نوسازی بافت‌های فرسوده شهری و روستایی یکی از چالش‌های اصلی دولت‌ها بوده و این بار دولت سیزدهم با ارایه برنامه‌هایی از جمله طرح تشویقی کالبدی این امکان را فراهم کرده تا در قالب برنامه‌های مشارکتی و تشویقی در کنار نوسازی بافت‌های فرسوده، شاهد رونق ساخت و ساز باشیم.

ظهور پدیده بافت‌های مسئله‌دار و فرسوده شهری که ناشی از استهلاک تدریجی بافت ‌ها و سکونتگاه ‌های قدیمی است مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نیست بلکه تمامی شهرها و روستاهای دنیا با شدت و ضعف متفاوت با آن درگیر هستند.

از آنجا که این بافت‌ها محدوده‌های آسیب‌پذیر شهر در برابر مخاطرات طبیعی به شمار می‌روند، نیازمند برنامه‌ریزی و مداخله هماهنگ برای سامان یابی هستند.

در واقع طرح بازآفرینی بافت فرسوده شهرها، فرصت مناسبی است تا دولت با اجرای آن خانه‌های فرسوده و محله‌های قدیمی که مشکلات فراوانی دارند را نوسازی کند؛ دولت با اجرای طرح بازآفرینی شهری، فرصت خوبی را به منظور نوسازی بافت‌های فرسوده فراهم کرده و می‌توان با اجرای آن، مشکلات و کمبودهای خدماتی را در این مناطق رفع کرد و پویایی، تحرک، آرامش و آسایش را به این باز گرداند.

هدف اصلی در اجرای طرح بازآفرینی شهری حفاظت و صیانت از افرادی است که در سکونت گاه‌های نامناسب و ناکارآمد با بافت‌های ضعیف و مشکل دار و فرسوده شهری زندگی می‌کنند و در مواجهه با حوادث طبیعی و غیرطبیعی با خطر روبرو هستند اما در این مناطق خانه‌هایی نیز وجود دارد که از دید میراث فرهنگی با ارزش هستند.

  29 درصد جمعیت ایلام در بافت فرسوده ساکن هستند

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام گفت: یک هزار 633 هکتار بافت فرسوده شناسایی شده است که 29 درصد جمعیت استان در این مناطق ساکن هستند.

سعید هژبری بیان کرد: شهر ایلام دارای 21 درصد بافت فرسوده با 46 درصد جمعیت است.

وی یادآور شد: بافت‌های فرسوده به علت خطرآفرین بودن نیازمند توجه ویژه است این در حالی است که سکونتگاه‌های غیر رسمی مورد نظارت خاصی نیستند.

وی با بیان اینکه بازآفرینی بافت‌های فرسوده یک ضرورت مهم است، تأکید کرد: بروز حوادث در این بافت‌ها جبران‌ناپذیر است که باید توجه جدی به نوسازی و بهسازی این ساختمان‌های ناایمن شود.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام گفت: در بازآفرینی بافت‌های فرسوده و ساخت و سازهای جدید باید تجدید نظر شده و الزامات مهندسی ایمن سازی رعایت شود.

هژبری افزود: هرچند بیشترین آسیب‌ها برای بافت‌های فرسوده است اما در بافت‌های جدید نیز استانداردهای ساخت و ساز و ایمنی رعایت نمی‌شود و حوادث تلخ، نابخشودنی و توجیه ناپذیری چون ساختمان تازه ساخت متروپل بروز می‌دهد.

  ظرفیت ساخت چهار هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده ایلام

وی نیز با اشاره به ظرفیت ساخت چهار هزار واحد مسکونی در بافت‌های فرسوده استان، گفت: مشوق‌های خوبی برای ساخت واحدهای مسکونی در بافت‌های فرسوده استان پیش بینی شده است.

  ساکنان بافت فرسوده شهری ایلام از تسهیلات نوسازی استفاده کنند

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام از تسهیلات مناسب نوسازی بافت‌های فرسوده خبر داد و گفت: کسانی می‌توانند از این فرصت استفاده کنند که واحد مورد درخواست آن‌ها در محدوده مصوب بافت فرسوده واقع شده باشد.

فرشاد دوستی بیان کرد: افرادی که املاک مسکونی آن‌ها در محدوده بافت‌های ناکارآمد شهری قرار دارد می‌توانند با مراجعه به سامانه ثبت‌نام تسهیلات نوسازی بافت‌های فرسوده شرکت بازآفرینی شهری ایران به نشانی facility.udrc.ir نسبت به ثبت نام جهت اخذ تسهیلات اقدام کنند.

