باغ‌موزه دفاع مقدس همدان نمادی هرچند کوچک و به بسان قطره‌ای در قبال دریا، در راستای زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدای هشت سال دفاع مقدس و پایداری بعد از جنگ تحمیلی دلیرمردان عرصه مقاومت و ایثار و از آن مهم‌تر قدم نهادن در راه سرخ شهادت و ایستادگی بنا نهاده شد تا بخشی هرچند کوچک از دلاوری‌های بزرگ‌مردان این خطه را به تصویر بکشد در واقع پس از پایان جنگ رزمندگان همدانی که دل در گرو فرهنگ عاشورایی و ارزش‌ها و آرمان‌های دفاع مقدس و نظام اسلامی داشتند تلاش کردند تا با احداث مکانی با زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا و رزمندگان و عمل به منویات مقام معظم رهبری مبنی بر زنده نگه داشتن و انتقال مفاهیم دفاع مقدس به نسل‌های آینده زمینه را برای آشنایی بیشتر اقشار مختلف مردم با این اتفاق عظیم فراهم سازند.

به دیگر سخن بسیاری از رخدادها و رویدادهای دنیا امکان تبدیل ‌شدن به مقصود گردشگری را داشته و دارند که دراین‌بین گردشگری جنگ نیز به‌عنوان مهم‌ترین نقطه عطفی در ‌گردشگری تلخ از این قاعده مستثنی نیست و نمی‌توان از نقش پررنگ آن در توسعه پایدار و استقامت یک ملت به‌راحتی چشم پوشید بنابراین موزه‌های جنگ این فرصت را در منطقه فراهم می‌کنند که باغ‌موزه دفاع مقدس همدان نیز ازجمله آن‌هاست.

حال آنکه در دوران هشت ساله دفاع مقدس ایران اسلامی گرچه سه استان خوزستان، ایلام و کرمانشاه به‌ طور جدی درگیر جنگ و پیامدهای ناگوار آن بوده و همچنان علیرغم گذشت سالیان از این رویداد هستند اما همدان نیز ازجمله استان‌هایی است که اگرچه به طور مستقیم با جنگ درگیر نبود ولی تأثیر بسزایی در عملیات‌های حساس از خود نشان داد و نقش انکارناپذیر به‌ویژه در حوزه پشتیبانی از خود به منصه ظهور گذاشت به طوری که وجود هشت هزار شهید، فرماندهان و سرداران مبتکر، گویای نقش پررنگ این استان در دوران دفاع مقدس بوده و هست البته این مهم نیز شایان ذکر است که این شهر و دیار در چندین نوبت مورد حملات هوایی دشمن نیز قرار گرفت و خیل کثیری از اهالی و ساکنان این شهر نیز به جرگه رفیع شهادت پیوستند.

از طرفی نقش مؤثر نیروهای پایگاه سوم شکاری شهید نوژه همدان در این دوران برای دفاع از میهن و بسیاری ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های دیگر باعث شد تا مسئولان استان به فکر ایجاد مرکزی برای حفظ و نگهداری آثار بر جای مانده از دوران دفاع مقدس در پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین بیفتند تا این فرهنگ را ضمن بازگو کردن، برای نسل‌های آینده صیانت و حراست کنند.

بنابراین ساخت باغ‌موزه دفاع مقدس همدان در سال 76 به همت اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان آغاز و از سال 84 شاهد روند صعودی پیشرفت موزه بوده‌ایم، به طوری که این موزه با بهره‌گیری از فناوری‌های مدرن و با همکاری مهندسانی از کشور کره شمالی در 6 فاز در یکی از خوش آب و هواترین مناطق همدان واقع در میدان قائم، ابتدای بلوار کولاب به بهره‌برداری رسید.

بر این اساس با توجه به تشکیل این مرکز فرهنگی در حوزه دفاع مقدس و صیانت از آرمان‌های انقلاب اسلامی برآن شدیم تا در خصوص فعالیت این مرکز و برنامه‌های تعریف‌شده برای این مجموعه در حوزه توسعه و ارائه خدمات در بخش‌های مختلف گفت‌و‌گویی را با مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

سردار مهدی ظفری؛ با بیان اینکه این مرکز فرهنگی هم‌اکنون در تمام روزهای سال پذیرای میهمانان و بازدیدکنندگانی از سراسر استان‌های کشور و همچنین گردشگرانی از سایر کشورها در قاره‌های جهان بوده است گفت: این مجموعه فرهنگی دومین مرکز عظیم فرهنگی و حتی می‌توان گفت نخستین مرکز فرهنگی به لحاظ محتوایی در عرصه دفاع مقدس در کشور است.

