این روزها شبکه‌های مجازی خبرها و اظهارات افرادی اغلب فاقد هویت و نام و نشان را درباره حضور مهاجرین افغانستانی در ایران نشر داده و برای تحلیل‌های هالیوودی رسانه‌های فارسی زبان خارج کشور سوژه‌سازی می‌کنند که در این گزارش به 5 نمونه از آن‌ها پرداخته شده و صحت و سقم‌شان مورد ارزیابی قرار گرفته است.

«مهاجرت» به‌عنوان یکی از مهمترین و البته چالش‌برانگیزترین پدیده‌های زندگی بشر، در همه کشورهای جهان موضوع بحث و بررسی و حتی تنش به ویژه در یک قرن اخیر بوده است؛ قرنی که به سبب گسترش ابزارهای ارتباطی و نیز راه‌های مواصلاتی، بیشترین تعداد مهاجرت را در تمام اعصار زندگی انسان به خود دیده است.

چالش مهاجرت در همه کشورها به ویژه کشورهای مهاجرپذیر گزارش می‌شود و گاهی حتی در سرزمین‌هایی که مدعی حمایت از مهاجران هستند، این گروه بیشترین آزار را متحمل می‌شوند که نمونه آن را می‌توان در رفتار رئیس‌جمهور سابق آمریکا با مهاجران مکزیکی و ایجاد دیوار حائل در مرز دو کشور یا در سخت‌گیری‌های اتحادیه اروپا در مسیر ورود پناه‌جویان مشاهده کرد که گاهی هزاران نفر از آن‌ها را در دریایی اطراف یکی از این کشورها به کام مرگ می‌فرستد.

در سال‌های اخیر بعضاً شاهد طرح شایعاتی درباره برخورد جمهوری اسلامی ایران یا برخی شهروندان ایرانی با مهاجران افغانستانی بوده‌ایم که گاه با کلیپ‌هایی تقطیع‌شده و غیرمرتبط نیز همراه بوده تا شور ماجرا را بیشتر کنند و گاه نیز این روند معکوس بوده و حرف‌وحدیث‌هایی درباره حضور مهاجران افغان در کشورمان به میان می‌آید که نمونه‌های آن در هفته‌های اخیر با غلظت و شدت در فضای مجازی مطرح شد.

در خصوص گونه اول شایعات و حرف‌وحدیث‌ها درباره برخورد با مهاجران و پناه‌جویان می‌توان با مقایسه‌ای گذرا میان رفتار جمهوری اسلامی ایران در قبال مهاجران افغانستانی و نحوه برخورد با مهاجران در غرب، دریافت که ادعاهای مدعیان تمدن و آزادی و دموکراسی تا چه میزان به واقعیت نزدیک است و طرح جنجالی و آگرندیسمانی حضور افاغنه در ایران نیز نشانگر حرکتی خزنده در راستای تنش‌آفرینی با اهداف و اغراض خاص فتنه‌گرانه و بحران‌سازی‌ست.

واقعیت آن است که ایران در پذیرش و استقبال از پناهجویان، رویه متفاوتی پی‌گرفته و این رویه به ویژه در برخورد با اتباع افغانستانی به دلیل قرابت مذهبی، فرهنگی و زبانی مشهود و ملموس‌تر است. طبق آمار سازمان ملی مهاجرت، حدود 4 میلیون و 100 هزار اتباع افغانستانی در ایران حضور دارند؛ «احمد وحیدی» وزیر کشور هم در تازه‌ترین سخنان خود از حضور 5 میلیون افغانستانی در ایران سخن گفته است.

با وجود تعداد بالای مهاجران در ایران که اکثریت آن‌ها را مردم همسایه شرقی تشکیل می‌دهند، مردم و دولت ایران قرن‌هاست با مردمان افغانستان زیستی مسالمت‌آمیز در پیش گرفته‌اند و مهاجران (فارغ از انگشت‌شمار افراد متخلف) گرچه با برخی چالش‌ها و مشکلات حقوقی و اداری روبه‌رو هستند، اما قاطبه آن‌ها اصول همزیستی در کنار مردمان ایران را رعایت کرده و می‌کنند. زیست مسالمت‌آمیز ایرانیان با همزبانان افغانستانی خود اما برای دشمنان دو کشور چندان خوشایند نیست و در مسیر ایجاد تنش میان دو ملت، سناریوهای توطئه‌آمیزی تدارک دیده شده که بخشی از آن در قالب پروپاگاندای رسانه‌ای قابل ارزیابی است.

