طبق آخرین آمار مبتنی بر گفت‌وگو و اخبار منتشرشده از وضعیت معادن، استان همدان با دارا بودن 312 معدن دارای پروانه بهره‌برداری، یکی از استان‌های پیشرو در حوزه مواد معدنی است و سالانه ظرفیت استخراج 21 میلیون تُن ذخایر معدنی را دارد.

حال آنکه طبق گفته محمدهادی احمدی؛ معاون امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان، در حال حاضر حدود 85 درصد از مواد معدنی استخراج‌شده در سطح این استان، فرآوری و زنجیره تولید سنگ‌های معدنی تا مراحل نهایی در بسیاری از بخش‌ها پیش رفته است.

با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا درخصوص اهمیت تکمیل زنجیره معادن و وضعیت فعلی استان در این بخش با رئیس نظام مهندسی معدن در استان گفت‌و‌گویی را ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

محمدبشیر یوسفی‌یگانه با بیان اینکه خوشبختانه در مسیر تکمیل زنجیره تولید معادن در استان طی سال‌های اخیر کارهای خوبی انجام شده، گفت: این بدان معناست که در اکثر مواد معدنی استحصال‌شده از معادن استان، تا مرحله نهایی فراوری و یا تا یک مرحله به نهایی شدن این زنجیره پیش رفته‌ایم.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر برای ماده معدنی آهن در عرصه فرآوری تا مرحله‌ گندله‌سازی پیش رفته‌ایم، اظهار کرد: بعد از این نوبت به تولید آهن اسفنجی می‌رسد که در استان با ایجاد این مرحله از فراوری این زنجیره تکمیل خواهد شد البته ذکر این نکته ضروری است که در زنجیره تولید آهن مرحله نهایی تولید شمش است، این مرحله در استان وجود دارد اما هنوز موفق به تولید آهن اسفنجی در استان نشده‌ایم.

رئیس نظام مهندسی معدن استان همدان با تأکید بر اینکه در ماده معدنی سیلیس نیز با احداث چند کارخانه تا مرحله تولید فروسیسلیس به‌عنوان محصول نهایی سیلیس پیش رفته‌ایم، اذعان کرد: در ماده معدن دولومیت نیز پیشنهاد این است که کارخانه استحصال منیزیم از دولومیت در استان احداث شود که خوشبختانه اخیراً در سفر وزیر صمت به استان شاهد بهره‌برداری از یکی از این کارخانه‌ها به نام فروسیلیس غرب در استان بودیم.

یوسفی‌یگانه، افزود: با این وجود با توجه به ذخایر بالای با کیفیت این ماده معدنی استان همچنان نیاز است که در این بخش تعداد بیشتری کارخانه تولید منیزیم (به‌عنوان یک فلز اساسی و سبک در صنعت کشور) در عرصه فرآوری این ماده معدنی ورود کنند که البته رعایت مسائل زیست‌محیطی نیز در این بخش می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.

وی با تأکید بر اینکه مواد معدنی شن و ماسه استحصال شده از معادن نیز به‌صورت 100 درصدی در استان مورد استفاده قرار می‌گیرد، تشریح کرد: برای ماده آهک نیز خوشبختانه چندین کارخانه سیمان در استان در عرصه فرآوری این ماده معدنی فعالیت دارند.

این کارشناس معدن با بیان اینکه به‌نظر بنده در عرصه ایجاد صنایع فراوری در استان خوب عمل شده و تنها در بخش ماده معدنی آندولوزیت جای خالی فرآوری احساس می‌شود، بیان ‌کرد: با توجه به ظرفیت موجود در استان در خصوص این ماده معدنی می‌توان کارخانجات آجرهای نسوز را راه‌اندازی کرد.

یوسفی‌یگانه، ادامه داد: با تأکید بر اینکه در برخی از بخش‌ها برای تحقق کامل زنجیره تولیدات معدنی مباحثی همچون محدودیت منابع آب و مسائل زیست‌محیطی محدودیت‌هایی را بر سر راه ایجاد می‌کنند زیرا برخی از صنایع آب‌بر هستند؛ پس به‌نظر می‌رسید که می‌بایست بخش آب‌بر این صنایع در استان‌های دیگر بنا به شرایط آبی استقرار یابد.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه یکی دیگر از محدودیت‌ها هم در بخش معادن و هم در صنایع مرتبط با فرآوری معادن به فرسودگی ماشین‌آلات بازمی‌گردد، تشریح کرد: خوشبختانه در این زمینه نیز اخیراً راه برای واردات ماشین‌آلات معدن با در نظر گرفتن تخفیفات گمرکی فراهم شده است.

رئیس نظام مهندسی معدن استان همدان با تأکید بر اینکه اگر دو بحران آب و مسائل زیست‌محیطی در استان وجود نداشت یقیناً فضای فراوری با قدرت بیشتری در همدان پیش می‌رفت زیرا هم حمایت اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان و هم استاندار را داراست، اذعان کرد: تکمیل زنجیره تولید افزایش اشتغال را در استان به‌دنبال خواهد داشت.