وی با تأکید براینکه این موزه در مساحت 6 و نیم هکتاری و در 6 فاز طراحی شده که تاکنون چهار فاز آن به بهره‌برداری رسیده و دو فاز باقیمانده در انتظار بهبود شرایط اقتصادی است زیرا امروز تأمین معیشت مردم و نیز رفع مشکلات آن به‌عنوان ولی‌نعمتان اولویت ماست تصریح کرد: فاز نخست با پنج هزار مترمربع مساحت، شامل آمفی‌تئاتری با گنجایش 160 نفر، ساختمان اداری به متراژ دو هزار و 500 مترمربع و حرم شهید گمنام به مساحت 300 مترمربع ساخته شده است.

مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان با تأکید براینکه در فاز دوم، موزه کلاسیک در سه هزار مترمربع، گالری بیان نقش نیروی هوایی، گالری ایثارگران، گالری جهاد سازندگی و عملکرد بسیج و سپاه، چیدمان در دو هکتار و گالری قرارگاه مقدم قبل از جبهه قرار گرفته است ابراز کرد: فاز سوم نیز عبارت است از اجرا و طراحی محوطه بیرونی، اجرای صفه سرداران، صفه عاشورایی، کتیبه مقاومت، صفه ولایت برای تبیین نقش امام و رهبری، فضاسازی و نماسازی نمای بیرونی از سنگ گرانیت و خاکریز مقاومت و عروج که اسامی قریب به هشت هزار شهید به همراه تندیس عروج تعریف شده است.

سردار ظفری با اشاره به اینکه فاز چهارم نیز دریاچه مصنوعی در 6 هزار مترمربع، طراحی آب‌نمای موزیکال برای نمایش فیلم‌های دفاع مقدس، پخش موزیک‌های مرتبط با دفاع مقدس و اجرای حرکات توسط ناظرهای الکترونیکی، حرکت آب و ایجاد مه‌سازی روی دریاچه و سکوهای نشیمن برای دو هزار نفر را شامل می‌شود ابراز کرد: در فاز پنجم استقرار قرارگاه جنگ در دستور کار است و کلیات و زیرساخت‌های آن فراهم شده است.

وی ادامه داد: فاز ششم شامل ساخت سراسر نما (پانوراما) به مساحت هزار مترمربع در استوانه‌ای به قطر 42 متر و ارتفاع 27 متر در سه طبقه است که در واقع جبهه واقعی خرمشهر از ابتدای شروع جنگ در این شهر تا پایان آن به شکل‌های مختلف طراحی و ترسیم می‌شود که نقشه آن در بازدید‌هایی که شهدایی همچون سردار همدانی از موزه‌های جنگ کشورهایی همچون کره داشتند از سال‌های قبل با مشارکت شرکت‌های کره‌ای آماده شده است.

وی با تأکید براینکه در حال حاضر به لحاظ زیرساختی این مجموعه نیازمند حسینیه و مجتمع فرهنگی است که در این باب نشستی نیز با استاندار داشتیم اذعان کرد: خوشبختانه کتابخانه تخصصی دفاع مقدس این مجموعه در حال حاضر فعال بوده و به اقشار مختلف به لحاظ محتوایی امکان ارائه کتاب وجود دارد.

  تربیت روایتگران زن در دستور کار است

مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان ادامه داد: خوشبختانه راویان مجموعه سازماندهی و به آن‌ها آموزش‌های به‌روز داده می‌شود، درعین‌حال به‌دنبال بهره‌مندی از ظرفیت بانوان در قالب روایتگری با موضوع نقش زنان در دفاع مقدس نیز هستیم.

ظفری با بیان اینکه هدف اصلی ما این است که جامعه را به سمت و سویی سوق دهیم که اقشار مختلف مردمی همگی مدافع ارزش‌های دینی و انقلابی دفاع مقدس باشند ابراز کرد: ارتباط و تعامل با حوزه و دانشگاه این مسیر را برای ما همواره‌تر خواهد کرد بنابراین این مهم در دستور کار ما بوده و هست.

وی با تأکید بر اینکه این مرکز فرهنگی به لحاظ محتوایی و میزان اثرگذاری نخستین موزه دفاع مقدس و مرکز فرهنگی در کشور است، خاطرنشان کرد: در راستای بهره‌برداری از ظرفیت فرهنگی این مجموعه کارهای بزرگی را آغاز کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه این مرکز فرهنگی با تکمیل شدن ظرفیت‌های مختلف در آن توان تبدیل شدن به یک قطب فرهنگی در کشور و حتی گردشگری خارجی را داراست اذعان کرد: تا دو سال قبل و پیش از بروز کرونا حتی از قطب معنوی کشور یعنی خراسان رضوی سالانه 12 تا 15 هزار نفر برای بازدید به این مرکز مراجعه می‌کردند.

مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان با اشاره به اینکه حتی علیرغم عدم برنامه‌ریزی مدون تا پیش از کرونا سالانه 500 تا 600 هزار نفر از این مرکز فرهنگی بازدید می‌کردند، خاطرنشان کرد: با توجه به تشکیل شورای هماهنگی دفاع مقدس به ریاست استاندار و دبیر اداره کل حفظ آثار دفاع مقدس در استان همدان یکسری برنامه‌ریزی‌ها انجام و مصوب شده تا هر شهرستان به‌تناسب ظرفیت با هماهنگی فرمانداران به‌عنوان رئیس شورای هماهنگی دفاع مقدس در شهرستان‌ها سالانه حداقل 20 هزار از این مرکز فرهنگی بازدید داشته باشند.

سردار ظفری با بیان اینکه با دانشگاه‌ها، مراکز علمی و آموزش و پرورش نیز تا پیش از بروز کرونا تفاهم‌نامه‌هایی داشتیم و حتی برای هشت هزار دانش‌آموز کلاس‌های درس آمادگی دفاعی در این مرکز فرهنگی برگزار شد، اذعان کرد: این‌گونه برنامه‌ها یقیناً اثر خاصی بر روح و روان قشر جوان جامعه داشت.

  100 هزار همدان میهمان باغ‌موزه در سال

وی با تأکید براینکه برنامه‌های مختلف فرهنگی، مذهبی به‌تناسب مناسبت‌های فرهنگی و مذهبی همه‌ساله در این مرکز به اجرا درمی‌آید، ابراز کرد: طبق برنامه‌ریزی و هماهنگی که با شورای اسلامی شهر همدان داشته‌ایم قرار است سالانه 100 هزار نفر از همدانی‌ها امکان بازدید از این مرکز فرهنگی را داشته باشند.

مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان، ادامه داد: در بحث نگهداری این مجموعه نیز جلسه‌ای با هیئت‌امنای باغ‌موزه دفاع مقدس به ریاست استاندار برگزار شد که منطبق با وظایف تأیید شده، این هیئت وظیفه تصمیم‌سازی در سطح کلان را بر عهده داشته و در پی آن یک هیئت مدیره اجرایی نیز در این بخش با ریاست معاون سیاسی امنیتی استاندار و با حضور دستگاه‌های خدمات‌رسان در نظر گرفته شده است تا حمایت‌های لازم را در خصوص نگهداری این مجموعه در بخش‌های مختلف زیرساختی داشته باشند.

سردار ظفری با تأکید براینکه دو کارگروه، زیرمجموعه این هیئت مدیره با مسئولیت شهرداری تشکیل شده است، گفت: توسعه و نگهداری از زیرساخت‌ها و نیز حفاظت از فضای سبز و غیره بر عهده این زیرمجموعه با عضویت فعال دستگاه‌های خدمات‌رسان است.

وی با تأکید بر تشکیل کارگروه فرهنگی نیز، افزود: مسئولیت این کارگروه بر عهده اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس است؛ برنامه‌ریزی لازم انجام شده تا در این زمینه سند تدوین شود که با چشم‌اندازی بتوانیم طرح جامع فرهنگی این مرکز را جامه عمل بپوشانیم.

مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان با بیان اینکه این مجموعه متعلق به آحاد مختلف مردمی است، ابراز کرد: به‌دنبال آن هستیم تا با برنامه‌ریزی مدون و کاربردی این مرکز فرهنگی را به یک پناهگاه معنوی برای مردم این استان و کشور بدل کنیم.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به نظر می‌رسد باغ‌موزه دفاع مقدس همدان با توجه به ظرفیت بی‌بدیل در عرصه المان‌ها و نمادهای دوران دفاع مقدس در سطح ملی، می‌تواند به‌عنوان پایلوت کشوری در عرصه گردشگری مطرح شود، بنابراین آنچه از سوی مدیرکل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان همدان در خصوص برنامه‌های این مجموعه عنوان شد را می‌توان تنها بخشی از ظرفیت مغفول این مجموعه دانست پس انتظار می‌رود به‌تناسب و وسعت این مجموعه بتوان برای تحقق گردشگری جنگ و میزبانی از خیل عظیم گردشگران در این حوزه بتوانیم حق مطلب را در این بخش از افتخارات شهر دارالمجاهدین ادا کنیم.