سپهرغرب، گروه - طاهره ترابی مهوش :

این در حالی است که حجت‌الله شهبازی؛ مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان در گفت‌وگویی عنوان کرد: سال گذشته، از پنج هزار و 662 هکتار سطح باغات گردو در شهرستان تویسرکان، 19 هزار و 422 تن گردو تولید شد، به طوری که از مجموع 19 هزار و 759 هکتار سطح باغات گردو در استان همدان، 66 هزار و 426 تن گردو تولید شد و به دست مصرف‌کنندگان رسید.

جالب‌تر اینکه استان همدان با داشتن 13.3 درصد از سطح باغات گردو، رتبه نخست سطح باغات زیر کشت در کشور و همچنین با تولید سالانه 24.1 درصد گردو، رتبه نخست را در تولید گردوی کشور به خود اختصاص داده. گردو نخستین محصول باغی استان همدان از نظر سطح و تولید بعد از انگور و سیب است که بیش از 28 هزار باغدار گردو در این حوزه مشغول به کار هستند.

از سوی دیگر نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی گردو یکی از مشکلات حل‌نشده شهرستان تویسرکان است. عاملی که باعث شده این محصول با ارزش افزوده‌ای کمتر، خام‌فروشی شده و حاصل دسترنج و تلاش شبانه‌روزی باغداران به ثمر نرسد.

بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع برآن شدیم تا با حسین افشاری؛ فرماندار تویسرکان و عبدالله قمری؛ عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی کشاورزی تویسرکان گفت‌وگویی ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی کشاورزی تویسرکان با بیان اینکه گردوی تویسرکان خود یک ویژند و نژاد ثبت‌شده به نام تویسرکان است گفت: مزیتی که گردوی تویسرکان نسبت به سایر گردو‌ها در سایر مناطق دارد به درصد چربی و پروتئین آن بازمی‌گردد. این موضوع نشأت‌گرفته از وضعیت آب و هوایی و اقلیم شهرستان تویسرکان است.

عبدالله قمری با تأکید بر اینکه در فرایند رشد محصول وقتی مغز گردو در حال سفت شدن است می‌بایست از هوای خنک و آب برخوردار باشد گفت: خوشبختانه تویسرکان دو ظرفیت عنوان‌شده به‌عنوان مهد گردوی کشور را دارد.

وی با اشاره به اینکه باغ‌های گردوی تویسرکان حدود پنج هزار و 500 هکتار از اراضی باغی شهرستان را به خود اختصاص داده، افزود: از این میزان باغ سالانه 15 تا 17 هزار تن گردوی خشک برداشت می‌شود.

عضو هیئت‌مدیره نظام صنفی کشاورزی تویسرکان با بیان اینکه در حاضر قیمت یک کیلو گردو بنا به کیفیت از 150 تا 350 هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد، اذعان کرد: خوشبختانه سال جاری فضای دلالی تأثیر آنچنانی در بازار گردو نداشت بلکه سرمازدگی در سایر نقاط کشور منجر به کمبود این محصول در بازار و در نتیجه افزایش قیمت آن شد.

قمری با بیان اینکه در حال حاضر صادرات گردو از شهرستان نداریم، خاطرنشان کرد: واردات گردو نیز تأثیر آنچنانی در قیمت این محصول ندارد زیرا این فرایند قاچاق محسوب شده؛ بنابراین واردات از کشورهایی همچون شیلی، اوکراین و غیره غیرقانونی است و حتی می‌توان گفت مربوط به سال‌های گذشته است نه سال جاری چراکه بنا به ممنوعیت واردات هزینه قاچاق محصول به‌صرفه نیست.

وی با تأکید بر اینکه بیشتر باغ‌های تویسرکان سنتی بوده و تجاری نیستند حال آنکه برای ورود به صادرات می‌بایست در راستای ایجاد باغ‌های همگن و یک شکل اقدام کرد افزود: در باغ‌های سنتی ارقام و نژادهای مختلفی از گردو وجود دارد که این عدم یکنواختی باعث شده از فضای صادرات این محصول عقب بمانیم.

این فعال حوزه کشاورزی شهرستان تویسرکان عنوان کرد: از سال 96 تاکنون بین دو شهر تویسرکان و نیکسار ترکیه بعد از رفت و آمد‌های کارشناسان و مسئولان مرتبط جشنواره‌های گردو برقرار شد و پس از آن در مورد نگهداری ذخیره‌های ژنتیکی ارزشمند بومی هم گفت‌وگو‌هایی صورت گرفت تا اینکه سرانجام با حضور فرماندار، شهردار، مسئول اتحادیه تعاونی تولید استان همدان در شهر نیکسار ترکیه، موافقت‌نامه خواهرخواندگی بین این دو شهر با حضور شهرداران ثبت و مبادله شد.

قمری گفت: ایجاد شبکه فراگیر به‌منظور هماهنگی و همکاری مؤثر در زمینه توسعه و بهبود روش‌های تولید گردو با بهره‌گیری از دانش و تجربه تولیدکنندگان و متخصصان هر دو شهر و همچنین چگونگی تولید و انتقال دانش تولید محصولات بدون تغییرات ژنتیکی به نسل‌های بعدی، ازجمله اهداف این خواهرخواندگی است.

وی با تأکید بر اینکه متأسفانه درخصوص فرآوری گردو نیز مطالعات کارشناسانه انجام شده اما تاکنون سرمایه‌گذاری پای کار نیامده، اظهار کرد: این در حالی است که گردوی تویسرکان دو ویژند جهانی ثبت جهانی در سازمان مالکیت فکری و معنوی ملل متحد و دیگری ثبت نظام کاشت، داشت و برداشت توسط فائو را دارد.