وی افزود: پس از این که محرز شد ملک اشخاص ثبت نام شده در سامانه مذکور در بافت فرسوده مصوب واقع شده است، به‌صورت برخط اطلاعات برای تشکیل پرونده و دریافت تسهیلات نوسازی برای بانک‌های انتخابی از طرف اشخاص در سامانه ارسال می‌شود.

مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام خاطرنشان کرد: چنانچه ملک جهت دریافت تسهیلات یا سند از طریق سامانه مورد تأیید قرار نگرفت، جهت تسهیلات در سامانه ثمن (قسمت تسهیلات خارج از بافت‌های فرسوده) به آدرس temgt.mrud.ir مراجعه و نسبت به ثبت نام بانک عامل خود اقدام کنند.

دوستی گفت: 50 درصد تخفیف عوارض صدور پروانه ساختمانی از طرف شهرداری‌ها در این خصوص اعمال خواهد شد و بر اساس مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری از مشوقهای دیگر که شامل چهار گروه در 19 بند می‌باشد با توجه به شرایط شهر مورد تقاضا از طرف شهرداری‌ها اعمال و مبلغ تسهیلات و سود آن بر اساس مصوبات شورای پول و اعتبار مشخص می‌شود.

وی در خصوص انتخاب بانک برای دریافت تسهیلات گفت: متقاضیان می‌توانند هر کدام از بانک‌های درج شده در سامانه (27 بانک) را انتخاب کرده و در صورت تکمیل ظرفیت بانک انتخاب شده می‌توانند بانک انتخابی خود را تغییر دهند.

  شهروندان ایلامی استقبال چندانی از بازسازی بافت فرسوده ندارند

بنا بر شواهد موجود، به علت عدم مشارکت مردم در روند نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیر رسمی ایلام اجرای این طرح در این استان به کندی پیش می‌رود.

از سال 87 که احیای بافت‌های فرسوده در استان ایلام آغاز شده تاکنون تعدادی محدود از تسهیلات، نوسازی کرده اند.

از 10 شهرستان استان ایلام، سه شهرستان ایلام، ایوان و آبدانان دارای بافت فرسوده و حاشیه ای شناسایی شده هستند که طبق برنامه چهارم و پنجم توسعه کشور قرار بود سالانه 10 درصد آنها بازسازی و احیا شود.

بر اساس آمار اعلامی توسط مسئولان استانی بیش از 500 هکتار از محدوده قانونی این شهرستان‌ها را بافت‌های فرسوده و 230 هکتار را نیز سکونتگاه‌های غیر رسمی تشکیل می‌دهد که این میزان در مجموع 30 درصد محدوده شهری بافت‌های فرسوده استان را شامل می‌شود.

با پیگیری‌های خبرنگار ایرنا از چندین محله ساکن نشین بافت فرسوده ایلام چون محلات بانبرز، هانیوان، سعدی و شادآباد علت اصلی عدم تمایل مردم این مناطق به بازسازی و بهسازی بافت فرسوده منازل خود عدم توان مالی پرداخت هزینه بازسازی را عنوان کردند.

گزارش‌های بدست آمده در گفت‌وگو با چند تن از خانوارهای این مناطق و محلات نشان دهنده این است که برخی از مردم ساکن در این بافت‌های فرسوده درآمد مشخصی برای پرداخت اقساط تسهیلات تخصیص یافته برای این مهم را ندارد که باید برای این مهم چاره‌ای اندیشیده شود.

با توجه به مشکلات و مباحث مطرح‌شده، به‌نظر می‌رسد سیاست‌های ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده باید بازنگری شود تا علاقه و انگیزه میان ساکنان این مناطق ایجاد شود؛ از سوی دیگر باید مباحث تشویقی ویژه‌تر و بیشتری برای ترغیب ساکنان محله‌های بافت فرسوده در راستای استفاده از تسهیلات در نظر گرفته شود، بروکراسی اداری تسهیل گردد، نرخ سود تسهیلات کاهش و دوران مشارکت افزایش یابد.

همچنین میزان همکاری ساکنان و دستگاه‌های اجرایی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری و نسبت مشارکت هر یک به بهترین وجه می‌تواند به نوسازی و احیای بافت‌های فرسوده شهری منجر شود چراکه به طور قطع می‌توان گفت که نوسازی این بافت‌ها بدون مشارکت فعال و همراهی مردم امکان‌پذیر نیست.