جوامع بشری همواره در معرض شیوع بیماری‌های میکروبی و ویروسی قرار داشته‌اند. اپیدمی‌هایی همچون کرونا، لزوم حفظ سلامت انسان را بیش از پیش ثابت کرده است، لذا بر اساس توصیه‌های پزشکی بعضی اقدامات پیشگیرانه و درمانی از جمله رعایت بهداشت انجام می‌شود. تمرکز متولیان حوزه بهداشت بر رفتارهای پیشگیرانه در جریان شیوع کرونا می‌تواند ضامن حفاظت محیط زیست در درازمدت باشد.

در شرایط بحرانی در حوزه سلامت، انجام بعضی اقدامات اضطراری مانند استفاده از مواد شوینده و ضد عفونی کننده‌ها، ماسک و دستکش، داروها و… ضرورت دارد تا این موج فروکش کند؛ بنابراین با توجه به پروتکل‌های بهداشتی لزوم توجه به جمع‌آوری، ضدعفونی و امحای زباله‌ها به خصوص پسماندهای پزشکی و بیمارستانی به واسطه ماهیت آلوده کننده و غیر بهداشتی آن‌ها مورد تاکید است که در این راستا معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان در چارچوب وظایف خود اقدام به انجام مکاتبات با مراجع ذی‌ربط و پایش‌ها و نظارت‌های میدانی کرده است.

شهروندانی که به خاطر ترس از ویروس کرونا استفاده از دستکش‌های پلاستیکی، ماسک و انواع ظروف پلاستیکی را افزایش دادند و بی توجه به خطرات زیست محیطی آنها را رها کرده بی آنکه لحظه‌ای به سرنوشت نامعلوم آنها بیندیشند.

خرم آباد نیز یکی از شهرهایی است که اگر به مرکز شهر یعنی درست جایی که مطب‌ها و درمانگاه‌های در آن واقع شده سری بزنیم با منظره‌ای رو به رو خواهیم شد که به معضلی بزرگ برای شهر تبدیل شده است چرا که زباله‌های عفونی و زباله‌های معمولی به صورت یکجا در نقطه‌های مختلف انباشته شده است، اما سوال اصلی اینجاست که با توجه به این که خطر شیوع ویروس از طریق زباله گردها در دوران اپیدمی کرونا و نگرانی شهروندان در این زمینه روند جمع‌آوری پسماندهای بیمارستانی و کرونایی در خرم آباد به چه شکل است؟ و سرنوشت زباله‌های کرونایی چه می‌شود؟

 جمع‌آوری زباله‌های عفونی در تمام مراکز درمانی انجام نمی‌شود

«سلیمان میرزاپور» کارشناس برنامه‌ریزی شهری در این باره می‌گوید: در خیابان‌های اصلی مرکز شهر زباله‌های مطب‌ها و درمانگاه‌های خصوصی همراه با زباله‌های معمولی در یک نقطه قرار می‌گیرد و متأسفانه به همین صورت این زباله‌های عفونی و خانگی توسط کارگران خدمات شهرداری جمع‌آوری می‌شود.

وی می‌افزاید: این در حالی است که بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بایستی زباله‌ها را جداسازی کرده و در مواردی بی‌خطرسازی زباله‌های خطرناک را انجام دهند و بعد از آن به محل دپو انتقال داده شود.

این کارشناس برنامه‌ریزی شهری ادامه می‌دهد: بحث بی‌خطرسازی زباله‌ها در بیمارستان باید انجام شود و مطب‌های شخصی که زباله‌ها را مخلوط با سایر زباله‌ها می‌کنند باید طبق ضوابط عمل کنند چون ملزم هستند که زباله‌ها را به شکل تفکیک شده تحویل دهند.

وی می‌گوید: بحث مهم‌تر در این مورد، موقعیت و محل دپوی زباله‌ها و نحوه سوزاندن زباله‌ها است، این که کجا و به چه شکلی دپو شوند؟ چرا که برخی مطب‌ها و درمانگاه‌ها به ماده 7 مصوب هیأت وزیران در سال 87 که در خصوص چگونگی جمع‌آوری و جداسازی زباله‌های پزشکی است بی توجه هستند.

