با وجود اینکه برنامه‌های توسعه پنج‌ساله سابقه طولانی در نظام برنامه‌ریزی کشور داشته‌اند، از بدو شکل‌گیری مجدد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها در سال 1394 تهیه برنامه‌های سالانه بر اساس قانون برنامه پنجم و ششم توسعه کشور و استان در دستور کار قرار گرفته است به‌طوری‌که از نیمه دوم سال 1397 که سید سعید شاهرخی بر مسند استانداری همدان نشست، تأکید بر تدوین برنامه‌های استانی و حرکت بر مبنای برنامه در دستگاه‌های اجرایی استان و ازسوی دیگر ارائه گزارش‌های دوره‌ای به مردم در مورد میزان تحقق این برنامه‌ها به‌صورت جدی پیگیری و نمود عینی‌تری به خود گرفت.

همین رویکرد منجر به آن شد که نیمه نخست بهار 1398 با رونمایی از سند راهبردی سه‌ساله، افکار عمومی نسبت به این موضوع حساس‌تر و مطالبه‌گر‌تر شد؛ زیرا علاوه بر اینکه مردم و رسانه‌ها از وجود سند راهبردی مطلع شدند و فرصت‌هایی موجود را دریافتند، آن را ملاک ارزیابی دولت در استان همدان قلمداد کنند حال با گذشت تقریباً دو سال از رونمایی این سند بالادستی و قرار گرفتن در افق این سند به‌عنوان شالوده و محور توسعه استان برآن شدیم تا با بررسی برخی از بخش‌های این سند، از میزان تحقق وعده‌ و مفاد عنوان‌شده در این سند اطلاعاتی را کسب کنیم؛ بنابراین در این شماره به بررسی مفاد مندرج در این سند (تسریع در آب‌رسانی برای منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد با توجه به مجوز وزیر نیرو از محل پساب شهر همدان، تسریع و پیگیری پروژه پالایشگاه نفت در منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد با مجوز سازمان تأمین اجتماعی، ایجاد بارانداز (پایانه) محصولات کشاورزی در منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد، تکمیل و راه‌اندازی منطقه ویژه اقتصادی، تجاری و بازرگانی جهادآباد «مستعد بندرخشک»، احداث و تکمیل ایستگاه راه‌آهن و اتصال منطقه ویژه اقتصادی به شبکه ریلی) درباره منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد در شهرستان فامنین پرداختیم براین اساس گفت‌و‌گویی را با ظاهر پورمجاهد معاون هماهنگی امور اقتصادی فرمانداری همدان، محمدرضا بادامی مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان همدان گفت‌و‌گویی را ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری همدان در پاسخ به روند مفاد عنوان‌شده در سند راهبردی سه‌ساله استان گفت: از زمانی که بنده در حوزه معاونت اقتصادی وارد شدم چند کار مهم را در منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد پیگیری کردیم که نخستین بحث اخذ سند برای منطقه ویژه بود.

ظاهر پورمجاهد افزود: این مهم ازآنجا اهمیت بالایی دارد که تا زمانی که این منطقه سند نداشته باشد سرمایه‌گذار یقیناً تمایلی برای حضور در این منطقه نخواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه در این زمینه بین اداره کل اوقاف، اداره کل منابع طبیعی و شرکت شهرک‌ها مشکلات و اختلاف‌نظرهایی وجود داشت اذعان کرد: براین اساس بیش از 10 جلسه با حضور مدیران سطح ملی و استانی این مجموعه‌ها برگزار شد و خوشبختانه در حال حاضر در مراحل پایانی حل این مشکل هستیم.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری همدان با تأکید براینکه حتی در خصوص این مسئله بنده شخصاً به سازمان ثبت‌اسناد استان مراجعه و با مدیر مجموعه نیز جلسه‌ای برگزار کردم گفت: با توجه به رأیی که کمیسیون تعیین کرد، حدود در استان در خصوص مراحل نهایی صدور سند برای این منطقه در دستور کار قرار گرفته است.

