مقاله «مهدویت در روایات امام جواد (ع)» از محمدرضا فوادیان است که در ادامه می‌آید:
یکی از علت‌های ضروری بودن طرح مباحث مهدویت، سخنان و سفارش‌های معصومان در این باره است. آن‌ها همگی به دولت امام مهدی (عج) چشم دوخته بودند و در زمان زندگی شان، یاد و نام او بر لبانشان نقش بسته بود.
گفته شد با توجه به نزدیک بودن ولادت و امامت و غیبت امام مهدی (عج) به عصر امامت امام جواد (ع)، ایشان نیز سخنانی مهم و کاربردی در این زمینه داشته اند که مهم ترین موضوعات آن عبارتند از:
1. تولد
با توجه به احادیث نبوی و بشارت‌های اهل بیت (علیهم السلام) درباره تولد فرزندی از یازدهمین پیشوا، حاکمان بنی عباس نگران و ناراحت بودند که این فرزند حکومت آنان را برچیند؛ لذا هر چه به تولد امام مهدی (عج) نزدیک می‌شویم، وضعیت بر خاندان عصمت و طهارت سخت تر می‌شود؛ به ویژه دوران زندگانی امام حسن عسکری (ع). دستگاه خلافت می‌کوشید تا آن حضرت به دنیا نیاید. لذا دوران حمل و تولد از همگان مخفی شده بود؛ همان طوری که در روایات شباهت‌های حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع) به امام مهدی (عج) در پنهان بودن ولادت بیان شده است.
امام جواد (ع) هم می‌فرمایند: «تُخْفی عَلی النّاسِ وِلادَتُه؛ ولادت او بر مردم مخفی است». این اشاره، هم می‌توانست راه را بر مدعیان مهدویت ببندد که ولادتشان آشکار بود و هم می‌توانست حیرت عصر غیبت صغرا را بکاهد.
2. نسب
صَقْرُ بن ابی دُلَف نقل می‌کند که از امام جواد (ع) شنیدم که فرمودند: امام بعد از من پسرم علی است. امرش امر من و سخن او، سخن من و اطاعت از او، اطاعت از من است و امام بعد از او، پسرش حسن است که امر او، امر پدرش و سخن او، سخن پدرش و اطاعت از او، پیروی از پدرش است. سپس سکوت کردند. عرض کردم: «ای فرزند رسول خدا! امام بعد از حسن کیست؟» امام جواد (ع) گریه شدیدی کردند و فرمودند: امام بعد از حسن پسرش که قائم به حق منتظر است.
امام جواد (ع) در روایت دیگری می‌فرمایند: «امام مهدی (عج) سومین فرزندم است.» معصومان درباره این مسأله، حدود نود روایت فرموده اند. علت زیاد بودن این گونه روایات، این است که ائمه قصد داشتند حسب و نسب و ویژگی‌های امام مهدی (عج) به صورت کامل بیان شود تا انسان ها، فریب مدعیان را نخورند. مشخص بودن تمام این ویژگی‌ها یکی از امتیازات منحصر به فرد تفکر شیعه در باب منجی شناسی است. همه ادیان به منجی اعتقاد دارند، اما بحث هیچ کدام به اندازه شیعه در این باره شفاف و پرمحتوا نیست. این مذهب به برکت احادیث معصومان، از همه مذاهب، گروه‌ها و ادیان بالاتر و برتر است.
3. معرفی به اسم و القاب
48 روایت درباره این که اسم و کنیه امام مهدی (عج) همان اسم و کنیه پیامبر (ص) است وجود دارد.‌ یکی از این احادیث، از امام جواد (ع) است که می‌فرماید: «امام مهدی (عج) با پیامبر اکرم (ص) هم نام و هم کنیه است.»‌البته در روایاتی مانند این روایت از امام جواد (ع)، آمده که جایز نیست اسم اصلی امام مهدی (عج) ذکر شود، لذا برخی نام حضرت را به صورت جدا از هم (م، ح، م، د) می‌نویسند و حتی قایل به حرمت هستند. نظر برخی بزرگان در این مورد این است که این احادیث ناظر به عصر غیبت صغرا و زمان تقیه است و امروزه ذکر نام اصلی ایشان اشکالی ندارد.
