مکانیزاسیون و ادوات کشاورزی یکی از چالش‌های مهم بخش کشاورزی است. فناوری نوین و دانش‌بنیان‌ها کمترین تأثیر را در بخش مکانیزاسیون بخش کشت و کار داشته است. برخی کارشناسان این حوزه معتقدند اراضی خرد و خلأ الگوی کشت درست سبب شده تا کمترین پیشرفت در بخش فناوری ادوات کشاورزی محقق شود.
کارشناس مکانیزاسیون بخش کشاورزی در این باره به مهر گفت: سیستم یکپارچه‌سازی اراضی دارای اهمیت فراوان به لحاظ اقتصادی و کشاورزی است. این راهبرد می‌تواند استفاده بهینه از نهاده‌های تولید را موجب شود.
محمدجواد شریفی، افزود: یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه کشاورزی در مناطق روستایی، عدم استفاده بهینه از عوامل تولید به‌ویژه زمین و آب است که با مسئله خرد بودن و پراکندگی اراضی متعلق به هر یک از بهره‌برداران ارتباط مستقیم دارد.
وی تأکید کرد: در کشورهای مختلف برای حل این چالش از سیاست‌های یکپارچه سازی اراضی به‌عنوان یک راه‌حل منطقی و قابل اجرا استفاده شده است.
این کارشناس بخش مکانیزاسیون کشاورزی ادامه داد: هدف از یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی افزایش بهره‌وری است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که تفاوت معناداری در دوره قبل و بعد از اجرای طرح در تعداد قطعات اراضی هر بهره‌بردار، سطح زیر کشت و همچنین عملکرد گندم و جو، مساحت تحت پوشش آبیاری تحت فشار، هزینه استفاده از ماشین‌آلات برای شخم، کرت‌بندی، مرزکشی، نهرکشی و فاروزنی، هزینه آماده‌سازی زمین، هزینه‌های کاشت، میزان استفاده از ماشین‌آلات برای کودپاشی و بذرپاشی، میزان استفاده از ماشین‌آلات در برداشت، میزان استفاده از ماشین‌آلات در حمل محصول، میزان استفاده از سموم، میزان استفاده از کارگر و همچنین میزان مصرف آب به‌وجود آمده و این امر توانسته است تغییرات مهمی در بهره‌وری عوامل تولید ایجاد کند.
شریفی افزود: نتایج نشان دادند که به کارگیری روش‌های مهندسی زراعی، مکانیزاسیون و یکپارچه سازی اراضی در کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمد بهره‌برداران تأثیر مثبت و معنی‌داری داشته است، از این رو پیشنهاد می‌شود راهبرد در برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی مورد توجه جدی قرار گیرد.
  ادبیات اقتصاد توسعه کشاورزی
وی با بیان اینکه راهبرد یکپارچه‌سازی اراضی دارای اهمیت فراوان به لحاظ اقتصادی است، گفت: این راهبرد می‌تواند استفاده بهینه از نهاده‌های تولید را موجب شود.
وی یادآور شد: در بررسی ادبیات اقتصاد توسعه کشاورزی مشخص می‌شود که هم به لحاظ نظری و هم مطالعات تجربی، یک رابطه منفی بین اندازه مزرعه و کارایی تولید کشاورزی وجود دارد. از این رو، پیش‌بینی می‌شود که با اجرای طرح‌های یکپارچه‌سازی اراضی زراعی کشاورزی، کارایی تولید به طور ملموسی کاهش یابد؛ اما برخی از مطالعات انجام شده در کشورهای در حال توسعه نشان می‌دهد که یکپارچه سازی اراضی و افزایش اندازه مزارع سبب افزایش تولید و بهبود امنیت غذایی شده است.
این کارشناس بخش مکانیزاسیون کشاورزی گفت: با توجه به ناسازگاری یافته‌های مختلف با پیش‌بینی نظری، تلاش شده است تا با تفکیک مفهوم کارایی از بهره‌وری تأثیر طرح یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی در ایجاد شرایط مطلوب‌تر مورد بررسی قرار بگیرد نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که با اجرای طرح یکپارچه‌سازی اراضی، اگرچه کارایی فنی تولید به طور معناداری کاهش می‌یابد؛ اما به علت وجود صرفه‌های ناشی از مقیاس، بهره‌وری کل عوامل تولید افزایشی است.