خبرسازی‌های جعلی و شایعه‌پردازی‌ها به ویژه در روزهای اخیر درباره حضور افاغنه در ایران و تبعات آن در رسانه‌های خارجی و شبکه‌های اجتماعی به‌صورت انبوه و با هدف سیاه‌نمایی از این حضور در حال نشر و بازنشر است؛ انتشاری که تنها هدف آن ناامن‌سازی حضور مهاجران افغان در ایران و به تبع آن ایجاد نگرانی روانی برای مردم ایران است.

از ابتدای پاییز سال گذشته و همزمان با اوج‌گیری اغتشاشات در کشور، دشمنان منتظر تضعیف نظام و ایران بودند که هوشیاری مردم و آگاهی مسئولان اجازه وقوع این امر را نداد. فاز دیگری از سناریوی تخریب، تمرکز بر موضوع قومیت‌ها و مذاهب بود که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار اخیرشان با مردم سیستان و بلوچستان به این مهم اشاره و درباره طرح‌های اختلاف‌افکن دشمن در کشور که مبنای آن تفاوت‌های قومی و فرهنگی است، هشدار دادند.

واقعیت آن است که حضور بالای مهاجران گرچه ساماندهی و چارچوب‌سازی را امری ضروری کرده است، در عین حال می‌تواند به‌عنوان فرصت هم ارزیابی شود و شاید نخستین و مهمترین قدم در مسیر ساماندهی روند مهاجرپذیری در کشور، آگاه‌سازی جامعه درباره واقعیات حضور مهاجران افغانستانی در ایران و پاسخگویی به شایعات و اخبار جعلی است.

پاسخ‌های مستند به ادعاهای واهی

شبکه‌های مجازی به فراخور رویدادهای داخلی کشورمان، خبرها و اظهارات افرادی اغلب فاقد هویت و نام و نشان را نشر داده و برای رسانه‌های فارسی زبان خارج از ایران سوژه‌هایی برای تحلیل‌های هالیوودی می‌سازند که در ادامه به 5 نمونه پُررنگ آن‌ها می‌پردازیم:

1. تولد 19 نوزاد افغانستانی در یک روز و در یک بیمارستان در یک شهر ایران! نمونه‌ای از این دروغ‌پردازی‌هایی است که «عبدالله مبینی» رئیس سازمان ملی مهاجرت در گفت‌وگو با ایرنا از پیگیری این موضوع سخن گفت و تأکید کرد که چنین خبری به‌طور کلی کذب است و تصاویر منتشره مربوط به نوزاد چینی است.

2. همزمان با افزایش جمعیت مهاجر افغانستانی در ایران، بازار تیترهای عجیب هم داغ است. برای مثال در برخی خبرها و پُست‌های شبکه‌های مجازی از عباراتی چون «جنوب تهران در محاصره افغانستانی‌ها»، «75 درصد زایمان‌های تهران و حاشیه پایتخت مربوط به زنان افغانستانی است» و «80 درصد مدارس کشور به‌خاطر حضور اتباع افغان دو شیفته شده‌اند» منتشر می‌شود. گرچه این قبیل شایعه‌سازی‌ها برای اکثریت جامعه ایران که از شرایط کشور و نحوه اطلاع‌رسانی آگاهند، چندان معتبر به نظر نمی‌رسد اما این روزها مورد بحث در رسانه‌ها قرار گرفته‌اند.

رئیس سازمان ملی مهاجرت این موضوع را به دلیل فقر اطلاع‌رسانی درباره این اتباع دانست و گفت که «شورای عالی امنیت ملی حضور مهاجران را در 16 استان ممنوع کرده و این افراد فقط می‌توانند در 15 استان کشور حضور داشته باشند؛ از این 15 استان نیز شهرهایی برای زندگی مهاجران که اکثراً افغانستانی هستند، تعیین شده است».

مبینی در ادامه توضیحات خود متذکر شد که «این افراد عموماً کارگر هستند و درآمد کمی دارند؛ بنابراین نمی‌توانند در محلات بالا و متوسط ساکن شوند و در حواشی بعضی از شهرها زندگی می‌کنند. به همین خاطر وقتی چهار تبعه را یک‌جا می‌بینند، می‌گویند که اینها ایران را گرفته‌اند! درحالی‌که به دلیل سیاست‌های مشخص شده، در برخی از نقاط، تعداد افغانستانی‌ها نسبت به نقاط دیگر بیشتر است».