پور مجاهد با بیان اینکه مسئله بعدی که پیگیری شد طراحی و برنامه اجرایی منطقه ویژه بود اذعان کرد: این مهم در 6 ماه دوم سال 99 علیرغم پیگیری‌های متعدد از سال 97، ارزیابی آن در کمیسیون‌های اختصاصی و بررسی آن در شورای عالی مناطق ویژه موفق به اخذ مصوب دولت شد زیرا تأیید و تصویب برنامه اجرای مناطق ویژه نیازمند مصوبه دولت است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر با دریافت این مصوبه حداقل در حدود 150 هکتار از اراضی منطقه ویژه‌برنامه منطقه ویژه اجرایی شده است تصریح کرد: این بدان معنا است که زیرساخت‌های خدماتی و رفاهی همچون زیرساخت شبکه برق، آب و راه دسترسی در این 150 هکتار فراهم شده است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان با تأکید براینکه البته راه دسترسی دیگری نیز نیاز است که از سمت اتوبان تهران به این منطقه زده شود اظهار کرد: برای این مهم نیز چند جلسه ازجمله با اداره کل راه و شهرسازی برگزار کردیم و مقرر شد برای اجرای آن مبلغی برای مطالعه تخصیص داده شود و در پی آن اعتبار لازم برای راه دسترسی (رفت‌وبرگشت به اتوبان ساوه) در نظر گرفته شود.

پورمجاهد با بیان اینکه در خصوص تأمین آب منطقه ویژه نیز باید بگویم مجوز لازم برای تخصیص پساب از تصفیه‌خانه همدان تا سه میلیون مترمکعب گرفته شده است اظهار کرد: 18 کیلومتر باقی‌مانده از شبکه نیازمند ورود سرمایه‌گذار است زیرا دولت به دلیل محدودیت اعتبار توان تخصیص اعتبار برای این مهم را دیگر ندارد.

وی افزود: بنابراین مقرر کردیم به هنگام واگذاری اراضی به سرمایه‌گذاران همچون پتروشیمی ابن‌سینا این سرمایه‌گذاران با شرکت آب و فاضلاب نسبت به عقد قرار داد جهت تأمین اعتباربخشی از هزینه‌ها اقدام کنند.

این مدیر ارشد اقتصادی استان همدان ادامه داد: این مهم بین شرکت آب و فاضلاب و شرکت شهرک‌ها در اواخر اسفند 99 از طریق عقد تفاهم‌نامه به رسمیت شناخته شد.

پورمجاهد با اشاره به اینکه البته دراین‌بین اعتباراتی نیز ازسوی دولت برای تکمیل شبکه آب اختصاص یافته است ابراز کرد: در خصوص پالایشگاه نیز باید بگویم جلساتی در این خصوص در تهران برگزار کردیم که یکی از این جلسات با شرکت سرمایه‌گذاری شستان وزارت دفاع بود.

وی ادامه داد: پس از چند ماه این شرکت سرمایه‌گذار عنوان کرد که به نظر می‌رسد اجرای این پروژه توجیه ندارد و بررسی‌های بیشتر را بهانه کردند.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار همدان با اشاره به اینکه در حال حاضر شرکت دیگری به نام رهام خود پیشنهاد ورود به این وادی را به‌عنوان مجری طرح داده است اذعان کرد: در خصوص بندر خشک نیز مطالعات لازم به متولی این مهم یعنی شرکت شهرک‌های کشور داده شده اما به‌نظر می‌رسد در خصوص این پروژه نیز استقبال چندانی صورت نگیرد.

پورمجاهد افزود: بنابراین ما به‌جای این پروژه از طریق جذب سرمایه‌گذار به‌دنبال اجرای پایانه صادراتی در شهر بهار بودیم.

وی با اشاره به اینکه این پایانه در بخش کشاورزی استان نقش مؤثری را ایفا می‌کند تشریح کرد: خوشبختانه مجوز موقت این مهم توسط سرمایه‌گذاری به نام آقای قره‌خانی اخذ شده است.