شریفی عنوان کرد: پیش‌بینی می‌شود با افزایش مقیاس تولید و از بین رفتن این صرفه‌ها موفقیت این طرح به پایان برسد بنابراین توصیه می‌شود که طرح‌های یکپارچه‌سازی اراضی زراعی همراه با اقداماتی مؤثر برای افزایش کارایی فنی تولید اجرا شوند تا علاوه بر افزایش بلندمدت مقدار تولید، سبب صرفه‌جویی هرچه بیشتر در مصرف نهاده‌های کشاورزی نیز شود.
وی با بیان اینکه خرد بودن اراضی کشاورزی عدم وجود راه‌های ارتباطی بین مزارع، آبیاری و زهکشی نامناسب و… مشکلات عمده‌ای بر سر راه تولید محصولات کشاورزی است، گفت: برای افزایش تولید و مکانیزه کردن آن و افزایش بهره وری سعی بر یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی می‌شود.
  اثرات یکپارچه‌سازی
این کارشناس بخش کشاورزی درباره اثرات یکپارچه‌سازی به چند نکته اشاره کرد و گفت: امکان به کارگیری ماشین‌آلات کشاورزی جدید کاهش برخی از هزینه‌های جاری در مراحل مختلف کشت محصولات مختلف و نیز بالا رفتن عملکرد محصولات و راندمان تولید در واحد سطح اصلاح روش‌های کاشت، داشت، برداشت و در نتیجه برنامه‌های ترویجی دارد و پس از یکپارچه‌سازی اراضی درآمد خالص محصولات افزایش یافته و اجرای طرح یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی هزینه‌ای تولید محصولات را کاهش می‌دهد.
شریفی افزود: کاهش میزان مصرف آب با امکان اجرای سیستم‌های آبیاری پیشرفته و قطره‌ای و هزینه‌های سرمایه‌گذاری مطلوب و بهینه در این روش شدنی خواهد بود.
وی تأکید کرد: با اجرای طرح یکپارچه‌سازی اراضی نه‌تنها در زمینه فیزیکی تحول مطلوبی صورت گرفته مانند وسعت قطعات، حذف راه‌های اضافی، تسطیح اراضی، حذف جوی‌های اضافه که منتج به صرفه‌جویی‌هایی در زمان رسیدگی به کشت محصولات خواهد داشت، با اجرای این روش وسعت بهره‌برداری امکان سرمایه‌گذاری روی زمین همراه با راندمان محصولات فرصت‌های شغلی را نیز افزایش خواهد داد.
  نتایج تحقیقات
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: نتایج تحقیقات نشان می‌دهد متغیرهای میزان درآمد، مالکیت ماشین‌های کشاورزی، داشتن شغل غیرکشاورزی، فاصله بین قطعات، سطح تحصیلات، شرکت در کلاس‌های ترویجی و داشتن آگاهی نسبت به مزایای طرح تأثیر مثبت و معنی‌داری بر پذیرش طرح یکپارچه‏ سازی اراضی از سوی گندم‏کاران دارد و در مقابل متغیرهایی همچون میزان تجربه کشاورزان، تعداد قطعات، میزان وام دریافتی و تعداد اعضای خانوار دارای اثر منفی بر احتمال پذیرش این طرح هستند.
این کارشناس بخش کشاورزی افزود: همچنین این فرآیند بر کاهش اعداد قطعات بین افزایش سطح زیر کشت و راندمان محصولات، کاهش میزان آب مصرفی، افزایش بهره‌وری ماشین‌آلات و عملکرد آن‌ها و بهینه‌سازی سیستم مکانیزاسیون و نیز امکان برنامه ریزی در سطح کلان و کاهش میزان استهلاک ماشین‌آلات و در نهایت افزایش درآمد کشاورزان تأثیر مستقیم دارد. پس در نتیجه بین یکپارچه سازی اراضی کشاورزی و مکانیزه شدن آن‌ها و عملکرد محصولات کشاورزی تأثیر مستقیم دارد.