بازار کردستان عراق و خود کشور عراق بازاری است که پس از حمله امریکا به عراق و سرنگونی صدام حسین تازه شکل گرفته است و ظرفیت بالقوه ای برای صادرات دارد، علاوه بر این رشد صادرات نفت در عراق و اقلیم، درآمد سرانه مردم عراق را چندین برابر افزایش داده است که با در نظر گرفتن اینکه هنوز زیربناهای توسعه ای در عراق برای سرمایه گذاری فراهم نشده، کرمانشاه می‌تواند به عنوان فضایی عمل کند که چنین سرمایه‌هایی را به خود جلب کند.
  تشدید فضای رقابتی در بازار کشور عراق
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمانشاه معتقد است: با توجه به اینکه فضای کشور عراق به طور دائم در حال تحول است و هر روز فضاهای جدیدی در این کشور ایجاد می‌شود که اگر فعالان اقتصادی ایران نتوانند به‌خوبی آنها را شناسایی و برنامه ریزی در مورد آنها داشته باشند شاید فضای رقابت برای بازرگانان ایرانی در این کشور روز به روز تنگتر شود.
«کیوان کاشفی»، با بیان اینکه امروز کشور عراق با حل مشکلات مختلف خود در حال تبدیل شدن به یکی از کشورهای ثروتمند منطقه است، افزود: سیاست‌های تجاری این کشور هم تقریبا شبیه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و به شیوه تعرفه‌های باز است که موجب شده همه کشورها در آن حضور پیدا کنند و این امر یک فضای رقابتی خیلی شدید را در همه حوزه‌ها برای ما بوجود آورده است.
وی اضافه کرد: بیش از چند سال است بحث‌های ارزی و برگشت آن و تعهدات ارزی، کار را برای فعالان اقتصادی بسیار سخت کرده است از اینرو باید اجازه دهیم فضای بهتری در این زمینه با حمایت و دادن اطلاعات بهتر به آنها ایجاد شود.
کاشفی گفت: چهار ضلع وزارت امور خارجه، اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و سازمان صمت و نیز ستاد روابط اقتصادی ایران و عراق باید با تهیه یک استراتژی جدید تحولات این کشور را برای فعالان اقتصادی بخوبی ترسیم کنند تا آنها با به روز کردن خود قادر به حضوری موفق در این کشور باشند.
  قادر به صادرات گوشت مرغ مازاد استان کرمانشاه به عراق نیستیم
معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه می‌گوید: در حالی که این استان در حال حاضر روزانه 100 تن گوشت مرغ مازاد دارد ولی قادر به صادرات آن نیست.
«محمدرضا عباسی» معتقد است: به بهانه آنفلوانزا که 2 سال قبل در مرغداری‌های منطقه شایع شده بود ما هم اکنون قادر به صادرات مرغ به عراق نیستیم و مرغ مورد نیاز این کشور هم اینک به صورت منجمد از کشورهایی مثل برزیل، اردن، ترکیه و حتی عربستان به بهای سه دلار وارد این کشور می‌شود که این بیشتر از 2 برابر قیمت تولید شده در ایران است.
عباسی یادآور شد: فاصله نزدیکترین کشتارگاه ما در شهرستان اسلام آبادغرب با مرز عراق تنها 55 کیلومتر است و ما قادریم حتی مرغ گرم به این کشور صادر کنیم ولی متاسفانه به دلیل مشکلات مختلف که مهمترین آن ضعف در دیپلماسی اقتصادی است قادر به صادرات مازاد تولیدات استان نیستیم.
وی با بیان اینکه هم اکنون 90 درصد صادرات به عراق مربوط به سایر استان‌های کشور است تاکید کرد: متاسفانه در حال حاضر استان کرمانشاه هیچ سهمی از بازار این کشور نداشته و تنها سهم آن خراب شدن آسفالت جاده هایش و کشته و زخمی شدن شهروندانش است.
عباسی تاکید کرد: هم اینک هشت هزار تن عسل تولیدی زنبورداران استان روی دستشان مانده و خریداری ندارد و این مشکل در زمینه دیگر محصولات بارز استان از جمله نخود نیز صدق می‌کند.
معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه اضافه کرد: هم اینک از 600 مرغداری استان 300 واحد و از 470 واحد صنایع تبدیلی استان 60 درصد راکد و تعطیل است که با توسعه صادرات به عراق و از جمله اقلیم این واحدها دوباره فعال خواهند شد و علاوه بر اشتغالزایی قادر خواهیم بود بازار عراق را نیز بدست بگیریم.
  کُردها تمایل زیادی برای تجارت با بازرگانان کرمانشاهی دارند
اشتراکات فرهنگی، زبانی و نژادی بین کُردهای عراق و ایران ساکن در کرمانشاه یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند به توسعه صادرات، بازرگانی و گردشگری در کرمانشاه کمک کند.
«خلیل تنها»، فعال اقتصادی کرمانشاه با بیان اینکه کُردهای عراق تمایل زیادی برای داد و ستد با بازرگانان استان کرمانشاه دارند، گفت: آنها از میان تاجران تُرک و بازرگانان کرمانشاهی بسیار مایل هستند که با ما تجارت داشته باشند و این یک نقطه قوت برای این استان به شمار می‌رود که باید با حمایت‌های دولت بخوبی از آن استفاده کرد.
وی که در زمینه صنعت قند و شکر فعالیت دارد افزود: یک زمانی بازار عراق در دست بازرگانان ایرانی بود ولی متاسفانه این بازار پررونق را به راحتی به رقبای خود از جمله ترکیه و در دو سال اخیر کشورهای حاشیه خلیج فارس واگذار کرده‌ایم.
این فعال اقتصادی گفت: صادرات قند به عراق در سال‌های گذشته موجب شده است که حتی ذایقه عراقی‌ها از مصرف شکر به قند تغییر پیدا کرده و از مشتریان پروپاقرص محصولات ما باشند ولی متاسفانه قطع صادرات این کالا به عراق موجب شده این بازار خوب را از دست دهیم.
وی نبود حمل مستقیم کالا را یکی از مشکلات مهم و چند ساله صادرات کالا به اقلیم کرستان عراق عنوان کرد و گفت: در حالی که بازرگانان تُرک ظرف 24 ساعت کالای مورد نیاز طرف عراقی را در درب انبار تحویل می‌دهند ولی تاجران استان که با سلیمانیه و اربیل تنها چند ساعت فاصله دارند قادر نیستند کالاهای خود را به صورت مستقیم و در کمترین زمان ممکن حمل کنند.
این فعال صنعت قند و شکر با بیان اینکه تاجران این استان یکی از توانمندترین تاجران ایران هستند که هیچگاه از سوی دولت مورد حمایت قرار نگرفته اند افزود: یک زمانی به ما که عنوان صادر کننده نمونه را کسب می‌کردیم جایزه صادراتی تعلق می‌گرفت ولی در حال حاضر نه تنها از این جوایز صادراتی هیچ خبری نیست بلکه دلارها را نیز باید پس داده و مورد بی توجهی و بی مهری نیز قرار بگیریم.
وی با اشاره به اینکه دولت باید از همه صادرکنندگان، تولید کنندگان و بخش خصوصی حمایت کند یادآور شد: متاسفانه در شرایط حاضر برخلاف گذشته که انگیزه فراوانی برای صادرات داشتیم دیگر هیچ انگیزه‌ای برای این امر به دلیل عدم حمایت و وجود مشکلات فراوان نداریم.
  استفاده از شیوه صادرات خدمات فنی مهندسی کشور ترکیه
خدمات فنی و مهندسی، یکی از ظرفیت‌های بالای استان کرمانشاه است که قابلیت صادرات برای رونق اقتصادی و توسعه این استان را دارد اما این ظرفیت علاوه بر اینکه مغفول مانده برای صادرات نیز با مشکلاتی مانند تحریم و امنیت کشورهای مقصد مواجه است.
رییس انجمن صنعت ساختمان کرمانشاه با بیان اینکه تولید و صدور دانش، اطلاعات و به طور کل خدمات و از جمله خدمات فنی و مهندسی یکی از راه‌های کسب درآمد ارزی کشورهای توسعه‌یافته جهان محسوب می‌شود گفت: در بحران ارزی که کشور با آن مواجه است توجه به صادرات در این حوزه از اهمیت فوق العاده ای برخورداراست.
