به‌دنبال پیروزی انقلاب اسلامی و قطع دست استکبار جهانی، توطئه‌ها و فتنه‌های علیه ایران روز به‌روز گسترش یافت. در چنین شرایطی امام خمینی در پنجم آذر 1358، فرمان تشکیل بسیج را صادر کردند.
از منظر قرآن و نهج‌البلاغه، بسیجی با تکیه بر خدا، نترسیدن از قدرت‌های غیرخدایی و همراهی با قرآن، همواره در راه دفاع از ارزش‌های الهی در حال جهاد است.
بسیج در لغت به معنای «آماده گردیدن» و «آمادگی» آمده است [1] و بسیج و بسیجی از عناوین مقدسی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بر افرادی خاص صدق می‌کند. ذکر این نکته لازم است که پیدایش نیروی بسیجی به شکل نظامی، این نیرو را محصور در این عرصه نمی‌کند، بلکه تعبیر بسیجی برای فردی به کار می‌رود که خود را خدمتگزار اهداف انقلاب و آرمان‌های اسلامی می‌داند. [2]
با توجه به این تعاریف، رسالت یک بسیجی این است که از هویت ملی و دینی پاسداری کند. بسیج، یعنی حضور در میدان‌هایی که نظام اسلامی وظیفه انسانی و الهی و نیازهای کشور، حضور او را در آن میدان‌ها لازم می‌داند و او را به آن‌ها فرا می‌خواند. [3] به تعبیر دیگر بسیجی یعنی کسی که در خدمت دین حق است، آماده‌ی نبرد با دشمنان اسلام است. بسیجیان در جبهه حق چنان جهاد کردند که امام خمینی رحمه‌الله علیه فرمودند: «بسیج لشکر مخلص خداست ».[4]
البته در برخی از تعابیر مقام معظم رهبری، بسیجی دامنه وسیع‌تری دارد و می‌تواند شامل هرکسی که در خدمت نظام اسلامی باشد، بشود؛ «بسیجی، هر یک از آحاد ملت است که در هرجایی که به حضور او نیاز هست، آماده باشد ».[5]
با توجه به تعریف و رسالتی که بسیجی دارد، شایسته است به مؤلفه‌های یک بسیجی در ترازوی آیات و روایات پرداخته شود. وقتی به متون دینی مراجعه می‌کنیم، می‌یابیم که صفاتی برای مؤمنین واقعی برشمرده‌اند؛ مؤمنینی که درصدد دفاع از حق هستند و با توجه به اینکه بسیجی نیز مؤمنی واقعی بوده که هدفش دفاع از اسلام است، برشمردن این ویژگی‌ها برای مؤمنین، در واقع بیان خصیصه‌های یک بسیجی واقعی نیز هست. در این نوشتار به یک ویژگی قرآنی و دیگری از نهج‌البلاغه اشاره می‌کنیم:
1. تکیه‌گاه فقط خدا
مجاهدان جبهه حق بر حق‌تعالی تکیه دارند. در نگاه آنان، تمام قدرت‌های دنیوی در برابر قدرت الهی ناچیزند. از نظر بسیجیان، قدرتمندترین قدرت‌های دنیا، ضعیف‌اند. به‌عنوان نمونه امام خمینی رحمه‌الله علیه زمانی که تمام قدرت‌های بزرگ در مقابل انقلاب ایران موضع گرفته بودند و هنوز ارتش، سپاه و بسیج منظمی شکل نگرفته بود، با صلابت و قدرت فرمودند: «امریکاهیچ غلطی نمی‌تواند بکند ».[6]
این مؤمنان بسیجی تکیه‌گاهشان خداست و دائم متوجه اویند و پیروزی را از ساحت او طلب می‌کنند: «رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَیْنَا صَبْرًا وَ ثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکَافِرِین»؛ [7] «پروردگارا! بر ما صبر و شکیبایی فروریز و گام‌هایمان را استوار ساز و ما را بر گروه کافران پیروز گردان». البته این بدان معنا نیست که تلاش نکنند، آنان با خلوص نیت در راه او مجاهدت می‌ورزند و باور دارند که اگر به یاری دین خدا بروند، خداوند یاور آن‌هاست: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ یَنْصُرْکُم ْ…»؛ [8] «ای مؤمنان! اگر خدا را یاری کنید، خدا هم شما را یاری می‌کند» و از طرفی باور دارند که خداوند به تمام وعده‌هایش عمل می‌کند: «إِنَّ اللّهَ لاَ یُخْلِفُ الْمِیعَاد»؛ [9] و نصرت از سوی خدا، قطعی است و حتی در مواردی که به ظاهر شکست‌خورده‌اند، نیز تکیه بر تدبیر او دارند و آن را خیر می‌دانند: «وَ عَسَی أنْ تَکْرَهُوا شَیئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُم»؛ [10] «و بسا چیزی را خوش ندارید و آن برای شما خیر است».
2. رفاقت با قرآن
بسیجی واقعی کسی است که حق‌پذیر است و انس و الفت با کتاب الهی دارد. امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در نهج‌البلاغه درباره مجاهدان و بسیجیان صدر اسلام در بیانی نورانی می‌فرماید: «أَیْنَ الْقَوْمُ الَّذِینَ دُعُوا إِلَی الْإِسْلَامِ فَقَبِلُوهُ وَ قَرَءُوا الْقُرْآنَ فَأَحْکَمُوهُ …»؛ [11] «کجایند آنان که به اسلام دعوت شدند و آن را پذیرفتند، قرآن خواندند و با استقامت به آن عمل کردند». بسیجیان بر اساس فرمایش علوی، افرادی هستند که با قرآن انس و در آن تفکر و تدبر داشته و بدان عمل می‌کنند. در عصر ما نیز بسیجی باید این‌گونه باشد و قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام، چراغ راه او در دفاع از اسلام و انقلاب باشد.
بنابراین بسیجی باید در راه دفاع از ارزش‌های دینی، با تکیه بر خدا و همراهی با قرآن جهاد کند.
پی‌نوشت:
[1] دهخدا، ذیل واژه «بسیج».
[2]. بیانات رهبری در جمع نیروهای بسیجی، 21/8/1380.
[3]. همان.
[4]. صحیفه نور، تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 21، ص 194.
[5]. بیانات رهبری در جمع نیروهای بسیجی، 21/8/1380.
[6]. صحیفه نور، همان، ج 10، ص 515.
[7]. بقره (2):250.
[8]. محمد (47):7.
[9]. آل‌عمران (3):9.
[10]. بقره (2):216.
[11]. نهج‌البلاغه (نسخه صبحی صالح)، خطبه 121.
(حجت‌الله آتش افروزمند)