3. تعداد مطالب منتشر شده و عجیب و دروغ کم نیست اما شایعه منتشره در یکی از ماهنامه‌های کشور مبنی بر اینکه مهاجران افغانستان قصد حضور در مجلس ایران را دارند، از همه این موارد عجیب‌تر و شاذتر است. این شایعه در حالی مطرح شده که مطابق نص صریح مواد 30 و 31 قانون انتخابات مجلس، داشتن «تابعیت کشور جمهوری اسلامی ایران» از مهمترین شرایط انتخاب‌شونده و انتخاب‌کننده در انتخابات مجلس شورای اسلامی است.

رئیس سازمان ملی مهاجرت در توضیح این موارد بدیهی به ایرنا گفت که «تابعیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تعریف دارد و سخت‌ترین قانون تابعیت در دنیا، قانون تابعیت جمهوری اسلامی است؛ با این وجود چگونه یک تبعه افغانستانی می‌تواند وارد مجلس شورای اسلامی شود؟ دادن حق رأی به آنها هم از بیخ و بنیان دروغ است».

4. در تداوم خبرپراکنی‌های دروغ درباره حضور مهاجران افغان، به یک مورد خنده‌دار هم برخوردیم! فیلمی که در فضای مجازی منتشر شده و در توضیح آن آمده بود «تردد خودروی زرهی ارتش طالبان در خیابان یکی از شهرهای ایران»! رئیس سازمان ملی مهاجرت این خبر را هم تکذیب کرد و گفت که «این تصویر مربوط به 5 سال پیش و سال 97 در کاشان است». فیلم دیگری نیز از انتقال ادوات نظامی منتشر شد که ناشرانش ادعا می‌کردند مربوط به انتقال ادوات نظامی سنگین طالبان به سمت مرزهای ایران است که «مبینی» آن را مربوط به مرز پاکستان دانست و ارتباط تصاویر یک کودک چینی در قم که با توجه به نژادش با کودکان هزاره افغانستانی تطبیق داده شده را هم از اساس دروغ خواند.

هدف از انتشار این دروغ‌ها چیزی جز ایجاد تقابل میان دو ملت بزرگ ایران و افغانستان نیست؛ نتیجه این تقابل هم همان پروژه آشوبی‌ست که دشمن سال‌هاست در ایران تداوم می‌دهد. قبلاً این پروژه‌ها به واسطه موضوعات اجتماعی مانند حجاب و زنان دنبال می‌شد که امروز به مسأله اختلافات قومیتی رسیده‌اند.

رهبر انقلاب در دیدار هزاران نفر از مردم سیستان و بلوچستان به مسأله تلاش دشمن برای اختلاف‌افکنی میان اقوام اشاره کردند و گفتند «بر اساس معلومات اطلاعاتی، اختلافات قومی، مذهبی و مسأله زن نقاط مدنظر دشمن برای ضربه‌ زدن به کشور است».

از گذشته تا به امروز دو کشور دوست و برادر ایران و افغانستان در کنار یکدیگر بوده‌اند و ایران به خوبی از برادران افغانستانی خود پذیرایی و استقبال کرده است؛ حتی برخی از مشاغل در ایران هستند که تنها به دست نیروی کار افغانستانی انجام می‌شود و در مناسبت‌های مختلف همچون عاشورا و اربعین حسینی و اعیاد بزرگ نیز مهاجران افغانی در کنار برادران و خواهران ایرانی در برپایی مراسم‌های مذهبی و ملی مشارکت داشته و جمهوری اسلامی زمینه‌های این حضور را فراهم می‌کند و آنچه در این میان مورد تأکید بسیاری بوده، لزوم ساماندهی اتباع خارجی در کشورمان به ویژه افاغنه است که با توجه به افزایش ورود مهاجران پس از استقرار هیأت حاکمه سرپرستی جدید در این کشور بیش از پیش و برای کمک‌رسانی بهتر به آن‌ها و هماهنگی بین دستگاه‌ها برای پیشگیری از هر گونه نابسامانی‌ست که در قالب تشکیل سازمان ملی مهاجرت از سوی دولت سیزدهم دنبال می‌شود.