از سوی دیگر، امام جواد (ع) در معرفی آخرین امام، از القابی استفاده نمودند که هشدارهایی نیز در پی آن آمده است. ایشان علت نامیدن حضرت به «قائم» را قیام بعد از فراموش کردن نام و یاد او بیان فرموده اند که اشاره به آسیبی با عنوان «فراموشی یاد امام مهدی (عج)» است. استفاده از واژه" قائم" برای معرفی امام دوازدهم، لفظی است که در ادبیات شیعه بسیار پررنگ و در روایات اهل سنت بی رنگ است.
در ادامه راوی از امام جواد (ع) می‌پرسد: چرا به امام مهدی (عج) «منتظَر» گفته می‌شود؟ امام می‌فرماید: «زیرا در غیبت او، عده ای مسلمان خالص انتظار حضرتش را می‌کشند.»
4. غیبت و ویژگی‌های آن
طرح مسأله غیبت، از ابتدای تاریخ اسلام است و از همه معصومان روایاتی درباره غیبت امام مهدی (عج) داریم. این مسأله در احادیث به عنوان یک سنت الهی مطرح گردیده، لذا چنان شایع و معمول شد که برخی از فرقه‌ها از همین مسأله سود جسته، قایل به غیبت امام خود شدند. به طورکلی، هر یک از فرقه‌های شیعی که در امامت یکی از ائمه توقف کردند و مسیر خود را از حق جدا ساختند، به نوعی غیبت امام خود را طرح کردند.
دانستن دو ویژگی «کثرت ایام» و «طولانی بودن زمان» برای غیبت امام زمان (عج)، هشدار مهمی است که برای جامعه شیعه توجه به آن اهمیت دارد. کسب آمادگی‌های لازم، مهیا شدن برای مدت طولانی، از دست ندادن روحیه امید و نیفتادن در دایره تردید و...، از بهره‌های این فرمایش است. فرض کنید به گروهی گفته شود: رهبر شما، مدت زیادی در جمع شما نیست و به گروه دیگری نیز مشابه این سخن گفته شود. آیا نتایج این دو سخن یکی و همسان است؟ قطعا امام جواد (ع) از به کار بردن واژه «کثرت» و «طولانی» برای مدت و زمان غیبت امام مهدی (عج) هدف و منظور خاصی داشته اند که احتمال آن است عبارات بعدی گویای این مقاصد باشد.
در مدت طولانی غیبت، شیعیان به شش گروه تقسیم می‌شوند که دو گروه (مخلصان و تسلیم شدگان) اهل نجات و چهار گروه (شکاکان، منکران، تعیین کنندگان وقت و عجله کنندگان) اهل هلاکت هستند. شک‌ها مقدس و نامقدسند. اگر شک سبب حرکت و رسیدن به حقیقت شود، مقدس است و اگر سبب انکار و ایستا گردد، مایه هلاکت و نابودی است. امام جواد (ع) شک درباره امام مهدی (عج) را موجب انکار و هلاکت بیان فرمودند؛ زیرا مسأله مهدویت، پوشیده و دست نیافتنی نیست. اگر برای کسی دراین باره شک حاصل شود، منابع رسیدن به حقیقت بسیار روشن و در دست رس است.
از آثار دیگر غیبت، گرفتاری‌ها و فتنه‌های عصر غیبت است. عبدالعظیم حسنی نقل کرده که امام جواد (ع) فرمودند: هنگامی که فرزندم علی وفات یابد، چراغ دیگری پس از او نمایان شود؛ سپس] چراغ بعد از او [پنهان می‌گردد. پس وای بر کسی که شک کند. و خوشا به حال غریبی که با دین خود بگریزد! سپس به دنبال آن وقایعی روی دهد که در آن پیری بر پیشانی‌ها نقش بندد و کوه‌های سخت و سنگین از جای بجنبد.
