرداد (10ژوئن) گرامیداشت تاریخچه خلق هنر از سرانگشتان مردمی است که آثار و سبک زندگیشان در هزاران سال پیش به یادگار مانده و امروز برای ما بهعنوان هنر سنتی و میراث فرهنگی محسوب میشود.
در سرزمینی که تاریخچه صنایعدستی در آن به بیش از 6 هزار سال میرسد، صنعتگران و هنرمندان این حوزه جامعه حدود دو میلیون نفری را تشکیل میدهند، جدا و بیش از هر مشکلاتی مانند رکود در بازار، تأمین مواد اولیه، هزینههای کارگاهی، بیمه، بازاریابی و فروش محصول، رقابت با همتایان خارجی، واردات بیرویه نمونههای بیکیفیت مشاهده و صادرات و حضور در بازارهای بزرگ جهان، نیازمند نهادسازی و شبکهسازی مانند انجمنهای صنفی در سطح ملی و خانههای خلاق صنایعدستی در همه شهرها و روستا هستند.
از طرفی ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایعدستی گواه بر این مدعاست که محصولات صنایعدستی باعث شناخت جهانی یک منطقه و افزایش فروش و بازار جهانی این محصولات و صادرات آنها میشود همچنین تولید فروش و صادرات صنایعدستی، کمک شایانی به اقتصاد کشور که در مسیر کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است و همچنین تقویت معیشت خانوارهای شاغل بهویژه روستاییان را بهدنبال خواهد داشت.
خانههای خلاق؛ اتاق فکر فعالان صنایعدستی
معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، صنایعدستی را مثال بارز و عینی اقتصاد مقاومتی و گنجینه ارزشمند این مرزوبوم میداند و معتقد است خانههای خلاق صنایعدستی بستر و مسیری برای ارتقای جایگاه اقتصادی صنایعدستی کشور و مکانی برای تبادل دانش، تجربیات و انتقال آنها است.
پویا محمودیان شبکهسازی در زنجیره کسبوکار صنایعدستی از خلق ایده تا تولید تا فروش محصول را از کارکردهای مهم و مؤثر خانههای خلاق صنایعدستی توصیف و همواره بر ضرورت توانمندسازی و حمایت از کارآفرینان، جذب سرمایهگذاران، ایده پردازی و نوآوری، کشف و پرورش استعدادهای صنایعدستی تأکید میکند.
وی همچنین نظام آموزشوپرورش را بهعنوان حلقه اولیه این جریان اصیل در کنار سایر نهادهای مرتبط بهویژه نهادهایی با مأموریت توسعه و اشتغال روستایی و زنان و جوان را بهعنوان پایگاههای حفظ و رشد و تنوعبخشی محصولات صنایعدستی و تکامل این روند و فرایند بسیار اثربخش ارزیابی میکند.
به اعتقاد معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، صنایعدستی خانههای خلاق مکانی برای تعامل، گفتوگو و همچنین انتقال تجربیات درخشان، سیاستگذاران، برنامهریزان، سرمایهگذاران و تولیدکنندگان صنایعدستی است و میتواند نقش اتاق فکر برای حوزه وسیع هنرهای سنتی و صنایعدستی را ایفا کند، این مراکز بهعنوان یک شبکه تعاملی کارآفرینی میتوانند در راستای ارائه راهکارهایی برای حل معضلات و مشکلات موجود و برطرف کردن مشکلاتی که در آینده سر راه خانواده صنایعدستی قرار میگیرد، راهگشا باشند.
خانه استاد بهزاد؛ خانه خلاق و نوآوری «ب»
در همین چارچوب دو رویداد مهم در این واقع شد. اولین رویداد افتتاح خانه خلاق و نوآوری «ب» در خانه استاد بهزاد با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری، پرویز کرمی دبیر ستاد توسعه فناوریهای نرم و هویتساز و پوبا محمودیان معاون صنایعدستی و هنرهای سنتی وزارت میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی بود.
در این رویداد خانه استاد حسین بهزاد استاد پرآوازه نقاشی مینیاتور ایران میزبان نوآوری فعالان صنایع خلاق شد تا با حمایت ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان معاونت علمی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی در این خانه تاریخی، زمینه و بستر رونق استارتاپهای حوزه فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی فراهم شود.
این خانه خلاق و نوآوری با تلاشهای مرحوم محمد ابوالحسنی کارآفرین حوزه خلاق و فرهنگی و خالق آثاری چون انیمیشن دیریندیرین و حمایتهای معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به ثمر نشست و با یاد این فعال حوزه فرهنگی افتتاح شد.
