اگر این روزها گذرتان به تاریخی‌ترین محوطه طبیعی و اثر مستند به‌جا مانده از حکومت هخامنشیان یعنی گنجنامه در همدان افتاد، از دیدن دست‌فروشان، متکدیان، افراد ولگرد، دوره‌گردان، سیگار فروش و در عین حال موادفروش‌های سیار و حتی همشهریانی که نزدیکی این اثر تاریخی، گرد هم نشسته‌ و بساط چای و قلیانشان به راه است، اصلاً تعجب نکنید. درواقع امروز گنجنامه که روزی در مسیر راه اتصال مناطق اصلی یک کشور قرار داشت و در امتداد جاده‌ای با نام «ابریشم» بود، با توسعه شهری و به‌واسطه قدمت و اصالتش، به جاذبه تاریخی، فرهنگی و گردشگری همدان تبدیل شده، هم‌اینک حال خوشی ندارد.
به طوری که گزارش میدانی خبرنگاران ما از محوطه تاریخی و طبیعی گنجنامه مؤید آن است که در گوشه و کنار محوطه تفریحی و گردشگری گنجنامه حتی در چندقدمی کتیبه‌ها، می‌توان دست‌فروشان متعددی را دید که مشغول کار هستنند و حتی بساط بلال‌‌ و قلیان آن‌ها تنها در فاصله 50 متری از کتیبه‌های دو هزار و 500 ساله گنجنامه قرار دارد و تنها به محض اطلاع از ورود بازرسان شهرداری، بساطشان را به کمی دورتر از کتیبه‌ها انتقال می‌دهند.
این درحالی است که آثار تاریخی هر شهر از نمادهای آن دیار برای معرفی و بهتر شناساندن منطقه به گردشگران است. اثر تاریخی گنجنامه در همدان از آن دست آثاری است که به روایت باستان‌شناسان یک اثر مستند برای اثبات پایتخت بودن همدان در دوره هخامنشی‌ها در میان کوه‌های الوند و در نزدیکی آبشار است. این عوامل به جذابیت آن افزوده و سبب شده روزانه شاهد حضور تعداد فراوانی گردشگر از نقاط مختلف در این مکان باشیم اما متأسفانه این روزها بنا به مشجر بودن محیط این کتبیه‌ها از چشم بسیاری از گردشگران دور مانده و تابلو یا المآن‌های جذابی برای هدایت گردشگران به مسیر کتبیه‌ها در دستور کار نیست.
حال آنکه وجود دست‌فروشان در گنجنامه همدان ظاهری نامتناسب به این منطقه داده که اگر تدبیری نشود شاهد از دست رفتن این منطقه گردشگری و تاریخی به مرور زمان خواهیم بود.
شرایط به گونه‌ای است که در بدو ورود به محوطه گنجنامه نخستین چیزی که نظرها را به خود جلب می‌کند حضور دست‌فروشان و قلیآن‌هایی است که ظاهری نامتناسب به این مکان داده‌اند. منطقه تاریخی گنجنامه به‌دلیل آنکه نزدیک هیچ روستایی نیست و از طرفی هم بین جاذبه‌های دارای ورودی، در کشمکش شهرداری و میراث فرهنگی برای نظارت و کسب درآمد، معطل مانده، به‌‌نوعی مظلوم واقع شده است.
بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با علی خاکسار؛ معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان همدان و رقیه حاتمی پورفرشی؛ مدیر عامل هلدینگ گردشگری فلامینگو گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه من در این حوزه به‌عنوان معاون گردشگری، بهره‌بردار محسوب می‌شوم، گفت: بدان معنا که با تکمیل شدن هرگونه مکان گردشگری از مهمان‌پذیر گرفته تا هتل و غیره در حوزه ما فعال شده و من برای آن پروانه بهره‌برداری صادر، نرخ اعلام و بر آن نظارت می‌کنم.
علی خاکسار، افزود: بنابراین ایجاد زیرساخت از راه دسترسی گرفته تا نورپردازی و غیره بر عهده معاونت دیگری در سازمان است که این امر نیز منوط به آن می‌شود که جزو جاذبه‌های تاریخی باشد که مدیریت آن بر عهده ماست.