فرار از فتنه برای حفظ دین، امری ضروری است. اسلام بر مسأله هجرت برای حفظ عقیده تأکید ورزیده است. اساساً قران هجرت را مایه پیدایش آزادی و آسایش می‌داند و آشکارا دستور می‌دهد که اگر در محیطی به خاطر عواملی نتوانستید آن چه را وظیفه دارید، انجام بدهید، به محیط دیگر هجرت کنید. اهل بیت (علیهم السلام) نیز در روایاتی راجع به حوادث و فتنه‌های آخرالزمان، این مسأله را سفارش کرده اند: دین خود را حفظ کنید! اگر در منطقه‌ای ساکن هستید که اسیر فتنه‌ها شده اید یا از آن‌ها رنگ پذیرفته اید و به جای آن که امر به معروف و نهی از منکر کنید، در برابر شبهات و شهوت‌ها وظیفه خود را عمل نمی کنید و آلوده به معصیت‌ها شده اید، شایسته و لازم است برای حفظ دین خود و خانواده، به منطقه‌ای بروید که از فتنه‌ها خبری نیست یا شدت آن کم تر است.
این سردرگمی و سرگردانی در عصر غیبت که برای جامعه شیعه به وجود آمده، رسالت علمای شیعه را سنگین تر نموده و بر علمای راستین، لازم است شیعیان دورافتاده از امام را سرپرستی نمایند. امام جواد (ع) می‌فرمایند: هر کس سرپرستی یتیمان آل محمد (ص) همان‌هایی که از امامشان دور افتاده و در حیرت جهل غوطه ور در دستان دشمنان ناصبی ما اسیرند را بر عهده گیرد و ایشان را نجات داده، از سرگردانی برهاند و شیاطین را با دفع وسوسه هایشان مغلوب سازد و بر دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) توسط حجت‌های پروردگار و دلایل امامانشان چیره شود، مقام و منزلتش نزد خداوند به بهترین وجهی بر شخص عابد برتری یابد؛ فضیلتی به مراتب بالاتر از فضل آسمان بر زمین و عرش و کرسی و پرده‌های آسمان، و برتری این جماعت بر گروه عابدان، مانند فضیلتی است که ماه شب بدر بر کم سوترین ستاره آسمان دارد.
امام جواد (ع) ضمن بیان مقام والا و فضیلت فراوان سرپرستی یتیمان، توصیف و تشبیه زیبایی بیان فرمودند که عبارت است از: بالاتر از فضیلت آسمان بر زمین و برتری آنان مانند نور ماه شب چهارده بر نور ضعیف یک ستاره دور دست.
معنای واقعی یتیم را از این روایت بهتر درمی یابیم. برخی گمان می‌کنند که یتیم، تنها به کسی گفته می‌شود که پدر و مادر خود را از دست داده؛ اما در حقیقت کسانی که در عصر غیبت، امامشان غایب است نیز یتیم هستند، زیرا طبق این روایت آن‌ها: الف) از امامشان دور افتاده اند، ب) در حیرت جهل فرو رفته اند، دشمنان، آن‌ها را اسیر خود ساخته اند.
بنابراین، باید برای سرپرستی این گونه از ایتام کاری کرد و نگذاشت آن‌ها دچار زیان شوند. امام صادق (ع) در این باره می‌فرمایند: علمای شیعه در مرزهایی که شیطان و ایادی او در پشت آن‌ها کمین کرده اند، پاسداری داده، آن‌ها را از این که بر شیعیان ناتوان هجوم برند، بازمی دارند و اجازه نمی دهند که شیطان و پیروان او و دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) بر ضعفای شیعه تسلط یابند.
5. انتظار، وظایف منتظران
مسأله انتظار، یکی از محورهای مهم در روایات مهدوی امام جواد (ع) است.
حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) می‌فرماید: بر مولای خود امام جواد (ع) وارد شدم و می‌خواستم از قائم پرسش کنم که آیا آن حضرت مهدی هستند یا غیر ایشان. امام اغاز سخن کردند و فرمودند: «ای ابوالقاسم! قائم ما همان مهدی است؛ کسی که واجب است در غیبتش، او را انتظار کشند و... برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است.»
امام جواد (ع) در ابتدای این روایت، مطالبی درباره وجوب انتظار بیان فرموده و در پایان نیز تأکید می‌ورزند که این انتظار با فضیلت ترین اعمال است. بنابراین انتظار، تنها یک حالت روانی نیست؛ بلکه «عمل» است و کار معمولی نیست، بلکه «با فضیلت ترین اعمال» است؛ یعنی انتظار حرکت، تلاش، تکاپو و عمل است.
