بعد از آنکه مصوبه مجلس درباره واردات خودرو در قانون بودجه 1401 حذف شد، در خردادماه، قانون ساماندهی واردات خودرو که در آبان‌ماه سال گذشته در راستای ساماندهی بازار در مجلس تصویب شده بود، به دولت ابلاغ شد. قرار بر این بود که در فاصله یک ماه،‌ آئین‌نامه واردات خودرو نهایی و ابلاغ شود که هنوز خبری از آن نیست.

با این وجود اخبار از ورود خودرو تا شهریورماه یعنی کمتر از یک ماه دیگر حاکی است و آن‌طور که منوچهر منطقی- معاون حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)- تاکید داشته،‌ طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته، تا شهریور 1401 واردات خودرو انجام می‌شود.

اکنون واردات خودرو که از سال 1397 به دلیل وضعیت ارزی ممنوع شد، لغو شده است و دولت حدود 19 هزار میلیارد تومان درآمد از محل واردات خودرو در سال جدید در بودجه امسال پیش‌بینی کرده، اما همچنان واردات در ابهام قرار دارد و سازوکار آن مشخص نیست.

در حاشیه این جریان، بحث خودروهای وارداتی دپو شده در گمرک مطرح است که از سالها قبل از ممنوعیت واردات به گمرک رسیده و در نتیجه تصمیم یکباره برای ممنوعیت، بلاتکلیف باقی ماند. 

بیش از 12 هزار خودروی دپو شده در گمرک که درنهایت با چند مصوبه و تمدید زمان، از دی ماه 1397 تا شهریور 1399 تعداد زیادی از آن ترخیص شد ولی بخشی دیگر به دلایل مختلف، ترخیص نشد و مدت‌هاست در انبارها مانده است و بارها تصاویری از وضعیت نامناسب آنها در فضای مجازی منتشر و مورد توجه کاربران قرار گرفته بود.

 گمرک به وزارت اقتصاد گزارش داد

این در حالی است که در آبان سال گذشته و به دنبال دستور رئیس‌جمهور مبنی بر پیگیری وضعیت خودروهای دپو شده در گمرک، گزارشی از سوی معاونت وقت فنی گمرک ایران به وزارت اقتصاد ارائه و وضعیت خودروها اعلام شد. بر اساس این گزارش، از 12 هزار و 261 دستگاه خودروی وارداتی که با ممنوعیت واردات مواجه شده بود، ‌10 هزار و 12 دستگاه طبق مصوبات دولت ترخیص و 2249 خودروی دیگر امکان ترخیص پیدا نکرده بود.

 بیش از 1000 دستگاه پرونده قضایی دارد ولی می‌تواند ترخیص شود

دلیل عدم تعیین تکلیف خودروهای باقی مانده‌، به داشتن پرونده‌های قضایی، منع واردات و یا عدم ثبت سفارش است؛ به طوری‌که 1089 دستگاه دارای پرونده قضایی بود که طبق مصوبات قبلی قید زمانی برای ترخیص آنها مصرح نیست و در صورت صدور رأی قطعی منع پیگرد یا برائت از سوی مرجع رسیدگی کننده،‌ با رعایت مقررات امکان ترخیص دارد.

 احتمال امحای 73 دستگاه خودروی آمریکایی

73 دستگاه نیز خودروی آمریکایی و یا سفارش آمریکاست که در کل، واردات این قبیل خودروها از سال 1395 ممنوع اعلام شده بود و امکان ورود به مناطق آزاد و سرزمین اصلی را ندارند. 

بنابراین اینکه تکلیف این خودروها چه می‌شود تا حدودی مشخص است، زیرا امکان ورود به سرزمین اصلی و حتی مناطق آزاد را نداشته و درنهایت دو راه باقی می‌ماند؛ یا باید بازصادرات شود که ممکن است به در گذر زمان و افت مدل خودرو و آسیب دیدن ظاهر آن، به دلیل ماندن در شرایط آب و هوایی نامناسب، خریداری برای آن در کشورهای دیگر نباشد. راه دیگر نیز امحای فنی این خودروهاست.

این در حالی است که چندی پیش، سه خودروی آمریکایی که چند سالی متروکه شده بود، از سوی سازمان اموال تملیکی امحا شد، چرا که نه امکان ورود به کشور را داشت و نه خریداری برای بازصادرات آن پیدا شد؛ از این رو ممکن است با گذر زمان،‌ این 73 خودرو نیز به چنین سرنوشتی دچار شود. پیش‌تر وقتی که بحث تعیین‌تکلیف خودروهای دپو شده و واگذاری به مناطق آزاد مطرح شد، پیشنهاد امحای فنی خودروهای آمریکایی ارائه شده بود.

100 خودرو نیز متعلق به سهمیه جانبازان بوده که بالای 2500 سی‌سی است ولی قابلیت ترخیص داشته است.

 927 دستگاه معطل ثبت سفارش

اما موضوع مورد توجه به حدود 927 دستگاه خودرویی برمی‌گردد که فاقد ثبت‌سفارش بوده و یا تاریخ آن منقضی شده است، بر این اساس در صورتی که با مجوز دولت، وزارت صمت نسبت به باز کردن ثبت سفارش با توجه به لغو ممنوعیت واردات خودرو اقدام کند،‌ امکان ترخیص خواهد داشت. 

در سه سال اخیر و در جریان مصوبات دولت برای تعیین‌ تکلیف خودروهای مانده در گمرک‌، موضوع انجام ثبت‌سفارش برای این خودروها از سوی وزارت صمت، مطرح شد ولی اقدامی صورت نگرفت و اگر این اتفاق نیفتد، بحث مرجوعی و بازصادرات نیز مطرح خواهد بود.

 پیش‌نویس هم رفت ولی اتفاقی نیفتاد

این در حالی است که در اواخر آبان پارسال، پیش نویس پیشنهادی برای مشخص شدن وضعیت خودروهای دپو در گمرک جهت تصویب در هیئت وزیران،‌ از سوی گمرک ایران به وزارت اقتصاد ارائه شد تا مورد بررسی قرار گیرد اما به نتیجه‌ای نرسید.

 وزارت صمت گفته که برنامه‌ای برای این خودروها ندارد

در حالی تکلیفی برای این حجم از خودروی مانده در شرایط نا مناسب آب و هوایی در انبارهای مختلف گمرک و اموال تمکلیکی وجود ندارد که اعلام آخرین موضع وزیر صمت نشان داده که برنامه‌ای هم برای تعیین تکلیف آنها در دستور کار نیست. 

فاطمی امین در این باره گفته که طبق قانون، واردکنندگان می‌توانند کالا را بدون ثبت سفارش وارد گمرک کنند، اما نمی‌توانند آنها را ترخیص کنند. این اتفاق در بخش خودرو هم افتاده، اما برنامه‌ای برای ترخیص آنها نداریم. 

درنهایت بعد از ابلاغ آئین‌نامه واردات خودرو بر اساس شرایط تعیین شده در آن، وضعیت خودروهای دپو شده مشخص می‌شود.