هنر و صنایع نرم زمینهساز اشتغال و اقتدار/ راهاندازی 80خانه خلاق صنایع فرهنگی، هنر در 1400
معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان، که از میزبانان این مراسم بود هنر و صنایع نرم و فرهنگی را یکی از ظرفیتهای ذاتی ایرانزمین میداند و معتقد است این ظرفیت منحصربهفرد که پیشینهای هزاران ساله در جهان دارد، با به میدان آمدن نوآوری جوانان دانشآموخته و خلاقی که در خانههای خلاق و نوآوری، شرکتهای خلاق و شتابدهندههای این حوزه وجود دارد، به اشتغال، ارزشافزوده و اقتدار بدل میشود.
تاریخ، هنر و تمدن ایران با قدمتی بیش از 9 هزار سال با استفاده از توانمندی و ظرفیت نیروی انسانی خلاق و کارآفرین، و صنایع نرم با وجه تمایزی که در نوآوری در خود نهفته دارند این ظرفیت را برای تبدیل به اقتدار و توانمندی در جهان را در ذات خود دارد و دولتها در مقام تسهیلگری و ایجاد زمینه برای انجام کار توسط بخش خصوصی در حوزه صنایع خلاق، نرم و فرهنگی میتواند زمینهساز توسعه نوآوری با مشارکت بخش خصوصی باشند و البته که میتوانند در زیرساختها هزینه کنند و با کاهش ریسکها برای حضور بخش خصوصی، زمینه را برای سرمایهگذاری در نوآوریهای حوزه خلاق فراهم کنند.
سورنا ستاری معتقد است نفت و وابستگی به خامفروشی، غباری بر فرهنگ و تاریخ کشوری که هزاران سال پیشینه کارآفرینی دارد مینشاند، اما با خلاقیت جوانان، این ظرفیت نهفته دوباره شکوفا میشود و البته میتوان با ترویج فرهنگ نوآوری و کارآفرینی، و آموزش فرزندان این مرزوبوم، نوآوری و خلاقیت را بهعنوان مهمترین سرمایه به ارزشافزوده در حوزه مختلف جامعه تسری داد.
وی در این مراسم با تأکید بر حمایت از توسعه صنایع خلاق، نرم و فرهنگی با حمایتهای زیرساختی و توسعه بخشیدن خانههای خلاق و نوآوری، گفت: تا پایان سال جاری بیش از 80 خانه خلاق در استانهای کشور راهاندازی خواهد شد.
باید توجه داشت توسعه خانههای خلاق و نوآوری میتواند زمینهساز احیا و شکوفایی فرهنگ و هنر ایرانی و حمایت از هنرمندان خلاق و نوآور کشور شود، که البته نیازمند حمایت از اکوسیستمهای فناوری و نوآوری، فناوریهایی پیشرفته و همچنین محصولات دانشبنیان است؛ این فرایند میتواند بستر جدیدی برای کارآفرینی، اشتغال و خلق ارزشافزوده ایجاد کند.
با توجه به اینکه حدود دو هزار و 800 میلیارد دلار گردش مالی صنایع خلاق، نرم و فرهنگی در دنیا است و بر اساس این اصل که «فرهنگ و هنر، هزینه نیست بلکه اشتغال آفرین و ثروت زا است» و این تنوع، گستردگی و کیفیت صنایعدستی و هنرهای سنتی، خانههای خلاق ایران میتوانند سهمی از این گردش مالی بزرگ برای کشور کسب کنند به اقتصاد فرهنگی کشور رونق داده و مهمتر آنکه اشتغال پایدار ایجاد کنند.
به گفته پرویز کرمی دبیر ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانشبنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق تاکنون 9 خانه خلاق در کشور تأسیس شده است، در حوزه فناوریهای نرم و صنایع خلاق از دیگر فناوریهای نوین نیز برای رونق محصولات و خدمات بهره گرفته میشود بهطوریکه بیش از 10 حوزه فناورانه مانند بازی، پویانمایی، مد و لباس، گیاهان دارویی، سلامت، گردشگری و حتی اسباببازی با بهرهگیری از هوش مصنوعی، مکاترونیک، میکروالکترونیک تا علوم و فناوریهای شناختی و... به یاری این حوزه میآیند و خانههای خلاق، فناوریهای نوین را به صنایع فرهنگی و هنر وارد میکنند.
