از لحاظ فکری دوره نوجوانی شروع دوره تفکر انتزاعی یا عملیات منطق صوری است. دنیای نوجوانان و جوانان با بزرگسالان متفاوت است. این دوره را می‌‏توان تولدی دوباره نامید؛ زیرا دگرگونی‌های عمیقی در شخصیت نوجوان و جوان پدیدار می‏ گردد؛ فرد نه کودک است و نه بزرگسال، اما برای مرحله بزرگسالی آماده می‏ شود و با تمام توان می‏ خواهد به سمت کمال قدم گذارد که این حرکت و جهش ممکن است با اشتباهات و لغزش‌های بسیاری همراه باشد.

از منظر مذهبی نوجوان و جوان می‏ خواهد بر اساس تفکر و برهان عقلی و دلایل منطقی، مطالب و مسائل مذهبی را بررسی و قبول کند. به احساس مذهبی دوره کودکی، در نوجوانی، دانش و در جوانی، بینش مذهبی نیز اضافه می‏ گردد. مسائل مذهبی غالبا در دوره نوجوانی و جوانی ارزش واقعی پیدا می‏ کنند و در نظام‌های زندگی ادغام می‏ شوند.

در این مرحله انسان از خود می‏پرسد: زندگی چیست؟ من کیستم؟ برای چه زنده‌ام؟ به کجا می‏ روم؟ چرا و چگونه باید بروم؟ آیا پس از مرگ زندگی دیگری وجود دارد؟ اگر وجود دارد، چگونه است؟ جهان ‏بینی نوجوان و جوان با یافتن پاسخ‌هایی مناسب برای سؤالاتش شکل می‌‏گیرد و اگر جواب این سؤالات را دریافت نکند، دچار احساس پوچی، از خود بیگانگی، تنهایی، غربت و بی پناهی و عدم برقراری ارتباط صحیح با دیگران می‏ شود که از نظر ساخت شخصیتی خطرناک است.

در این خصوص با مدیر کودک و نوجوان مرکز تخصصی مهدویت استان قم به گفت‌وگو پرداختیم.

سید حسن مهدوی نیا بیان کرد: نوجوان آخر الزمانی در فضایی به سر می‌برد که تمام فتنه‌ها و حیله‌های شیطان به اوج خود رسیده و جریان باطل بر جهان حکومت دارد و در این بین درگیر سه نوع آسیب شده است؛ اولین آسیب، اعتقادی است که درگیر یک حیرانی و سرگردانی اعتقادی است و باورهای خود را نتوانسته شکل دهد.

وی افزود: آسیب دیگر از نوع ارزش‌هاست؛ بدین معنا که بین تبلیغاتی که در فضای مجازی و سایر راه‌های ارتباطی که وجود دارد نمی داند کدام یک ارزشمند است و می‌تواند در آن مسیر حرکت کند و درواقع سرمایه عمر و جوانی خود را در آن مسیر قرار می‌دهد.

مهدوی نیا آسیب دیگر را در حوزه رفتار یک جوان برشمرد و اظهار کرد: این آسیب برآیند دو مشکل قبلی است که نتیجه باور و اعتقادات و ارزش‌های وی است که نمی داند چه رفتاری را در حوزه شخصی و اجتماعی انجام دهد، لذا کسانی هم که همت می‌کنند تا جوان شیعی را به بیراهه بکشانند در این سه حوزه فعالیت می‌کنند تا باورهای وی را از بین برده و اعتقادات ناسالمی را جایگزین آن کنند، در حوزه ارزش‌ها نیز سعی دارند ضد ارزش‌ها را به نوجوان ارائه دهند و در حوزه رفتار هم یک مدلی معرفی می‌کنند که حتی در جوامع خود نیز ناپسند است و این نوجوانی که در بحران هویت به سر می‌برد از این الگوها پیروی می‌کند.

مدیر کودک و نوجوان مرکز تخصصی مهدویت، درخصوص مسئولیت علمای دینی در برابر بحران‌های فکری عقیدتی نوجوانان خاطرنشان کرد: در وهله اول بایستی بر تفکر و اعتقادات نوجوان کار شود و بتوانیم یک نوجوان را به عنوان یک انسان رهنمود کنیم، چراکه در جوامع غربی آنچه که در حال رخ دادن است حرکت به سوی اضمحلال انسانی و فاصله گرفتن از خصایص انسانی است به طوری که این فساد و فحشا گسترده حتی در حیوانات به این شکل وحشی گری و نهایت لا اوبالی گری نیست، لذا اگر بخواهیم نوجوان انسان محور و دین محور پرورش دهیم مطابق با کتاب دینی خود، وی را با ذات الهی خویش آشنا کنیم که ماحصل این آشنایی و خودشناسی انسانی به دین می‌رسد که در زمانی دین یهودیت بود و تکامل یافت به مسیحیت رسید و بعد از آن به کامل ترین دین و اسلام ختم شد.

وی افزود: اسلام همان نقشه راه و پروژه انسان زیستی الهی و فطری است، لذا اگر برگردیم به ویژگی‌های انسانی همچون رعایت ادب، رعایت صداقت، مهربانی، اخلاق مداری، رعایت حد و حدود‌هایی که لازمه زندگی اجتماعی است و احترام به دیگر انسان ها، می‌توان گفت یک انسان کامل پرورش دادیم.

وی با اشاره به مسئله حجاب در جامعه امروزی اظهار کرد: اگر بر روی ویژگی‌های حیا و عفاف گونه حجاب کار کنیم در می‌یابیم که این مسئله یک ویژگی فطری و انسانی است و اگر آن را ارزشمند کنیم در مردان به حیا و عفاف در نگاه و در زنان به حیا و عفاف در پوشش دست پیدا می‌کنیم.

مهدوی نیا ادامه داد: این حیا و عفاف جزو مواردی نیست که در دین به آن اشاره شده باشد و یک ویژگی انسانی است که اگر گسی بخواهد بر مدار انسانیت زندگی کند آن را دارا می‌شود و بدین معناست که اجازه ورود به حریم خود را به کسی ندهم و خود نیز وارد حریم دیگری نشوم، لذا نوجوان با الگو گیری از دیگر انسان‌ها در سطح جامعه به این حیا و عفاف دست می‌یابد.

وی با اشاره به اهمیت نحوه برخورد با نوجوانان در مسائل مذهبی اظهار کرد: تفکر و تعقل نوجوان در این سن به بلوغ می‌رسد و نباید صرفا با احساسات با وی مواجه شد، لذا لازمه برخورد با وی اندیشه محوری است و اگر بخواهیم نوجوان را با ویژگی‌های انسانی خود آشنا کنیم با تعقل پیش برویم و به روخوانی آیات و روایات اکتفا نکنیم و بر محوریت اندیشه رفتار کنیم. با تشویق نوجوان به اندیشیدن و ارائه داده‌های علمی و منطقی به وی به جای استفاده از هیجانات و به وجد آوردن وی به نتیجه دلخواه خواهیم رسید.