نویسندگان کتاب «شهرهای شناختی: سفری به شهرسازی هوشمند» ادعا می‌کنند که چنین شهرهایی فراتر از ایجاد اکوسیستم‌های تکنولوژیکی مرتبط هستند و برای ایجاد سیستم‌های شهری هوشمند و پاسخگو، فناوری‌های پیشرفته را با یکدیگر ادغام می‌کنند؛ در واقع به‌نظر می‌رسد شهرهای شناختی ظرفیت بالایی برای تغییر شکل نحوه اداره شهرها برای آینده‌ای پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر از خود نشان می‌دهد.

**شهر شناختی چیست؟

ادامه رشد جمعیت شهری جهان، چالش‌هایی حیاتی پیش‌ِروی سیاست‌گذاران، شهرداری‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات برای ارائه شهرهای پایدار، کارآمد و قابل زندگی قرار داده است. با گسترش شهرها، دولت‌های محلی مجبور خواهند شد با تقاضای روبه‌رشد سریع خدمات عمومی و زیرساخت‌ها مقابله کنند؛ به این ترتیب پیشرفت‌های فناورانه 20 سال گذشته جای خود را به شهرهای شناختی به‌عنوان چراغی از نوآوری در توسعه شهری داده است.

شهرهای شناختی در هسته اصلی خود از قدرت داده‌ها، هوش مصنوعی و محاسبات شناختی برای تبدیل شهرها به اکوسیستم‌های هوشمند و سازگار استفاده می‌کنند. این شهرها نه‌تنها از نظر فناوری پیشرفته خواهند بود، بلکه می‌توانند از داده‌ها بیاموزند، با شرایط متغیر سازگار شوند، به‌طور فعال و مستقل خدمات ارائه دهند و در نهایت، رفاه و زندگی ساکنان خود را افزایش دهند. هدف شهرهای شناختی توانمندسازی انسان‌ها به شیوه‌های متعدد، کاهش تلاش‌های آن‌ها و در عین حال بهبود قابلیت‌ها، فرآیندهای تصمیم‌گیری و کیفیت کلی زندگی است. شهرهای شناختی ظرفیت بالایی برای تغییر شکل نحوه اداره شهرها برای آینده‌ای پایدارتر، انعطاف‌پذیرتر و مرفه دارند.

**شهرهای شناختی در مقابل شهرهای هوشمند

شهرهای هوشمند واکنشی، شهرهای شناختی فعال هستند و بر ارائه خدمات شخصی و هوشمند تمرکز دارند. این شهرها خدمات را در صورت لزوم در دسترس شهروندان قرار می‌دهند. شهرهای شناختی همچنین با درک نیازهای در حال تحول شهر و شهروند، خدماتی را به‌صورت پیشگیرانه ارائه و خدمات عملیاتی در آن‌ها به‌صورت مستقل عمل می‌کند.

شهرهای هوشمند در عصری ریشه دوانده و شکوفا شده‌اند که شاخص آن شهرنشینی شتابان و سرعت بی‌امان نوآوری‌های فناورانه است، با این حال رهبران شهری امروزه در حال متصور شدن شهرهایی هستند که نه‌تنها تجسمی از هوش هستند، بلکه توانایی تفکر، انطباق و تکامل در هماهنگی با نیازهای پویای ساکنان خود را نیز دارند. مفهوم شهرهای شناختی، فراتر از شهرهای هوشمند، نشان‌دهنده مقطعی محوری در تکامل شهری جهان است. این شهرها با داده‌های روشنگرایانه، الهام گرفتن از نوآوری و ارتقای خدمات شهری خود برنامه‌ریزی و اداره می‌شوند.

رهبران شهرهای امروزی در حال اجرای پروژه‌های ایجاد شهرهای شناختی برون‌فیلد هستند که شامل تبدیل مراکز شهری موجود به مراکز شناختی با ادغام فناوری‌های نوظهور و انطباق زیرساخت‌ها، نهادها و مقررات ایجاد شده برای فعال کردن ارائه خدمات شهری سازگار است. سنگاپور، بارسلونا، سئول، هلسینکی و هنگ‌کنگ نمونه‌هایی از این شهرهای به‌شمار می‌روند.

بشر امروزی در عصری زندگی می‌کند که از نزدیک شاهد قدرت دگرگون‌کننده فناوری و داده در شکل‌دهی به شهرهای خود است و توسعه مفهوم شهرهای شناختی که در آن هوش مبتنی بر داده با زندگی شهری هم‌گرا می‌شود، لحظه‌ای مهم در تکامل محیط‌های شهری امروزی در اختیار وی قرار می‌دهد. این امر انسان را وادار می‌کند تا به بازنگری و طراحی مجدد نحوه عملکرد شهرها، همچنین بازنویسی سازگاری و شکوفایی خود در دنیایی بپردازد که به‌طور فزاینده‌ای به‌هم‌پیوسته است.