پنجشنبه 5 اسفندماه بود که روسیه پس از یک ماه تنش در مرزها اوکراین به این کشور حمله کرد و به مقامات این کشور هشدار داد که در صورت عدم خلع سلاح آنان و مشارکت در خواسته‌های ناتو و غرب به این تهاجم ادامه خواهد داد.

پس از این حمله بود که آمریکا و اتحادیه اروپا مطابق هشدارهای قبلی که به روسیه داده بودند تحریم‌های را علیه این کشور وضع کردند، تحریم‌های که هر روز دامنه آن زیادتر می‌شود و به نظر می‌رسد نه روسیه از تهاجم به اوکراین دست بردارد و نه غرب از تحریم‌های ضد روسی دست بکشد.

از طرف دیگر کشورهای غربی و اعضا ناتو مدام بر طبل تحریم روسیه می‌کوبند و در حالی که اعلام کرده‌اند هیچ نیروی نظامی را به تلافی حمله روسیه به اوکراین، گسیل نخواهند کرد، اما بر تحریم شدید روسیه تأکید کرده‌اند و پس از تهاجم امروز روسیه به اوکراین نیز اعلام کرده‌اند متناسب با اقدام روسیه تحریم‌های بی سابقه و شدید بیشتری را علیه مسکو به اجرا خواهند گذاشت.

طبیعتاً ادامه تحریم‌ها روسیه سبب خواهد شد این کشور با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه شود به طوری که هم اکنون بیشتر بخش‌های اقتصادی روسیه با تحریم‌های زیادی روبه‌رو شده‌اند.

در این گزارش قصد داریم اثرات این تحریم‌ها را بر بخش‌های مختلف اقتصاد روسیه بررسی کنیم.

1- انرژی

بخش انرژی روسیه مطمئناً از تحریم‌های غرب ضربه خواهد خورد و این ضربه بزرگی خواهد بود، به طوری که فروش انرژی حدود 60 درصد از صادرات روسیه و 36 درصد از درآمدهای بودجه روسیه را تشکیل می‌دهد.

بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا، آمریکا، کانادا و برخی کشورهای آسیایی واردات انرژی از اروپا را تحریم یا به شدت کاهش داده‌اند، این در حالی است که این کشورها نیاز مبرمی به واردات انرژی از روسیه داشتند به همین دلیل شاهد افزایش قیمت شدید انرژی در سراسر جهان هستیم و قیمت نفت، گاز، بنزین در بازارهای جهانی به شدت افزایش یافته است.

ازجمله مهم‌ترین تحریم‌های انرژی روسیه می‌توان به متوقف کردن پروژه نورد استریم دو اشاره کرد، طرحی که گاز روسیه را به آلمان و اتحادیه اروپا می‌رساند و بیشتر سرمایه‌گذاری آن را شرکت گاز پروم، غول انرژی روسیه انجام داده بود.

از طرف دیگر کشورهای ازجمله کانادا نیز واردات نفت از روسیه را متوقف و آمریکا و فرانسه نیز گاز پروم به صورت کلی تحریم کرده است و اتحادیه اروپا نیز ممنوعیت فروش محصولات مرتبط با تجهیز پالایشگاه‌های نفت روسیه را وضع کرد.

2- بخش‌های مالی

روسیه رسماً از تراکنش‌های مالی بین‌المللی سوئیفت کنار گذاشته شده است همین امر مبادلات مالی روسیه با سراسر جهان را با اخلال مواجه کرده است.

با این حال برخی گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها به راه‌اندازی سیستمی مشابه سوئیفت (اس‌پی‌اس‌اف) توسط خود روسیه طی هشت سال گذشته اشاره کرده‌اند، اما نکته اینجاست که این سیستم تنها در داخل خود روسیه کارایی محدودی داشته و تاکنون در مبادلات مالی با خارج نقشی ایفا نکرده است.

از طرف دیگر بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی روسیه ازجمله اسبر بانک توسط کشورهای اروپایی از جمله انگلیس و سوئیس تحریم شده‌اند.

آخرین خبرها حاکی از آن است که بانک‌ها و مؤسسات مالی روسیه همچون اسبربانک و 25 شرکت تابعه آن، بانک وی‌تی‌بی و 20 شرکت تابعه آن، مؤسسات مالی بزرگ روسیه همانند بانک اوتکریتیه، بانک انویکو، بانک سوسوم بانک و 34 شرکت تابعه آن مورد تحریم‌های شدید کشورهای اروپایی و آمریکا قرار گرفته شده است.