ایشان در روایت دیگری می‌فرماید: «افراد مخلص در غیبت امام مهدی (عج) انتظار آن حضرت را می‌کشند». یکی از معیارهای شناخت منتظران حقیقی، خالص بودن آن‌ها از هرگونه تردید است. به عبارت دیگر، این که عده ای منتظر امام هستند و برخی هم منتظر نیستند، به این علت است که عده ای مخلص هستند و برخی نیستند. اگر دل و فکر کسی خالص از هرگونه انکار و شک باشد، منتظر دلدار می‌شود.
از آسیب‌هایی که احتمال دارد منتظران گرفتار آن شوند، توقیت و تعجیل است که امام جواد (ع) درباره اولی می‌فرماید: «افرادی که برای ظهور امام مهدی (عج) وقت مشخص می‌کنند، دروغ گو هستند». و در این زمینه، روایات بسیاری از ناحیه معصومان رسیده است که از شیعیان خواسته شده از تعیین وقت ظهور بپرهیزند و کسانی را که وقت مشخص می‌کنند تکذیب نمایند.
راه نجات از توقیت و تعجیل، همان مسأله تسلیم است که امام جواد (ع) می‌فرمایند: آن‌هایی که در برابر قضا و قدر الهی در عصر غیبت صبر داشته و تسلیم باشند، نجات می‌یابند.
یکی از وظایف شیعیان در عصر غیبت نیز «تسلیم» است. اگر کسی تسلیم نباشد و صبر ننماید و عجله کند، قطعاً نجات نمی یابد. همان طوری که در روایات بسیاری به این مسأله اشاره شده است. شخصی که از دایره تسلیم در عصر غیبت خارج شود، گرفتار افراد فرصت طلب یا مهدی‌های دروغین می‌گردد یا در وادی نومیدی و تردید، انکار، تأویل و توجیه بی خردانه، تمسخر و ترک وظایف می‌افتد. ممکن است کسی بگوید: روایاتی وجود دارد که ما را به دعا برای تعجیل فرج امر نموده اند و بر اساس این احادیث عجله کردن مطلوب است؟
در پاسخ می‌گوییم: دعا کردن برای فرج مخالف با تسلیم نیست و شکایت بر غیبت اشکال ندارد: «اللّهم نَشْکو الَیک فَقْدَ نَبِینا وَغَیبة ولینا وَ کثْرَ عَدوّنا...» اما اگر این شِکوه، به مرز شتاب زدگی و کارهای عجولانه و گاه اعتراض به قضا و قدر پروردگار متعالی بینجامد، مخالف تسلیم است و قطعاً مطلوب نیست. دعا برای تعجیل فرج، نشانه رضایت به قضا و قدر الهی است و مخالف با صبر و تسلیم و انقیاد نیست.
6. یاران
روایاتی درباره تعداد یاران حضرت مهدی (عج) نقل شده که آنان 313 نفر به تعداد اصحاب بدر هستند. در برخی روایات هم بیش تر‌ که درباره این روایات گفته شده: آمارهای یاد شده با یک دیگر تعارض ندارند، بلکه در طول یک دیگرند و در مجموع، نشان گر سیر تکاملی یارانند. 313 نفر، نخستین گروندگان هستند که با اجتماع آنان، دعوت آغاز می‌شود؛ سپس ده هزار یا دوازده هزار که نیروهای مهم انقلاب جهانی را تشکیل می‌دهند، به سرعت به آن‌ها می‌پیوندند و پس از پاک سازی حجاز، توده‌های انبوه از سراسر جهان به حضرت مهدی (عج) می‌پیوندند.‌
امام جواد (ع) درباره یاران حضرت حجت(عج) می‌فرماید:... اصحابش 313 تن، به تعداد اصحاب بدر از دورترین نقاط زمین به گرد او جمع گردند و این همان فرمایش خدای تعالی است که فرمود: «هر کجا باشید، خداوند همگی شما را می‌آورد، در حقیقت، خدا بر همه چیز تواناست».
