امروزه با گسترش نسنجیده شهرها، مبادی ورودی، ازجمله فضاهای فراموش‌شده شهرها به شمار آمده که با مشکلات و نابسامانی‌های متنوعی روبه‌رو هستند تصاویر و کیفیاتی که امروزه در غالب مبادی ورودی شهرها به چشم می‌خورد، این عرصه‌ها را به پست‌ترین لایه‌های فضایی شهرها تبدیل کرده است، کیفیت ساخت و سازه‌های حاشیه مبادی ورودی که به‌صورت مجتمع‌های پراکنده و منفصل ظهور یافته‌اند، بر فقدان برنامه‌ریزی، خودرو بودن جریان توسعه و نیز نبود نظارت در مبادی ورودی تأکید می‌ورزند.

امروزه ورودی‌های شهرها به سطحی از کیفیت تنزل پیدا کرده‌اند که در فضاسازی آن‌ها غالباً تنها عناصر مشهود برنامه‌ریزی شده جهت یادآوری مفهوم ورود، تعبیه یک تابلو است که ورود به شهر را متذکر شده و خوش‌آمد می‌گوید. تأسف‌بارتر اینکه نازل بودن شاخصه‌های خوانایی این محورها، به‌عنوان فضای شهری، از دیگر مشکلات دست‌به‌گریبان ورودی شهرهاست.

علاوه براین فضاهای مذکور، توقعات موردی از ورودی شهر را برآورده نساخته و به‌عنوان اولین فضاهای شهری که در مقابل تازه واردان قرار می‌گیرند، پذیرندگی و تشخص لازم را ندارند حال آنکه اغلب ورودی شهر پایتخت تاریخ و تمدن ایران‌زمین نیز از این قاعده مستثنی نیست و سال‌ها است که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کند. بارها در شمارگان مختلف به بررسی مشکلات این ورودی‌ها به‌عنوان دروازه‌های شهر بوده‌ایم؛ البته طی سال‌های اخیر برخی اقدامات همچون تعریض ورودی شهر از سمت جاده تهران و غیره که در دستور کار بوده انجام شده اما آنچه مسلم است اینکه هنوز مبادی ورودی شهر همدان با مسائل عدیده‌ای روبه‌رو است. از کاربری‌های نازیبا همچون سنگ قبر فروشی و سنگ‌بری‌ها در ورودی از سمت ملایر تا مصالح‌فروشی‌های ورودی از سمت کرمانشاه و غیره. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا دراین باره گفت‌وگویی داشته باشیم با رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان که در ادامه می‌خوانید:

مهدی حیدری، با تأکید بر اینکه ورودی شهر نخستین منظرگاهی است که از شهر همدان در ذهن مخاطب (مسافران، گردشگران و شهروندان) به یادگار باقی می‌ماند، گفت: براین اساس توجه و پرداختن به این مقوله در ساختار شهری، شهرسازی و طراحی آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

وی، افزود: در همین راستا ساماندهی این ورودی‌ها از دوره‌های قبل از مدیریت شهری مورد توجه بوده و در برخی بخش‌ها نیز این حرکت آغاز شده است.

وی با اشاره به اینکه این مهم در این دوره با دقت و همت بیشتری دنبال خواهد شد، تشریح کرد: نخستین گام برای ساماندهی سه ورودی اصلی شهر همدان تهیه طرح ساماندهی برای هریک از آن‌ها است.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان با تأکید بر اینکه این طرح باید مطابق چشم‌انداز و دورنمایی بر اساس واقعیت‌های موجود ترسیم شود ابراز کرد: ازجمله اقداماتی که تاکنون انجام و یا در دست انجام است می‌توان به تملک املاک واقع در مجاورت این محورهای ورودی و در عین حال تعریض این معابر اشاره کرد.

حیدری با بیان اینکه در گام بعدی بحث جداره‌سازی، ترمیم و بهبود وضعیت جداره‌های موجود در این ورودی‌ها اهمیت زیادی دارد، ابراز کرد: ساماندهی مشاغل ناهمگون با فضای ورودی شهر ازجمله اقداماتی است که در دستور کار شورا ششم قرار گرفته است.

وی با تأکید بر اینکه ساماندهی مشاغل ناهمگون به‌ویژه در ورودی شهر از سمت جاده ملایر از اهمیت بالایی برخوردار است، خاطرنشان کرد: متأسفانه امروز در این ورودی‌ها سنگ قبر فروشی‌هایی خودنمایی می‌کنند بنابراین مدیریت شهری در نظر دارد با ایجاد یک بازار تخصصی سنگ در مجاورت باغ بهشت نسبت به ساماندهی این واحدها و صنوف اقدام کند.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان در تشریح چگونگی استقرار بازار سنگ در ورودی شهر همدان از سمت ملایر گفت: زمین مورد نظر توسط شهرداری منطقه سه اختصاص یافته و حتی درخواست مجوز برای نحوه واگذاری غرفه‌های این بازارچه را نیز از شورا خواستار شدند.