وی با بیان اینکه ما در تویسرکان تنها دارنده زنجیره نهال پیوندی گردو در کشور هستیم، ابراز کرد: این باغستان دو فعالیت تولید نهال و تولید پیوندک را به‌صورت مجزا دنبال می‌کند.

این مسئول ادامه داد: علاوه بر این توجه به تکمیل پروژه سرشاخه‌کاری نیز می‌تواند ما را در رسیدن به هدف صادرات این محصول کمک کند.

در ادامه فرماندار تویسرکان نیز با اشاره به اینکه توجه به گردو در شهرستان از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: 60 درصد فضای اقتصادی شهرستان حول محصولات کشاورزی باغی همچون گردو می‌چرخد.

حسین افشاری با تأکید بر اینکه با ثبت جهانی این محصول، دنیا تویسرکان را رسماً به نام گردو می‌شناسد، گفت: عمده پیگیری ثبت جهانی گردو مستندسازی و دفاع همه‌جانبه مقدمات آن با دولت بود و مردم نیز طبق دستورالعمل‌های تعریف‌شده همکاری لازم را در این زمینه داشتند.

وی مطرح کرد: برای تدوام این روند و تأثیرگذاری این ویژند در ابتدا باید این ویژند و عنوانی که به نام تویسرکان ثبت شده را در عرصه عمل پیاده‌سازی کرده و از ورود و بسته‌بندی سایر گردو‌ها که به اعتبار نام تویسرکان لطمه خواهند زد، جلوگیری شود.

وی افزود: راهکار پیش رو ایجاد صنایع بسته‌بندی خاص گردو است که خوشبختانه پس از ثبت جهانی تقاضای وافری از طرف بخش خصوصی برای وارد شدن به این عرصه را شاهد هستیم بنابراین قرار است برای آن‌ها ازسوی جهاد کشاورزی شهرستان و دستگاه‌‌های مربوطه مجوزهایی صادر شود تا آن‌ها کار بسته‌بندی گردوی تویسرکان با لوگوی تویسرکان و ویژند فائو را کلید بزنند.

این مسئول با تأکید بر اینکه در این فرایند طبیعتاً نهادهای نظارتی همچون وزارت جهاد کشاورزی در سطح کلان و اداره کل جهاد کشاورزی در سطح استان و سازمان ملی استاندارد می‌بایست ورودی جدی داشته باشند، افزود: این روند نظارتی باعث خواهد شد تا گردوهای غیر اصیل وارد چرخ بسته‌بندی گردوی تویسرکان نشود.

افشاری با بیان اینکه خوشبختانه علیرغم وجود مشکلات و موانع همچون خشک‌سالی سال جاری نبست به سال گذشته بیش از15 درصد افزایش تولید این محصول را در تویسرکان شاهد بودیم ابراز کرد: امسال بالغ بر 19 هزار تن گردو از باغ‌های این شهرستان برداشت شد.

وی با تأکید بر اینکه در راستای مبارزه با آفات و خشک شدن برخی از درختان گردو نیز طرح جوانسازی از طریق کاشت نهال‌های اصلاح‌شده و بومی در دستور کار است، افزود: این رویکرد از سوی باغداران تویسرکانی بنا به تجربه چندین هزار ساله به‌صورت مستمر اعمال شده و همچنین نیز ادامه دارد یعنی در کنار درختان کهنسال ما کاشت نهال را نیز شاهد هستیم.

وی با تأکید بر اینکه وجود باغ مادری گردو در تویسرکان که نمونه آن در کشور یافت نمی‌شود و در خاورمیانه نیز جزو موارد کم‌نظیر است خود یک ظرفیت استثنایی به‌شمار می‌رود، ابراز کرد: این ظرفیت باعث شده ما در باغ‌ها از نهال‌های اصلاح‌شده و اصیل در مسیر جوان‌سازی استفاده کنیم تا در عرصه مبارزه با آفات مؤثر واقع شود.

فرماندار تویسرکان ابراز کرد: البته همچنان طرح سرشاخه‌کاری نیز در دستور کار قرار دارد اما یقیناً این روش در مبارزه با آفات و بیماری‌هایی که ممکن است در تنه قدیمی همچنان وجود داشته باشد تأثیرگذاری کمتری نسبت به جوان‌سازی باغ‌های خواهد داشت.

وی در پاسخ به سؤالی در خصوص چرایی افزایش قیمت گردو نیز گفت: سال جاری پس از ثبت جهانی گردوی تویسرکان ما با حجم بالایی از خرید گردو در شهرستان از سوی کارخانجات و غیره مواجه بودیم به نحوی که میزان درخواست از واحدهای فروش گردو تا چهار برابر افزایش را نشان می‌دهد؛ این امر خود با بالا بردن میزان تقاضا در افزایش قیمت مؤثر واقع شد از طرفی گردو هنوز در بین پنج محصول اساسی که بتوان برای آن قیمت‌گذاری خاص در نظر گرفت نیست بنابراین قیمت آن تابعی از عرضه و تقاضا است.

فرماندار تویسرکان با تأکید بر اینکه به‌دلیل حجم بالای تقاضا در داخل کشور هنوز در عرصه صادرات محصول ورود جدی نکردیم اذعان کرد: با این وجود در صورت فراهم بودن بستر‌های زیرساختی و افزایش تولید از طریق جوانسازی باغ‌ها می‌توان برای این مسیر نیز برنامه داشت.

طاهره ترابی مهوش