مثل هر مسئله دیگری در نظام تربیتی درباره این سؤال هم نظرات متعددی وجود دارد. عده‌ای طرفدار راحتی بیش از اندازه والدین در منزل هستند و گروهی دیگر این را برای تربیت سالم کودکان مناسب نمی‌دانند. فارغ از این مرزبندی‌ها این موضوع را از جنبه روان‌شناسی کودک بررسی کردیم. الهام موسوی؛ مشاور و روان‌شناس خانواده به این سوال پر تکرار پاسخ می‌دهد.

   آیا کودک عادت می‌کند؟

والدینی که در کنار فرزندان‌شان پوشش بدون محدودیت دارند ادعا می‌کنند که اگر این طور نباشند حس کنجکاوی کودک نسبت به دیدن بدن آن‌ها بیشتر تحریک می‌شود و این کودکان مدام سؤال‌های پاسخ داده نشده دارند و این برای سلامت روان و سلامت جنسی آن‌ها آسیب زننده است. در واقع آن‌ها می‌گویند ما در خانه لباس آزاد می‌پوشیم تا کودک این را امری عادی بداند. اما از نظر علم روان‌شناسی این موضوع باعث رفع کنجکاوی کودک نمی‌شود و در مواردی حتی آن را تشدید می‌کند. هرگز از هیچ پدر یا مادری خواسته نمی‌شود که در محیط خانه نیز لباس رسمی بپوشند یا حجاب داشته باشند. پوشش مناسب اصل است. تعریف پوشش مناسب هم استفاده از لباس‌هایی است که جلب توجه زیادی با تمرکز بر یک اندام نداشته باشد، پدر یا مادر نیمه برهنه نباشند و اندام‌های زنانه و مردانه آن‌ها از چشم کنجکاو کودکان پوشیده باشد.

  والدین نباید زمینه ساز این کنجکاوی شوند

استفاده از لباس‌های بدن‌نما و پوشش نیمه برهنه از سه سالگی می‌تواند کودکان را درگیر سؤال‌های متعددی کند که خیلی وقت‌ها نمی‌تواند پاسخ مناسبی برای آن‌ها پیدا کند.بنا براین از والدین این درخواست می‌شود که از سه سالگی کودک در پوشش خود دقت بیشتری داشته باشد. هر چند کودک در این سن نیاز یا غریزه جنسی ندارد اما احساس جنسی او در حال شکل‌گیری است و با توجه به ظاهر بدن عریان سؤال‌هایی در ذهن او شکل می‌گیرد. پس بهتر این است که والدین تا زمانی که کودک بتواند درک درستی از این تفاوت‌ها داشته باشد در نظر او پوشیده حاضر شوند و نیمه برهنه نباشند.

  قانون استحمام

کودکان تا سن 10 سالگی با والدین خود استحمام می‌کنند. علم روان‌شناسی هم به این نکته تأکید دارد که بهتر است بچه‌ها با والد همجنس خود به حمام یا استخر بروند.تنها در این صورت است که کنجکاوی کودک به حداقل ممکن می‌رسد. پس بهتر است که دختربچه‌ها با مادر خود و پسر بچه‌ها با پدر خود استحمام کنند. در این شرایط هم بهتر است که هم پدر و هم مادر در حضور کودکان‌شان پوشش مناسب را داشته باشند. تجربه اختلال‌های جنسی در بزرگ‌سالی در سنین کودکی پایه‌ریزی می‌شوند. اگر کودک سؤال‌های سمج و کنجکاوی‌هایی داشته باشد که پاسخی برای آن‌ها پیدا نکند یا شهامت پرسیدن آن را از والدین نداشته باشد ممکن است در این زمینه دچار وسواس‌های جنسی شود. بهترین روش تربیتی در دوران کودکی این است که تا حد ممکن تفاوت‌های جسمانی زن و مرد از دید کودکی که درکی از این موضوعات ندارد پنهان بماند.

  مقایسه‌ای که در نهایت به احساس نقص می‌انجامد

آیا این موازین تربیتی صرفاً به دلیل توصیه‌های مذهبی داده می‌شود؟پاسخ منفی است.علم روان‌شناسی نیز بر این موضوع تأکید ویژه‌ای دارد. دلیل آن هم درک ناقص کودک از وضعیت تفاوت جسمانی مرد و زن و حتی مقایسه بدن خود با پدر یا مادر است.در واقع کودکان درک زیادی از بلوغ و تغییرات آن ندارند. تصور برخی از آن‌ها این است که هرگز شبیه پدر یا مادر خود نمی شوند. اگر پدر یا مادر پوشش مناسبی نداشته باشند و کودک مدام در معرض دید اندام‌های زنانه و مردانه آن‌ها باشد شروع به مقایسه خود حتی با همجنس خود می‌کند. یعنی دختر بچه در ذهن خود مدام این وسواس فکری تکرار شونده را دارد که چرا بدن من شبیه بدن مادرم نیست ویا این که چه زمانی شبیه او می‌شوم.سوال سمج دیگر این است که اگر شبیه او نشوم چه اتفاقی برای من می‌افتد.کودک خود را در چرخه ای از نقصان‌های جسمانی می‌بیند.

تصور می‌کند که مانند پدرش قوی نیست و یا مانند مادرش اندام‌های زنانه ندارد. به همین علت است که تا زمان درک درست از این مسائل بهتر است والدین در حضور کودک لباس پوشیده داشته باشند و در حضور او از هر گونه رفتار و شوخی‌های جنسی خودداری کنند حتی اگر این شوخی‌ها صرفاً به اندازه یک دیالوگ کوتاه باشد. کودکان با هوش هستند و از رفتار والدین الگو برداری می‌کنند. با رعایت این نکته‌ها والدین می‌توانند تضمین‌کننده بخشی از سلامت جنسی کودکان خود باشند. دختران از 9 سالگی و پسران از 12 سالگی آمادگی درک برخی از این مسائل را دارند و بهتر است در این سنین به برخی از سؤالات آن‌ها پاسخ داده شود.

لیلا اصلانی