شهر پیچیده‌ترین و متنوع‌ترین جلوه‌های زندگی بشری را در خود دارد. بدون وجود نظام مدیریت شهری کارآمد، انجام برنامه‌ریزی‌های لازم برای رشد و توسعه آینده شهر مغفول می‌ماند حال آنکه عوامل «ضعف در حس تعلق شهری شهروندان»، «ضعف در اجرای پروژه‌های تأثیرگذار»، «عدم بهره‌گیری کافی از توان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در راستای توسعه شهری»، «عدم وجود زیرساخت‌های نوین شهری»، «عدم وجود منابع درآمد پایدار» از عوامل اساسی در ناکارآمدی مدیریت شهری به‌ویژه در دوره شورای ششم در شهر همدان است که می‌تواند نه‌تنها مدیریت شهری را در وضعیت موجود بلکه در وضعیت مطلوب و آینده دچار چالش‌های جدی و اساسی کند، در این راستا حرکت به سوی شهرهای پایدار و سازمان فضایی مطلوب نیازمند رفع چالش‌های امروزی است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا در این خصوص با عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان گفت‌وگویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
محمدمهدی سروش؛ با بیان اینکه در چرایی عدم توسعه، پیشرفت و نداشتن پروژه تأثیرگذار در شهر به‌ویژه در دوه ششم شورا و شهردار فعلی باید بگویم، در این زمینه دو نگاه وجود دارد، گفت: مسئله این است که اگر با یک شهرداری ایده‌آل مواجه بودیم می‌توانسیتم در این خصوص صحبت کنیم که اگر پروژه‌ای در شهر اجرا نکند مشکل‌ساز خواهد بود زیرا منطبق با نگاه فارابی می‌بایست در رأس شهر یک حکیم به‌کار گرفته شود.
وی با تأکید بر اینکه با روش حِکمی، بسیاری از مسائل در شهر را می‌توان کشف و حتی مطرح و برقرار کرد، افزود: اگر در رأس شهر یک حکیم قرار گرفته باشد قاعدتاً برنامه‌ریزی در اولویت کار او خواهد بود که در پی آن می‌توان انتظار داشت نسبت به تعریف و اجرای درست پروژه‌های شهری که در جهت ارتقای کرامت انسانی است، اقدام کند.
وی افزود: از منظر دیگر اگر حکیمی در رأس شهر قرار نگیرد، این مدیران شهری کاری انجام ندهند، بسیار بهتر است زیرا هر آنچه انجام می‌دهند غلط و اشتباه خواهد بود.
این استادیار دانشگاه در تشریح چرایی این امر خاطرنشان کرد: در شورای شهر دوره قبل که افراد متخصصی حضور داشتند و همچنین شهردار ادعا داشت که از بدنه شهرداری است و تجربه بیش از 20 سال کار در شهر را دارد، برنامه‌ریزی‌ها و پروژه‌های اجرایی‌شده اغلب غلط از آب درآمد چه برسد به دوره فعلی که نه شورا از تخصص لازم برخوردار است و نه شهردار منتخب تجربه و حکمت لازم را دارد.
سروش، افزود: برای نمونه از پروژه پیاده‌راه‌سازی و ساماندهی بلوار ارم گرفته تا سایت موزه میدان مرکزی و پارک‌های فرامنطقه‌ای ولایت و اکباتان.
وی با اشاره به اینکه باید به این نکته توجه کرد که حتی اگر برای شهرداری چندین هزار میلیارد تومان نیز بودجه در نظر گرفته شود یقیناً برای یک شهر اندک است، اذعان کرد: به این دلیل که مدیران شهری نسبت به جمع‌آوری عوارض میلیون میلیون و هزار و هزار تومانی شهروندان مبادرت کرده تا این شهر را بسازند پس لازم است هزینه کردن ریال به ریال برای پروژه‌ها فکرشده باشد.
این استاد شهرسازی با بیان اینکه حتی باید در اولویت‌بندی اجرای پروژه‌های مورد نیاز شهر نیز دقت نظر لازم اعمال شود، خاطرنشان کرد: من سال‌ها کارشناس فنی بانک جهانی در استان بودم، سیستم کاری این مجموعه بدین صورت بود که با توجه به محدودیت منابع، می‌بایست پروژه‌ها و زمان‌بندی آن را درجه‌بندی کرد که بر اساس آن در رده چندم از اولویت کاری قرار گیرد.