7. علائم ظهور
امام جواد (ع) درباره حوادث و فتنه‌هایی که پیش از ظهور امام مهدی (عج) در دوران غیبت اتفاق می‌افتد مطالبی فرموده اند که در میان آن ها، از علایم ظهور هم سخن به میان آمده است؛ برای مثال، اولین نشانه حتمی ظهور خروج سفیانی است که روایات زیادی را به خود اختصاص داده است. نام مشهور وی، «عثمان بن عنبسه» است که در روایات با عناوین پلیدترین انسان، سرخ روی، بور، زاغ چشم، آبله رو، دارای چهره وحشتناک و از تبار یزیدبن ابی سفیان بیان شده که پس از خروج در شام و به تصرف دراوردن سوریه، اردن و فلسطین، به سوی عراق می‌رود و بعد از جرم و جنایت در کوفه و نجف، خبر ظهور امام مهدی (عج) در مکه را دریافت می‌کند. او برای جنگ با حضرت، سپاه به سوی مکه معظمه می‌فرستد. چون سپاهیان به سرزمین «بیداء» می‌رسند، جبرئیل امین فریاد برمی آورد: «ای سرزمین «بیداء»، این گروه ستمگر را در کام خود فرو ببر!» لذا زمین شکافته شده، سپاه او را در کام خود فرو می‌برد.
ابوهاشم داوود بن قاسم جعفری می‌گوید: در محضر امام جواد (ع) بودیم و سخن از سفیانی و آن چه در روایات امده، به میان آمد که آمدن او از حتمیات است. به آن حضرت عرض کردم: آیا خداوند متعالی را در امور حتمی بدائی است؟ فرمودند: آری. عرض کردیم: پس می‌ترسیم که در مورد قائم نیز بداء حاصل شود؟ حضرت فرمود: «قائم از وعده هاست و خداوند برخلاف وعده خود رفتار نمی کند».
طبق این روایت، می‌توان معتقد شد که در علایم حتمی مانند خروج سفیانی، احتمال بداء وجود دارد؛ یعنی در شرایط و کیفیت خروج و برنامه‌های سفیانی تغییری صورت بگیرد، نه این که اصل سفیانی بداء بپذیرد.
8. ظهور
ظهور یکی از مسائل قطعی نزد شیعیان است. امام جواد (ع) در این باره می‌فرماید:
اگر از عمر دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را طولانی می‌گرداند تا این که امام مهدی (عج) در آن روز ظهور کند...»
همانند این موضوع، در روایات دیگر نیز تکرار شده که بیان می‌کند ظهور حتمی، قطعی و انکارناپذیر است. قطعاً روزی پرده‌های غفلت و غیبت کنار می‌رود و همگان شاهد ظهور حضرت و برپایی حکومت عدل گستر او خواهند بود.
امام جواد (ع) در ادامه فرمودند: خدای تعالی امر او را در یک شب اصلاح فرماید، چنان که امر حضرت موسی کلیم الله را اصلاح فرمود؛ او رفت تا برای خانواده اش شعله آتش بیاورد، اما چون برگشت، پیامبر بود.
برخی می‌پرسند با توجه به روایات علایم ظهور مانند قیام سفیانی و مبارزه او با حضرت مهدی (عج) چگونه ظهور حضرت ناگهانی است؟
در جواب این سؤال توضیحاتی ذکر شده که عبارتند از: 1. ممکن است مقصود از «یک شب» کنایه از سرعت باشد و از آن جایی که معارضه با مخالفان به سرعت و گاه با اعجاز صورت می‌گیرد، از تعبیر به یک شب استفاده شده است.
2. ممکن است مقصود از اصلاح امر در یک شب، بروز و ظهور حضرت باشد ولی پیروزی نهایی به طول انجامد.