وی با تأکید بر اینکه گنجنامه یک مجموعه تفریحی، طبیعی است که طی چند سال گذشته مدیریت آن به شهرداری سپرده شده، افزود: بنابراین تمام مباحث مرتبط با آشفتگی بصری و محیطی بر عهده این نهاد مدیریتی است.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با اشاره به اینکه شهرداری باید طرح جامع ساماندهی تهیه کرده و آن را در کمیته‌های مرتبط و با حضور دستگاه‌های مرتبط مطرح، مصوب و اجرا کند، افزود: در خصوص دست‌فروشان از سال‌ها پیش جلساتی را در فرمانداری و دهکده گنجنامه برگزار کرده و طبق صورت‌جلسات مقرر شد تا دکه‌هایی در دهکده برای آن‌ها ساخته شود و افرادی که در قالب دست‌فروشی از سال‌ها قبل در این منطقه مدعی کسب و پیشه بودند به این غرفه‌ها منتقل شوند؛ اما متأسفانه دکه‌ها بسیار نامناسب و در مکان بسیار نامناسب که هیچ تأییدیه‌ای از ما ندارد توسط مدیریت دهکده، ساخته شد و آن‌ها را خود به افراد اجاره داد بنابراین نه‌تنها دستفروشان از محیط جمع نشدند بلکه بار مضاعفی بر منطقه تحمیل شد.
وی با بیان اینکه هدف ما از ساماندهی دست‌فروشان آزادسازی محوطه از حضور آنان بود اما محقق نشد، افزود: در خصوص عرضه قلیان و دیگر مواد دخانی و مخدر که مورد بحث بود نیز از سال‌های قبل با نیروی انتظامی و مرکز بهداشت مکاتبه‌های لازم را انجام دادیم اما متأسفانه علیرغم اینکه در حال حاضر در سایر اماکن گردشگری امکان عرضه قلیان فراهم نیست، در منطقه گنجنامه این کار به‌راحتی و بدون برخورد قاطع از سوی متولیان انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در حوزه تکدی‌گری و حضور فالگیران نیز متأسفانه دستگاه‌های متولی جمع‌آوری آن‌ها ورود فعالی نداشته‌اند، گفت: در خصوص عدم معرفی کتبیه‌ها به گردشگران به‌دلیل محصور شدن آن با درختان، این امکان فراهم است تا نصب تابلوهای معرفی از سوی اداره ما با جدیت بیشتر و با شکیل بهتری در دستور کار قرار گیرد.
مدیر عامل هلدینگ گردشگری فلامینگو با بیان اینکه پرداختن به موضوع گردشگری برای کشور ما فارغ از رتبه‌بندی جهانی، از نظر داشته‌های تاریخی، فرهنگی و تمدن چندین هزار ساله از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: طبق مطالعاتی که بنده داشتم هیچ کشوری را با این حجم از داشته‌ها در عرصه گردشگری نمی‌توان توانمند دانست.
رقیه حاتمی پورفرشی با تأکید بر اینکه از سوی دیگر یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای زدون ایران‌هراسی که توسط معاندان در سطح بین‌الملل مطرح است گردشگری، جذب گردشگر، معرفی شهرها و داشته‌های ایران است، افزود: به نظر من ایران نه هشمین کشور، بلکه نخستین کشور در عرصه داشته‌های گردشگری در سطح بین‌الملل است.
وی با ابراز اینکه متولی حوزه مدیریت و نظارت بر گردشگری در بخش‌های مختلف وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که در ذیل آن در استان‌ها این وظیفه بر عهده ادارات کل نهاده شده، اظهار کرد: بر این اساس این نهاد نمی‌تواند به بهانه دخیل بودن سایر دستگاه‌ها از وظیفه خود شانه خالی کند.
مدیر عامل هلدینگ گردشگری فلامینگو با تأکید بر اینکه این امر نیازمند طرح و برنامه از سوی دستگاه متولی یعنی میراث فرهنگی است، تشریح کرد: طبق استانداردهای حوزه گردشگری در سطح بین‌الملل می‌توان برای برای محور‌های گردشگری برنامه تدوین کرد و بر این اساس سایر دستگاه‌های متولی را پای کار آورد و منطبق با برنامه تدوین‌شده از آن‌ها کار خواست؛ محوطه گنجنامه نیز با این سابقه تاریخی از این قاعده مستثنا نیست.
مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد علیرغم وعده و وعیدها برای ساماندهی گنجنامه طی چندین سال گذشته، گویا برنامه و یا طرحی برای این محوطه تعریف نشده و میراث فرهنگی استان خود را مبرا از این قضیه می‌داند. همین امر منجر به آن شده که محوطه گنجنامه به محیطی برای معضلات و بزهکاری‌های فرهنگی و اجتماعی بدل شود به طوری که این روزها شرایط این منطقه کم از خیابان اکباتان چندین سال قبل و معضلات آن در زمینه بزهکاری‌ها همچون فروش مواد مخدر، فعالیت غیر مجاز دست‌فروشان و متکدیان، عدم امنیت اخلاقی و اجتماعی در همدان ندارد؛ زیرا این عدم مدیریت مستقل و کارآمد در فراهم بودن بستر برای گسترش بزهکاری، در نهایت نابودی این محوطه را به‌دنبال خواهد داشت چراکه امنیت در جلب گردشگر اصل نخست است که دیگر در محوطه گنجنامه به یک رویا بدل شده است.

طاهره ترابی مهوش