سروش ادامه داد: لزوم اولویت‌بندی پروژه‌ها در شهر و مدیریت آن یقیناً از اهمیت بالاتری برخوردار است اما متأسفانه طی این سال‌ها آنچه در خصوص اجرای پروژه‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها انجام شده سلیقه‌ای بوده نه برحسب نیاز.
وی با بیان اینکه یکی از نتایج اجرای پروژه‌های سلیقه‌ای و بدون در نظر گرفتن نیاز شهر در شرایط فعلی، ترافیکی است که دامن همدان را با عنوان یک شهر 500 هزار نفری گرفته ابراز کرد: با این حجم از جمعیت واقعاً تعریف طرح‌های ترافیکی همچون طرح و زوج و فرد مضحک و خنده‌دار است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان با تأکید بر اینکه ترافیک تحمیل‌شده به همدان ماحصل حداقل 20 سال ندانم‌کاری در مدیریت شهری همدان است، گفت: سال 75 بود که بنده لزوم استقرار شهرک اداری برای استان را مطرح کردم ولی متأسفانه مورد توجه قرار نگرفت اما در شهرهایی همچون رزن و کبودراهنگ به اجرا درآمد.
سروش با بیان اینکه وقتی برنامه‌ریزی مطرح نباشد و سواد مدیریت شهری را نداشته باشید و برای اجرای پروژه‌ها اولویت‌بندی نکنید یقیناً کارهایی که انجام می‌شود 20 سال بعد به بحران می‌خورند، خاطرنشان کرد: درواقع وقتی شهرهای ما به بن‌بست می‌خورد که دیگر خبری از شورا و شهرداری آن دوره نیست که بخواهد پاسخگو باشد.
وی با بیان اینکه در شهرهای توسعه‌یافته افرادی در شورای شهر حاضر هستند که خبره و متخصص این کاراند و از تجربیاتشان برای توسعه شهر استفاده می‌کنند گفت: متأسفانه در همدان این شهر است که تاوان و هزینه شورای شهر و مدیریت شهری را می‌دهد، درست مثل ترافیک و هزینه‌ای که به شهروندان تحمیل و شورا به محلی برای آزمون و خطا بدل شده که برآیند آن شهرداری فعلی است، ای کاش به قم سری بزنید و ببینید شهردار منتخب این شهر که سابقه چندین سال شهرداری اصفهان را یدک می‌کشد چگونه شهر را مدیریت می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه وقتی شهری ادعای کلان‌شهر شدن دارد نباید شورایش برای کسب تجربه وارد این کار شود، اظهار کرد: چرا مرکز پژوهش‌های شورا که توسط بزرگانی همچون دکتر تدین، استاد نیلی، بنده و چند استاد دیگر در سال 82 راه‌اندازی شد و نسبت به تجزیه و تحلیل مسائل شهر بر حسب نیاز شهر اقدام می‌کرد، دیگر اثرگذاری پیشین را ندارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان با بیان اینکه متأسفانه گرچه بنده سال‌ها پیش طرح لزوم شهرک سلامت را دادم اما تاکنون از من نظرخواهی در این ارتباط نشده، ابراز کرد: این روزها نباید نگران بود که چرا در دوره فعلی شورا و شهرداری کار خاصی انجام و یا پروژه شاخصی در همدان افتتاح نشده بلکه باید از این موضوع خوشحال بود چراکه تجربه‌های پیشین علیرغم ادعایی که برای تخصصی بودن کار داشتند، غلط از آب درآمد.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد به‌نظر می‌رسد درد این روزهای شهر ناشی از اشتباه شهروندان در انتخابات است که بدون در نظر گرفتن شاخص‌هایی همچون کاربلد بودن و مهارت داشتن افراد و تنها با تکیه به شعارها نسبت به انتخاب افراد دست زدند که نتیجه آن چیزی جز بی‌کلاه ماندن سر شهر همدان از توسعه و پیشرفت نبود؛ بنابراین اینکه بخواهیم در همه عرصه‌ها تنها با شعار جوان‌گرایی راه را برای ورود همگان باز بگذاریم درست نیست و یقیناً ره به ترکستان خواهد برد.

طاهره ترابی مهوش