یکی از معجزات و کرامات عصر ظهور یا عصر غیبت برای امام مهدی (عج) پیچیده شدن زمین یا همان «طی الارض» است که به پیمودن مسافت‌های طولانی در مدت بسیار کم گفته می‌شود. قطعاً حجت خدا در همین زمان، کشف و کرامات بسیاری دارند که «طی الارض» ساده ترین و ابتدایی ترین آنان است. اما در مورد عصر ظهور، روایاتی به این مسأله اشاره کرده اند. امام رضا (ع) می‌فرماید: هنگامی که حضرت مهدی (عج) ظهور می‌کند، زمین از نور خداوند روشن می‌شود و زمین زیر پای آن حضرت به سرعت حرکت می‌کند.
در مورد هموار شدن همه سختی ها، روایت‌های زیادی وجود دارد که در دولت جهانی امام عصر مسأله ای وجود ندارد که باعث رنج و دشواری دنیوی و بی ارزش باشد. به برکت امام و دست آوردهای حکومت ایشان، همه سختی‌ها به آسانی و همه مشکلات به شیرینی تبدیل می‌شود. اما تمام این برکات، مکانیسم خاص خود را دارد. همان طوری که در قرآن می‌خوانیم: «اگر اهل شهرها ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، برکاتی از آسمان و زمین به رویشان می‌گشودیم».
9. حکومت
حاکمیت امام مهدی (عج) یکی از موضوعاتی است که معصومان به آن تأکید کرده اند و در بیش از صد روایت آمده است. جهان پس از ظهور آن حضرت، پر از عدل و داد می‌شود و در همه هستی سایه می‌افکند. تلقی اصحاب حضرت هم همین بوده است. عبدالعظیم حسنی (ع) می‌گوید: به امام جواد (ع) گفتم: امیدوارم شما قائم اهل بیت محمد (ص) باشید که زمین را پر از عدل و داد نماید، هم چنان که آکنده از ظلم و جور شده باشد... امام جواد (ع) فرمودند: «سوگند به کسی که محمد (ص) را به نبوت مبعوث فرمود و ما را به امامت مخصوص گردانید، اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را طولانی گرداند تا در آن قیام کند و زمین را پر از عدل و داد نماید، هم چنان که آکنده از ظلم و جور شده باشد».
گسترش عدالت با جمله «یملأ الأرض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما» از مشهورترین سخنانی است که درباره امام مهدی (عج) وارد شده و در احادیث بارها تکرار گردیده است. این عبارت کوتاه، نکات متعددی را در خود جای داده که عبارتند از: الف) تعبیر «یملاءالارض»، می‌رساند حکومت امام جهانی است؛ زیرا الف و لام در کلمه ارض جنس است و همه زمین را شامل می‌شود و پر شدن همه زمین از عدل و داد عمومی و فراگیر است.
ب) تعبیر قسط و عدل می‌فهماند منجی اسلام صرفاً کارکرد معنوی ندارد بلکه کارکرد اجتماعی نیز دارد؛ زیرا حوزه اقتصاد، اجتماع و فرهنگ را شامل می‌شود.
ج) معنای عدل و قسط و هم چنین ظلم و جور با هم تفاوت دارد. هرچند عدل و قسط معمولًا در کنار یک دیگر و یا به جای یک دیگر به کار می‌روند، موارد کاربرد متفاوتی دارند. نقطه مقابل عدل، ظلم است نه جور،[65] و قسط نقطه مقابل جور است. فرق بین عدل و قسط این است که عدالت یعنی حق دیگری گرفته نشود و قسط این است که بین افراد تبعیض نشود؛ پس ظلم، به نفع خویشتن گرفتن و جور، حق کسی را به دیگری دادن است. مثلًا امام علی (ع) در پاسخ به مالک اشتر و یارانش که از ایشان می‌خواستند تا سهم آنان از بیت المال را به زیاده خواهان دهد، فرمودند: «أَتَأْمُرُونِّی أَنْأَ طْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْر؛ آیا از من می‌خواهید تا پیروزی را با جور طلب کنم؟»‌حضرت علی (ع) با آن که آنان راضی هستند اما سهم آن‌ها را به زیاده خواهان نمی دهد، زیرا جور هست اگرچه ظلم نیست.
د) حاکمیت و گسترش عدالت در این بیان، موجب امید و نشاط می‌شود؛ زیرا وعده غلبه حتمی حق بر باطل و استقرار حکومت اسلامی امید ساز است.