معاون هماهنگی امور اقتصادی استان همدان افزود: طبق بازدیدی که از منطقه داشتم زیرساخت‌های لازم همچون شعبه بانک، کیوسک باربری جهت صدور بارنامه و غیره مستقر شده بودند.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های استان همدان نیز با اشاره به اینکه قرار است دفاتر گمرک و استاندارد نیز به پایانه مستقر شوند ابراز کرد: البته این پایانه موقتی است زیرا برای پایانه‌های صادراتی مقیاس خاصی از سوی سازمان توسعه تجارت ترسیم شده؛ بنابراین منطقه را در مسیر جاده تهران برای این مهم در نظر از سوی سرمایه‌گذار برای اجرای این مهم معرفی شده است.

محمدرضا بادامی در پاسخ به تحقق مفاد سند توسعه راهبردی سه‌ساله با اشاره به اینکه پروژه پالایشگاه نفت اجرایی نشده است گفت: تاکنون در خصوص این پروژه سرمایه‌گذار مربوطه ورودی نداشته است.

وی با اشاره به پروژه تأمین آب منطقه ویژه از پساب تصفیه‌خانه همدان نیز اذعان کرد: آب‌رسانی به این منطقه به دو طریق استفاده از چاه‌های منطقه و تأمین از طریق پساب است.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های استان همدان با اشاره به اینکه بخش نخست یعنی تأمین آب از چاه انجام پذیرفته است و در حال حاضر قابلیت استفاده برای شرب و بهداشت را داراست ابراز کرد: آب صنعتی منطقه قرار بود از پساب تصفیه‌خانه تأمین شود که متأسفانه 18 کیلومتر از خط انتقال آن باقی‌مانده و نیازمند اعتبار است.

بادامی با بیان اینکه طرح بندر خشک نیز محقق نشده است ابراز کرد: گویا اجرای این طرح طبق مطالعات از توجیه لازم برخوردار نبود.

وی ابراز کرد: در واقع با حضور گمرک در منطقه ویژه اقتصادی دیگر نیاز به بندر خشک نیست.

مدیرعامل شرکت شهرک‌ها صنعتی استان همدان، با اشاره به اینکه شاهد تکمیل راه‌آهن و اتصال آن به شبکه ریلی نیز نبودیم تشریح کرد: گرچه راه‌آهن از کنار منطقه ویژه عبور کرده است اما هنوز اتصالی به منطقه ندارد و نیازمند برانداز 300 متری جهت اتصال است.

بادامی افزود: البته ازآنجایی‌که هنوز واحدهای تجاری و تولیدی منطقه تکمیل نشده است احداث این بارانداز توجیه ندارد.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا واحدهای تجاری، بازرگانی منطقه به‌عنوان یکی از مفاد سند توسعه تکمیل شده است ابراز کرد: تکمیل این مهم به‌صورت نسبی بوده است به‌طوری‌که در حال حاضر 100 هکتار زمین برای پتروشیمی اختصاص‌یافته و درعین‌حال زیرساخت برای 150 هکتار دیگر نیز فراهم شده است حال آنکه مساحت این منطقه بیش از هزار و 30 هکتار است و بزرگ‌ترین مانع پیشروی ما نیز اعتبارات است.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد می‌توان خطاب به مدیر ارشد استانی گفت به نظر می‌رسد سند سه ساله راهبردی توسعه استان همدان نیز در بحث ناکارآمدی و عدم واقع‌بینی در آن چیزی کم از طرح جامع شهری ندارد و در این سند نیز ظرفیت و داشته‌های استان به‌صورت غیرواقعی در نظر گرفته و یا اینکه امکان اجرای آن در این مدت فراهم نبوده است به‌طوری‌که در مفاد درج شده در آن سند برای منطقه ویژه اقتصادی جهان‌آباد اغلب طرح‌ها پیش‌بینی شده یا توجیه نداشته و یا امکان اجرای آن وجود نداشته است بنابراین باید به مطالعات صورت گرفته برای تدوین این سند شک کرد.