میرزاپور تصریح می‌کند: برای نظارت بیشتر باید دانشگاه علوم پزشکی، محیط زیست، شهرداری و سایر نهادهای متولی پیگیر و ناظر بر امور باشند و بر روند جمع‌آوری و دپوی زباله‌ها نظارت کامل داشته باشند و اگر بتوانیم ساختارهایی فراهم کنیم که تفکیک در مبدا صورت بگیرد هزینه کمتری خواهیم پرداخت تا این که این تفکیک در مقصد انجام گیرد.

وی خاطرنشان می‌کند: در بسیاری موارد تفکیک در مراحل پایانی (حین گردآوری و دپو) انجام می‌شود که بهتر است در مبدا صورت بگیرد و زباله‌های عفونی مراکز درمانی و بهداشتی باید به شکل درست و اصولی و به صورت منفک تحویل داده شود.

 40 درصد از مطب‌ها و درمانگاه‌های شهر با سازمان پسماند همکاری نمی‌کنند

«مهرداد سیاهپوش» مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری خرم آباد دفع پسماند را یکی از مهمترین مشکلات شهری می‌داند و می‌گوید: امروزه با افزایش پسماند ناشی از شیوع بیماری کرونا و مصرف بیشتر دستکش و ماسک از سوی مردم این مشکل چند برابر شده است به گونه‌ای که با افزایش دو برابری زباله‌ها با شیوع ویروس کرونا مواجه هستیم چرا که میزان زباله تولیدی که قبلاً چهار و نیم تن در روز بوده امروز این میزان به 12 تن رسیده است.

وی با بیان این که پسماندهای بیمارستانی توسط سازمان مدیریت پسماند با حفظ اصول بهداشتی از حمل تا دفن انجام می‌شود، اظهار کرد: زباله‌های عفونی بعد از این که توسط بیمارستان‌ها امحا شد با ماشین مکانیزه مدیریت پسماند به محل دفن پسماند شهری انتقال می‌یابد و در یک مکان مخصوص که دور از زباله‌های شهری است، دفن می‌شود.

مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری خرم آباد با بیان این که زباله‌های مطب‌ها و کلینیک‌ها و.... توسط پیمانکار سازمان مدیریت پسماند جمع‌آوری، امحا و در مکان سایت زباله دفن می‌شود، اظهار می‌کند: متأسفانه 40 درصد مطب‌ها و.... در این زمینه همکاری لازم را ندارند.

 تشکیل اکیپ بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی

«علی سالاروند» رئیس اداره نظارت و پایش محیط زیست لرستان در‌این‌باره می‌گوید: با شیوع ویروس کرونا در سطح کشور و اپیدمی شدن آن، اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان در راستای حفاظت از محیط زیست و نظارت هرچه بهتر در امر بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی در سطح استان اقدام به تشکیل اکیپ نظارتی بر مراکز بی‌خطرسازی پسماندها اعم از بیمارستانی و مراکز خصوصی کرده که در این راستا با تأمین البسه حفاظتی مورد نیاز، ماسک، دستکش، شیلد و... نسبت به ویال‌گذاری و صحه‌گذاری مراکز بی‌خطرسازی کرده است.

وی با بیان این که در استان لرستان 27 مرکز بی‌خطرسازی پسماندهای بیمارستانی اعم از دولتی و بخش خصوصی وجود دارد که با همکاری چهار آزمایشگاه معتمد و آزمایشگاه اداره کل حفاظت محیط زیست لرستان رصد و پایش می‌کنند، می‌افزاید: نظارت دقیق و پایش مستمر بر نحوه مدیریت پسماندهای عفونی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در تمامی مراحل از تولید تا دفع نهایی و نیز تاکید بر انجام نظارت‌های بیشتر از سوی دانشگاه علوم پزشکی استان لرستان، نظارت دقیق بر نحوه مدیریت، جمع‌آوری و دفع پسماندهای شهری، هماهنگی لازم با مسئولان ذی‌ربط در خصوص جمع‌آوری و دفع اصولی پسماند منازلی که بیماران مبتلا، به صورت قرنطینه خانگی، تحت درمان هستند، همکاری و مشارکت فعال با ستاد مقابله با کرونا در استان و لزوماً همفکری در تصمیم گیری‌ها به نحوی که سازگار با ضوابط محیط زیست باشد.