یکی دیگر از جلوه‌های حکومت مهدوی که نشأت گرفته از عدالت است، بروز و ظهور قهر و انتقام الهی است. امام مهدی (عج) جلوه رحمت الهی هستند و مانند اجداد طاهرینشان مهربان ترین فرد هستی؛ اما درباره انتقام گرفتن از گذشتگان باید گفت: رجعت بدکاران مانند کسانی که به اهل بیت (علیهم السلام) ظلم کردند، بی شک درست است و امام مهدی (عج) منتقم این خاندان است.
10. دعا
امام جواد (ع) در قنوت نماز، بعد از اقرار به بزرگی خداوند و سپاس الهی، ظلم ستم کاران را بیان می‌کنند که موجب دوری مردم از هدایت و غیبت امام عصر شد و نام آخرین حجت الهی را بر زبان جاری می‌سازند و می‌گویند: خدایا!... آنان که بندگانت را گمراه کرده و کتابت را تحریف نموده و احکامت را عوض کرده و حقت را منکر شده و در جایگاه اولیائت جای گرفتند و بر اثر جسارت بر تو و ستم نمودن بر خاندان پیامبرت، گمراه شده و بندگانت را گمراه کردند... و زمینت را در کوری و کری و تاریکی وحشتناکی قرار دادند... پس خدایا! ایمان آورندگان را بر دشمنت و دشمن دوستانت یاری فرما تا پیروز گردند، و به سوی حق بخوانند، و پیرو امام منتظر باشند که به عدالت قیام می‌کند. خدایا! بر دشمنانت و دشمنان آنان عذاب و آتش دوزخت را دوچندان گردان! عذابی که آن را از گروه ستم گران بازنمی داری.
و در دعایی که بعد از نماز سفارش کرده اند آمده است:... خدایا! ولی ات فلانی را از پشت سر، و از طرف راست، و از طرف چپ، و از بالای سر، و از زیر پا حفظ فرما، و عمرش را طولانی گردان، و او را قیام کننده به امرت و یاور دینت قرار بده، و آنچه دوست دارد و چشمش به آن روشن می‌گردد، به او بنمایان و نیز در مورد خود و فرزندان و خاندان و اموال و شیعیان و دشمنش نیز این چنین عمل کن، و به دشمنانش از او چیزی را نشان بده که از آن می‌ترسند، و به او درباره ایشان آن چیزی را نشان بده که دوست دارد و چشمش روشن می‌گردد، و سینه‌های ما و سینه‌های گروه مؤمنان را به واسطه او شفا عنایت فرما!
 نتیجه
اندیشه مهدویت در عصر امام جواد (ع) بی فروغ نبود و روایات ایشان درباره تولد مخفیانه، معرفی امام مهدی (عج) به عنوان سومین فرزندش، وجوب انتظار در زمان غیبت، حتمیت ظهور، وجوب اطاعت در زمان ظهور، همنام بودن آخرین امام با نام پیامبر، غیبت، حرمت تسمیه، دستاوردهای دولت امام مهدی (عج)، اشاره به یاران آن حضرت، علت نامیدن ایشان به لفظ قائم و منتظر، حیرت برخی در زمان امامت آن حضرت و دعا بعد از نماز صبح و بعد از هر نماز برای امام مهدی (عج) است.
از این گونه نقل‌ها و تعداد کم روایات، می‌توان دریافت که التهابات جامعه شیعی در زمان امام جواد (ع) گسترش و نفوذ داشته که ویژگی‌های قائم منتظر (عج) برای برخی شیعیان و حتی شماری از بزرگان مانند جناب عبدالعظیم حسنی روشن نبوده است. البته طبیعتاً این دوره را نمی توان با دوره امام باقر (ع) و امام صادق (ع) مقایسه کرد؛ از سوی دیگر، امامان تا زمان امامت امام جواد (ع) معارف بسیاری درباره مهدویت بیان کرده بودند. به همین جهت، به نظر می‌رسد این ابهامات یا به اوضاع سیاسی دشوار آن دوره مربوط می‌شود؛ یا سؤالات از مباحث جزئی است و یا ابهام‌هایی ناشی از شبهات مطرح شده در جامعه آن دوره است.