تفاهمنامه وزارت میراث و وزارت کار/ برگزاری فستیوال صنایع خلاق با تأکید صنایعدستی
رویداد دوم امضا تفاهمنامه همکاری مشترک صندوق توسعه صنایعدستی و فرش دستباف و احیا و بهرهبرداری از اماکن تاریخی و فرهنگی و معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود که برگزاری فستیوال (جشنواره) بینالمللی صنایع خلاق با رویکرد و با تأکید بر صنایعدستی و بافندگیهای کشور یکی از موضوعات در این تفاهمنامه است.
در این تفاهمنامه همکاری در راستای توسعه کسبوکار، اشتغال پایدار با رویکرد اقتصاد خلاق و استفاده از ظرفیتهای بدون استفاده حوزه میراثفرهنگی در شهرها و روستاها با اولویت مناطق محروم و مرزی به امضا رسید، به موضوع توسعه خانههای صنایع خلاق در سطح ملی، همکاری در راستای پشتیبانی و بهرهبرداری از اماکن تاریخی (با تمرکز بر حوزه روستایی و مناطق محروم) با رویکرد توسعه صنایع خلاق و صنعت گردشگری و همکاری در راستای پشتیبانی از برگزاری رویدادهای محلی، ملی و بینالمللی در حوزه صنایع خلاق، صنایعدستی و محصولات بومی اختصاص دارد.
ازجمله زمینههای همکاری این تفاهمنامه میتوان توسعه خانههای صنایع خلاق در سطح ملی بر اساس مطالعات دینامیک اشتغال و مزیتهای منحصربهفرد منطقهای احصا شده با استفاده از ظرفیت اماکن تاریخی، توسعه بازار محصولات صنایعدستی، محصولات خلاق، محصولات بومی و هنری با استفاده از ظرفیتهای طرفین در بستر فناوری اطلاعات و توسعه تجارت ملی و بینالمللی، پشتیبانی از برگزاری رویدادهای محلی، ملی و بینالمللی در حوزه صنایع خلاق، صنایعدستی و محصولات بومی و همکاری در راستای پشتیبانی و بهرهبرداری از اماکن تاریخی در حوزه روستایی با رویکرد توسعه صنایع خلاق و صنعت گردشگری اشاره کرد.
یکی از موضوعات مهم ذیل مذاکرات و این تفاهمنامه برگزاری نخستین فستیوال بینالمللی صنایع خلاق با شعار از ایده تا ایدهآل است که از تیر 1400 آغاز به کار میکند و تا آخر فروردین 1401 ادامه دارد البته در ادامه این رویداد اردیبهشت سال 1401 نمایشگاه بینالمللی صنایع خلاق در نمایشگاههای بینالمللی تهران برگزار شود.
در این رویداد فعالیتهای متنوعی مانند آموزش در هشت رشته تخصصی، برگزاری نمایشگاهها، اتصال به بازار در سطح ملی و بینالمللی و اتصال محصولات صنایعدستی و بومی به سامانه بینالمللی مانند آمازون و... در نظر گرفته شده است، که ظرف مدت سه ماه محقق میشود و برای کشور ظرفیت بزرگ اقتصادی ایجاد خواهد کرد؛ از طرفی برای غنیسازی ظرفیت علمی آن تاکنون چهار دانشگاه وارد همکاری شدهاند.
احیا و آوردن محصولات صنایعدستی به بازارها و سفره مردم
هادی میرزایی مدیرعامل صندوق توسعه صنایعدستی و فرش دستباف و احیا و بهرهبرداری از اماکن تاریخی و فرهنگی درباره «فستیوال صنایع خلاق» گفت: یکی از موضوعاتی که در این تفاهمنامه مورد توافق طرفین قرار گرفته است برگزاری فستیوال خانههای خلاق با رویکرد و با تأکید بر صنایعدستی و بافندگیهای کشور است که میتوان همزمان با برگزاری این رویداد علاوه بر ارائه تسهیلات تا سقف 50 میلیارد تومان به فعالان حوزه صنایعدستی و فرش دستباف، به خریداران محصولات هم تا سقف 20 میلیون تومان تسهیلات پرداخت کرد.
میرزایی عنوان کرد: امیدواریم این تفاهمنامه نتیجه مطلوب و اثربخشی را در کشور در راستای حمایت از ابنیه تاریخی، فعالان صنایعدستی و فرش دستباف داشته باشد و با این ظرفیتهای حمایتی که برای فعالان حوزه تولید صنایعدستی و بافندگی ایجاد شده، زمینه برای احیا و آوردن محصولات صنایعدستی به بازارها و سفره مردم فراهم شود.