«آرش شادفر» افزود: امروز اگر شرکت‌های ایرانی اعم از مشاوره، پیمانکار و کارخانه‌های تولید مصالح ساختمانی بخواهند به بازار اقلیم کردستان ورود پیدا کنند نخستین گام باید ورود مشاوران باشد که این مشاوران را کشورهای موفق با دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه انجام می‌دهند.
وی تاکید کرد: مشاوران به عنوان اولین گام وارد پروژه‌ها می‌شوند و راه و مسیر را برای ورود پیمانکاران و کارخانه‌ها هموار می‌سازند که در نهایت این امر موجب موفقیت در صادرات خدمات مهندسی می‌شود.
شادفر، با بیان اینکه در اجرای این فرمول ساده کشورمان تاکنونی به دلایل مختلف موفق عمل نکرده است گفت: در این زمینه باید از شیوه‌های صادرات خدمات فنی مهندسی کشور ترکیه درس آموزی داشته باشیم و از تجارب آنها در صادرات این حوزه به کشور عراق چه در باز کردن ورود مشاوران به بازار این کشور و چه در دادن مشاوره‌های حقوقی در عقد قراردادها و حمایت تسهیلاتی از شرکت‌ها و معافیت‌های گمرکی استفاده کنیم.
وی یادآور شد: امیدواریم وزارت امور خارجه، این حوزه از جمله ورود مشاوران را جدی بگیرد تا زمینه ارز آوری برای کشور در این زمینه نیز بیش از پیش فراهم شود.
  تغییر سیاست‌های اقتصادی، صادرکنندگان را با چالش‌های جدی مواجه کرده است
مدیرعامل یکی از شرکت‌های تولید کننده فولاد استان کرمانشاه نیز معتقد است: ما در این حوزه مشکلی در زمینه بازاریابی نداشته و تنها چالشی که با آن مواجه هستیم تغییر پی درپی سیاست‌های اقتصادی کشور است.
« رحمان احمدی‌پور» با نقل این جمله از «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه اسبق کشورمان که « وسط بازی در زمین نمی شود اسب را عوض کرد» افزود: در یکسال گذشته در حوزه صادرات چندین بخشنامه صادر و دایم در حال تغییر است به طوری که نمی توانیم بر این اساس حتی برای یکماه آینده نیز برنامه ریزی کنیم.
وی یادآور شد: محصولات فولادی مشتریان خوبی در کردستان عراق دارد به طوری که حاضرند قرارداد 2 ساله منعقد و حتی محصول را پیش خرید هم کنند ولی متاسفانه ما به دلیل این تغییر سیاست‌ها قادر به انعقاد قرارداد با طرف مقابل نیستیم زیرا نمی دانیم این قراردادی که می‌خواهیم با وی منعقد کنیم چه مدت دوام دارد.
احمدی پور تاکید کرد: مشکل صادرات ما امروزه کیفیت محصول نیست بلکه تغییر مداوم قوانین است که صادرکننده را با چالش‌های فراوانی مواجه کرده است.
  استان کرمانشاه قادر به تامین کامل گوشت مرغ اقلیم کردستان عراق است
رییس هیئت مدیره اتحادیه مرغداران استان کرمانشاه نیز گفت: در حال حاضر ظرفیتی که کشور در تولید مرغ دارد 2 برابر نیاز داخل است به طوری که ایران در حال حاضر بدون حتی یک ریال سرمایه گذاری قادر است یک میلیون تن گوشت مرغ تولید و صادر کند که این میزان یک سوم نیاز همه کشورهای منطقه است.
از مجموع یک میلیون تن توان صادراتی گوشت مرغ کشور، 150 هزار تن آن سهم استان کرمانشاه است که با چنین توانی قادر است علاوه بر تامین نیاز استان گوشت مرغ مورد نیاز اقلیم کردستان عراق با جمعیتی پنج تا 6 میلیون نفری با سرانه مصرف هشت کیلوگرم را تامین کند«برومند چهارآیی» افزود: از مجموع یک میلیون تن توان صادراتی گوشت مرغ کشور، 150 هزار تن آن سهم استان کرمانشاه است که با چنین توانی قادر است علاوه بر تامین نیاز استان، گوشت مرغ مورد نیاز اقلیم کردستان عراق با جمعیتی پنج تا 6 میلیون نفری با سرانه مصرف هشت کیلوگرم را تامین کند.