روسیه طی سال‌های گذشته تلاش کرده است سهم دلار و یورو و تا حدی پوند را از سبد ارزی خود کاهش دهد و طلا و یوان چین را جایگزین کند.

تحریم راه آهن روسیه توسط آمریکا، مسدود کردن دارایی‌های بانک مرکزی روسیه در اتحادیه اروپا، بسته شدن حساب بانکی روس‌ها در فرانسه، ممنوعیت افتتاح یا نگهداری حساب‌های بانکی یا هرگونه تراکنش با بانک‌ها روسی توسط آمریکا، مسدودسازی سرمایه‌ها، مسدود کردن دارایی‌های سازمان‌های مالی روسیه توسط ژاپن نیز از دیگر تحریم‌های بر علیه روسیه است که توسط کشورهای مختلف صورت گرفته است.

دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی (اوفک) نیز سرمایه‌گذاری در تجهیزات پزشکی، ممنوعیت افتتاح حساب آمریکایی‌ها در بانک‌های روسیه، تحریم بانک اعتباری مسکو، گازپروم‌بانک، آلفا بانک، بانک کشاورزی روسیه، JSC Sovcomflot، راه‌آهن روسیه، آلروسا، گازپروم، گازپروم‌نفت از دیگر تحریم‌های است که به روسیه متحمل شده است.

3- زیربنایی

کشورهای اتحادیه اروپا هر گونه پرواز هواپیماهای خود به مقصد روسیه ممنوع کردند و همزمان به خطوط پرواز خود نیز دستور دادند جلوی فرود هواپیماهای روسیه را بگیرد و رسماً آسمان اروپا را به روی روس‌ها بستند.

از طرف دیگر اتحادیه اروپا و انگلیس هرگونه سرمایه‌گذاری در کشور روسیه را مورد هدف تحریم‌های خود قرار داده و سرمایه‌گذاران را با جریمه‌های سنگین مواجه خواهد کرد.

ممنوعیت پهلوگیری کشتی‌های روسی در بنادر بریتانیا، ممنوعیت مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های جدید در مناطق تحت پوشش روسیه توسط آمریکایی‌ها، تحریم شرکت هواپیمایی ایرفلوت روسیه توسط فرانسوی‌ها، ممنوعیت صادرات قطعات الکترونیکی، محصولات مرتبط با هوافضا و مخابراتی و فروش محصولات مرتبط با ساخت هواپیما توسط اتحادیه اروپا و ممنوعیت تعمیر هواپیماهای روسی توسط آمریکا از دیگر تحریم‌ها مرتبط با بخش زیربنایی روسیه بوده است، از طرف دیگر شرکت کشتیرانی مرسک دانمارک نیز اعلام کرد دیگر خدماتی به شرکت‌های کشتیرانی روسیه ارائه نخواهد کرد.

4- صنعت

بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌ها نیز در پی حمله روسیه به اوکراین فعالیت‌های تجاری خود در روسیه را ملغی کرده‌اند به طوری که شرکت بنز رسماً فعالیت‌های کامیون‌سازی خود در این کشور را متوقف کرده و در پی آن تویتا و فولکس واگن و فورد به فعالیت‌های خود در این کشور پایان دادند.

ممنوعیت صادرات، صادرات مجدد، فروش یا عرضه مستقیم یا غیرمستقیم هر کالا، خدمات یا فناوری به مناطق تحت پوشش روسیه به آمریکا؛ ممنوعیت صادرات برای طیف گسترده‌ای از کالاها و فناوری‌ها به اروپا، ممنوعیت ارائه کمک‌های فنی، دلالی، ساخت و ساز یا خدمات مهندسی که مستقیماً به زیرساخت‌ها در مناطق تحت کنترل غیردولتی در بخش‌های حمل و نقل، مخابرات، انرژی و نفت، گاز و مواد معدنی توسط این اتحادیه از مهم‌ترین تحریم‌های غرب علیه روسیه است.

فرانسه نیز خرید کالاهای لوکس، قایق‌های تفریحی و وسایل نقلیه لوکس ممنوع کرد و تجارت شرکت‌های روسی در بورس لندن به حالت تعلیق در آمده است.

آمارهای گمرکی روسیه نشان می‌دهد کشورهای تحریم‌کننده روسیه در سال گذشته میلادی سهمی 54 درصدی به ارزش 425 میلیارد دلار در کل تجارت خارجی روسیه داشته‌اند.

خصوصاً 27 عضو اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا که سیستم بانکی روسیه را هدف شدیدترین تحریم‌ها قرار داده‌اند، در مجموع سهمی 40 درصدی در تجارت خارجی روسیه دارند.

امین محمودی