یوسفی‌یگانه با بیان اینکه در تولید منیزیم از اندولوزیت، به‌نظر می‌رسد یکی از محدودیت‌ها به مسائل زیست‌محیطی بازمی‌گردد، وگرنه برای سرمایه‌گذاری در این بخش نیز افرادی اعلام آمادگی کردند، تشریح کرد: گرچه همدان استانی صنعتی به حساب نمی‌آید اما اگر برخی همراهی‌ها از سوی ادارات صورت پذیرد مطمئناً همدان به استانی صنعتی بدل خواهد شد زیرا از ظرفیت قابل قبولی در عرصه مواد معدنی در استان برخورداریم.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر با کشف ماده معدنی لیتیوم در استان به‌عنوان یک ماده معدنی مؤثر در صنعت اظهار کرد: خوشبختانه در عرصه فرآوری این ماده معدنی نیز چند شرکت سرمایه‌گذار اعلام آمادگی کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه استان همدان علاوه بر لیتیوم از چند ماده معدنی خاص نیز برخوردار است تشریح کرد: اندولوزیت که برای تولید آجرهای نسوز استفاده شده و می‌تواند یک هزار و 800 درجه گرما را تحمل کند ازجمله این مواد است.

رئیس نظام مهندسی معدن استان همدان ادامه داد: علاوه بر این سنگ سیاه تویسرکان که در عرصه سنگ‌های ساختمانی از ارزش بالایی برخوردار است نیز جزو مواد معدنی شاخص استان نه‌تنها در کشور بلکه در عرصه بین‌المللی است ابراز کرد: متأسفانه در این ماده معدنی صنایع فرآوری خاصی در استان وجود ندارد به طوری که به‌نظر می‌رسد تنها بخشی که در استقرار واحدهای فرآوری آن ضعیف عمل شده سنگ‌های ساختمانی است.

یوسفی‌یگانه با بیان اینکه همه سنگبری‌های مستقر در استان تنها در حد لاشه‌بری فعالیت داشته و ماشین‌آلات آن‌ها مستهلک و قدیمی است به طوری که قادر به فراوری سنگ نیستند، پس سنگ برداشت‌شده بعد از لاشه شدن به شهرهای اصفهان و یا تهران منتقل شده و روی آن‌ها عملیات فرآوری اتفاق صورت می‌گیرد و دوباره به استان و یا سایر کشورها (همچون عراق) انتقال می‌‌یابد، ابراز کرد: در این بخش در استان ما با پنج معدن فعال مواجهیم.

وی با بیان اینکه اخیراً بحث شهرک سنگ‌های ساختمانی و فراوری‌ها در استان مطرح است که انتظار می‌رود در کوتاه‌ترین زمان ممکن تحقق پیدا کند گفت: این موضوع یکی از ظرفیت‌های مهم در عرصه تکمیل زنجیره تولید این ماده معدنی ارزشمند است.

رئیس نظام مهندسی معدن استان همدان با تأکید بر اینکه در حال حاضر از 300 معدن دارای پروانه بهره‌برداری در استان بالغ بر 220 تا 230 معدن فعال هستند گفت: بخش اعظمی از این معادن به معدن شن و ماسه تعلق دارد.

مع‌الوصف با توجه به آنچه گفته شد در کل، فرآوری سنگ علاوه بر استخراج محصولات سنگی، به‌عنوان یک صنعت مهم در بسیاری از استان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای نقش مهمی در پشتیبانی از صنایع ساختمانی، صنایع تزئینی و صنایع صنعتی است. اما مسئله این است که فرآوری سنگ یک فرآیند پیچیده است که نیاز به دانش فنی و تجهیزات مدرن دارد.

برای انجام این کار، معمولاً تولیدکنندگان سنگ از فناوری‌های پیشرفته و متخصصان باتجربه استفاده می‌کنند؛ بنابراین با توجه به اتفاقات خوبی که در عرصه فرآوری مواد معدنی طی چند سال اخیر در استان دنبال شده، انتظار می‌رود همین موضوع در حوزه سنگ‌های ساختمانی نیز دنبال شود چراکه برخی از سنگ‌های استحصال‌شده از دل الوند همچون معدن گرانیت مشکی تویسرکان، خود توان ویژند شدن در سطح بین‌المللی را دارد که این هم تنها از مسیر فرآوری اتفاق می‌افتد نه فروش ماده معدنی خام با کمترین ارزش افزوده.

بنابراین انتظار می‌رود مدیران مرتبط با این موضوع به جد زیرساخت‌های لازم برای ایجاد و استقرار شهرک سنگبری را برای سنگ‌های ساختمانی بنا به ظرفیت موجود فراهم کنند زیرا می‌تواند علاوه بر اشتغال، توسعه اقتصادی منطقه را نیز به‌دنبال داشته و در عین حال از خام‌فروشی مواد معدنی به‌صورت گسترده جلوگیری کند.