وی با بیان اینکه سالانه 116 میلیون تن گوشت مرغ در جهان تولید می‌شود که از این میزان 10 میلیون تن آن صادر می‌شود که سهم ایران از آن یک میلیون تن است یادآور شد: متاسفانه به دلیل ضعف در دیپلماسی اقتصادی کشورمان تاکنون از این مزیت بزرگ نتوانسته ایم استفاده کنیم.
چهارآیی تاکید کرد: هم مرز بودن استان کرمانشاه با عراق یکی از مزیت‌های مهم در راستای صدور مازاد تولید مرغ به این کشور است که باید مورد توجه مسوولان قرار بگیرد.
  ترانزیت سوخت از مرز پرویزخان کرمانشاه باید دوباره افزایش یابد
مدیر یک شرکت حمل و نقل بین‌المللی کرمانشاه نیز می‌گوید: از گذشته مرز پرویزخان بهترین گزینه برای ترانزیت و صادرات مشتقات نفتی در کشور محسوب می‌شده است که در مقاطعی در یک شبانه روز محموله هزار تا هزار و 200 تانکر از طریق این پایانه به بنادر انتقال پیدا می‌کرد.
«خلیل راستین » افزود: در این پایانه که مجهز به پارکینگ‌های بسیار بزرگی است حتی برخی شرکت‌های خصوصی با سرمایه گذاری‌های 20 تا 25 میلیارد تومانی اقدام به ایجاد سایت‌های بارگیری نیز کرده اند که مدتی به دلیل سیاست‌های کشور عراق در نحوه فروش نفت خود به قیمت‌های بیشتر از بازار جهانی، این صادرات از این مرز قطع شده است.
وی اضافه کرد: هم اینک نیز که صادرات مشتقات نفتی باز شده است به دلیل لابی گری‌هایی که در کشور عراق انجام شده است این صادرات به طور انحصاری به مرز «باشماق» انتقال یافته است در حالی که قبلا از طریق مرز پرویزخان انجام می‌شد.
راستین، از مسوولان خواست تا این امتیاز را که متعلق به مرز پرویزخان بوده و تمامی زیرساخت‌های آن نیز در این مرز فراهم شده است را دوباره به این استان بازگردانند.
  ترکیه تنها با داشتن یک مرز، 1.5 برابر ایران به عراق صادرات دارد
سرکنسول ایران در اربیل عراق اظهار کرد: کشور ترکیه تنها با داشتن یک مرز با اقلیم کردستان عراق، 1.5 برابر بیشتر از ایران که دارای هشت مرز با عراق است به این کشور صادرات دارد.
«نصرالله رشنودی» اضافه کرد: ما هر قدر بخواهیم می‌توانیم ظرفیت صادرات از داخل کشور عراق بالا ببریم به شرط آنکه این ظرفیت در ایران وجود داشته باشد که میزان آن را با از میان بردن موانع بالا ببرند.
وی بخشی از موانع صادرات پیش روی ایران و عراق را مربوط به مسائل داخل کشور دانست و گفت: در برخی موارد فعالیت نادرست برخی فعالان اقتصادی نیز به بازار ما در این کشور صدمه زده و باعث شده اند تا این بازار را گاهی از دست دهیم.
  برخی تجار ایرانی به تعهدات خود در قبال طرف عراقی عمل نمی کنند
رشنودی، به صادرات مرغ کشورمان به عراق اشاره کرد و افزود: در مقاطعی که کمبود این محصول در کشورهای منطقه بوجود آمد تصمیم گیرندگان کشورمان صادرات آن به عراق را با وجود داشتن تعهدات بازرگانان ما به طرف عراقی و حتی پیش فروش کردن آن بستند و این در حالی بود که بازرگانان تُرک با وجود نداشتن مرغ در کشور خودشان ولی به دلیل داشتن تعهد در برابر بازرگانان عراقی از کشورهای ثالث اقدام به تهیه گوشت مرغ و صادرات آن به عراق کردند.