حیدری ادامه داد: درواقع به‌دنبال اخذ مصوبه برای اعطای تسهیلات مالی به منظور واگذاری به خریداران غرفه‌ها و بازارچه بودند به‌نحوی‌که متقاضیان چیزی حدود 30 تا 40 درصد قیمت واحدها را نقد پرداخته و مابقی به‌صورت اقساطی طی پنج سال پرداخت شود.

وی ادامه داد: البته در خصوص مفاد این مجوز شورای شهر قائل به لزوم اصلاحاتی بود پس مجوز مذکور به شهرداری عودت داده شد تا پس از اصلاح موارد مورد توجه شورا مجدداً لایحه‌ای برای تصویب به شورا ارجاع داده شود.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان در خصوص جانمایی این بازارچه نیز گفت: این زمین در مجاورت مجتمع صنعتی بهشتی و باغ بهشت قرار دارد.

حیدری ادامه داد: مسئله بعدی که در بحث ورودی‌ها حائز اهمیت است اینکه در طرح جامع تدوین‌شده حدود وثغور ورودی‌ها تغییر می‌کند به‌طوری‌که طبق این سند بالادستی در دست تدوین در صورت تصویب در شورای مرتبط در وزارت کشور جورقان به شهر همدان الحاق خواهد شد.

وی با تأکید بر اینکه در صورت تصویب طرح جامع فعلی در شورای مربوطه حد فاصل جورقان و همدان تماماً بخشی از شهر همدان خواهد بود ابراز کرد: این در حالی است که در شرایط فعلی شهر جورقان خود به‌صورت مستقل اداره شده و جزء همدان نیست.

این عضو شورای اسلامی شهر همدان با بیان اینکه این مباحث یقیناً باید در طرح جامع ساماندهی این ورودی‌ها و چشم‌اندازی که پیشتر عنوان کردم دیده شود، تأکید کرد: با توجه به بالا بودن حجم کار باید پیگیری‌ها از سوی مدیریت شهری و شورا انجام شود تا بودجه متناسب با وسعت عملیات از سوی دستگاه‌های دولتی و نیز حاکمیتی در اختیار بگیریم زیرا به طور قطع بودجه شهرداری کفاف این حجم از تملک در جداره‌های این ورودی را نمی‌دهد.

حیدری با اشاره به اینکه به‌دنبال آن هستیم که بودجه ساماندهی ورودی‌های شهر در سال 1401 از وضعیت بهتری نسبت به امسال برخوردار باشد تصریح کرد: البته امسال نیز در بودجه مبلغی به این امر اختصاص یافته بود که شاهد تحقق آن به‌صورت مناسب بودیم بنابراین به‌دنبال آن هستیم که هم به لحاظ ریالی و هم به لحاظ تحقق در بودجه سال آتی شاهد بهبود شرایط باشیم.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد ورودی هر شهر چکیده‌ای از فرهنگ و نوع منش مردمان آن شهر است، بنابراین آنچه مسلم است اینکه شهر همدان، دارالمؤمنین و دارالمجاهدین به‌عنوان پایتخت تاریخ تمدن مطرح بوده پس هر فرد و گروهی چه از داخل و چه از خارج از کشور در ابتدای ورود به همدان باید با معرفت و منش همدان آشنا شوند، مسئله‌ای که قربانی سهل‌انگاری و درعین‌حال سوداگری برخی مشاغل در ناکارآمدی سیاست‌گذاری‌ها شهری شده است، به‌گونه‌ای که در حال حاضر همان‌طور که در گفته رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان پیدا بود سنگ‌بری‌ها، مکانیکی و خدمات اتومبیل بیشترین کاربری‌ ورودی‌ها را تشکیل می‌دهند که هیچ‌کدام با ویژگی‌های شهر همدان به‌عنوان یک شهر فرهنگی و گردشگری سنخیت ندارند؛ بنابراین انتظار می‌رود دستگاه‌های متولی هریک به سهم خود در عرصه هویت‌بخشی، ساماندهی و نیز ادراک‌پذیری ورودی شهرها نقش‌آفرینی کرده و به وظیفه ذاتی خود عمل کنند.

دراین‌بین یقیناً سیاست‌گذاری شورای ششم و درعین‌حال مدیریت شهری جدید از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و هست به‌طوری‌که در صورت تحقق وعده‌های داده‌شده همچون ساماندهی صنوف ناهمگون، بخش بزرگی از مشکلات در ورودی ملایر حل و در صورت پیگیری اخذ اعتبارات لازم برای ورود همدان از سمت جورقان امکان ساماندهی این مبادی فراهم خواهد شد.