وی با تاکید بر اینکه برخی اتفاقاتی از این دست باعث می‌شود که اعتماد طرف عراقی به تجار ایرانی از میان برود گفت: در کنار ورود رقیبان دیگر برای تصاحب بازار این کشور حرکت بسوی تولید، صادرات و خودکفا شدن در برخی محصولات نیز موجب شده تا حضور برخی از کالاهای ایرانی در این کشور به تدریج توجیه اقتصادی نداشته باشد.
رشنودی یادآور شد: این کشور با سرمایه گذاری‌هایی که در صنعت زنبورداری انجام داده است هم اکنون به خودکفایی رسیده است ضمن انکه در تولید برخی محصولات باغی از جمله انار امسال توانست یک محموله هزار و 500 تنی را به کشور انگلیس و بخشی را نیز حتی به کشورمان صادر کند.
شرایط تحریم، هجمه‌ها و تبلیغات شدید جهانی علیه کشور ما و نیز عملکرد ضعیف برخی تجار عاملی شده است تا برروی صادرات ما تاثیر گذاشته و آن را محدود سازدوی با بیان اینکه شرایط تحریم، هجمه‌ها و تبلیغات شدید جهانی علیه کشور ما و نیز عملکرد ضعیف برخی تجار عاملی شده است تا برروی صادرات ما تاثیر گذاشته و آن را محدود سازد افزود: اتاق‌های بازرگانی ما باید بازرگانانی که عملکرد منفی در این زمینه داشته و بر روابط تجاری کشور ما تاثیر منفی گذاشته اند را شناسایی و فعالیت آنها را محدود کند.
  ایران بیشترین خدمات فنی و مهندسی را به کشور عراق دارد
سرکنسول ایران در اربیل عراق اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران در زمان حاضر بیشترین خدمات فنی و مهندسی را به کشور عراق دارد و عراقی‌ها نیز به مشاوران ایرانی بیشتر از هر کشور دیگری اطمینان دارند.
وی افزود: هم اکنون نیز در زمینه راهسازی و سدسازی بیشترین مشاوره‌هایی که صورت می‌گیرد توسط مشاوران ایرانی به طوری که هم اکنون 32 پروژه فنی و مهندس در اقلیم کردستان عراق توسط ایران در حال اجراست.
آنچه که بیشتر کارشناسان و فعالان اقتصادی بر آن متفق القول هستند این است که کشور عراق و به طور خاص اقلیم کردستان عراق دارای زمینه مناسبی برای صادرات کالاها و محصولات ایرانی و حتی سرمایه گذاری است.
بازار کردستان عراق فضایی مطلوب برای صادرات و بازرگانی است و مرز مشترک گسترده استان کرمانشاه با آن می‌تواند موقعیتی ایده آل را برای این استان در جهت توسعه صادرات و بازرگانی فراهم آورد، فاصله نسبتا کوتاه تا شهرهای کردستان عراق از جمله سلیمانیه در مقایسه با بیشتر استان‌های صنعتی ایران سبب شده است تا بازار کردستان عراق مطلوبیت مناسبی برای بازرگانیف تجارت و توسعه صادرات داشته باشد.
باوجود آنکه مرز مشترک بین کرمانشاه و کردستان عراق یک مزیت و فرصت توسعه‌ای مطلوب برای این استان محسوب می‌شود اما این مساله تنها محدود به بازرگانی و تجارت نیست بلکه می‌تواند گردشگری و به طور خاص گردشگری پزشکی را نیز شامل شود.
ولی آنچه در کنار این مزیت‌ها می‌تواند موجب شکوفایی توسعه مبادلات بازرگانی به کردستان عراق شود حلقه ای مفقوده به نام دیپلماسی اقتصادی است زیرا همکاری‌های اقتصادی با همسایگان در پیشانی وظایف معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه قرار دارد و عملگرایی برای تحقق شعار انقلابی سال 1400 رهبر معظم انقلاب اسلامی یعنی تولید، پشتیبانی‌ها و مانع زدایی‌ها، با فعال شدن این حوزه وارد فاز عملیاتی می‌شود.