بسیاری از شهرها همواره با جرم و جنایت و رفتارهای ضداجتماعی روبه‌رو هستند که از عوامل اصلی تأثیرگذار بر فرسودگی شهری و کیفیت زندگی در محله‌های مختلف یک شهر محسوب می‌شوند. برنامه‌ریزی شهری می‌تواند با راهکارهایی مانند ایمن‌سازی از طریق طراحی اصولی محیط، فرصت‌های وقوع جرم و در عین حال ترس شهروندان از اعمال مجرمانه را کاهش دهد.

تحقیقات نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری برای نورپردازی، منظره‌سازی و ایمن‌سازی ورودی و خروجی در مکان‌های عمومی مانند پارک‌ها، مسیرهای پیاده‌روی و کتابخانه‌ها به‌ویژه با تمرکز بر محله‌هایی که با نبود سرمایه‌گذاری مواجه شده‌اند، می‌تواند خشونت‌ها را کاهش دهد و ایمنی جامعه را بهبود ببخشد. برای فراهم کردن یک محیط امن، دو مجموعه فرآیند باید انجام شود، نخست بهبود محیط شهری با برنامه‌ریزی شهری آگاهانه و سپس حمایت از جمعیت ساکن در مناطق آسیب‌دیده اجتماعی و بهبود امکانات شهری در آن مناطق. استراتژی‌های شهری برای کاهش جرم، متنوع است که ادامه به اصلی‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود.

*افزایش فضاهای سبز و پاک‌سازی آن‌ها

تحقیقات نشان می‌دهد که صرف وقت در طبیعت باعث می‌شود استرس و خستگی ذهنی کاهش یابد و در نتیجه احساسات منجر به خشونت و پرخاشگری کمتر شود. علاوه بر آن، اگر در فضاهای باز جرمی رخ دهد، احتمال گرفتار شدن مجرم بیشتر است. محققان دانشگاه پنسیلوانیا در ایالات متحده آمریکا نشان دادند که تبدیل زمین‌های خالی به فضای سبز، جمع‌آوری زباله و انجام تعمیر و نگهداری منظم، میزان خشونت را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. اجرای این طرح در محله‌هایی که ساکنان آن زیر خط فقر زندگی می‌کردند نتایج چشمگیری داشت: جرم و جنایت در این مناطق تا 29 درصد کاهش یافت و 18 ماه بعد، هیچ مدرکی مبنی بر سرایت وقوع جنایت در سایر نقاط شهر پیدا نشد.

در اقدامی، مسئولان شیکاگو برای کاهش جنایات نوجوانان، پشت‌بام یک مرکز آموزشی بسیار بزرگ به مساحت هشت هزار فوت مربع را در یکی از مناطق فقیرنشین این شهر به بام‌باغی سبز تبدیل کرده‌اند که برای تمرین کشاورزی شهری توسط دانش‌آموزان 10 تا 18 ساله مورد استفاده قرار گرفت. محصولات تولید شده در این باغ‌بام نهایتاً به غذای نوجوانان تبدیل می‌شود.

در واقع، مقامات رسمی شیکاگو با احداث این مرکز قصد داشتند از به فساد کشیده شدن کودکانی که در خانواده‌های فقیر و بی‌سرپرست زندگی می‌کردند، جلوگیری کنند.

**روشنایی خیابان‌ها

نورپردازی‌های خیابان یک اقدام پیشگیری از وقوع جرم است که بر کاهش فرصت و افزایش خطر از طریق اصلاح محیط فیزیکی تمرکز دارد. روشنایی خیابان‌ها انسجام جامعه را از طریق ارتقای تعامل اجتماعی افزایش می‌دهد. روشنایی بهتر محلات، مجرمانی را که از پوشش تاریکی سود می‌برند، از فعالیت خود باز می‌دارد. نورپردازی بهتر به این معنی است که جنایتکاران بیشتر توسط کسی که ممکن است مداخله کند، با پلیس تماس بگیرد یا مجرم را بشناسد، دیده می‌شوند.

شورای شهر دالاس اخیراً 500 هزار دلار به مناطق اختصاص داده است تا برای جلوگیری از جرم و جنایت، چراغ‌های خیابانی بیشتری به خیابان‌های تاریک شهر اضافه کنند. ابتکار روشنایی شهر که هدف آن بهبود ایمنی عمومی است در اولویت برنامه‌ریزی این شهر قرار گرفته است. کارگروه شهردار برای جوامع ایمن با استناد به داده‌های گزارش سال 2019 که در محله‌های پر جرم شهر نیویورک انجام شد، این برنامه را راه‌اندازی کرد. این مطالعه، حداقل 36 درصد کاهش در جرایم جدی ارتکابی در شب را در یک دوره شش ماهه نشان داد که با اضافه شدن چراغ‌های خیابانی محقق شده بود.

حداقل سازی فضای مشترک در ساختمان‌های آپارتمانی

هر چه مساحت فضای مشترک در ساختمان‌ها بزرگ‌تر باشد، مالکیت کمتری در اختیار ساکنین قرار می‌گیرد. درنتیجه به عهده گرفتن مسئولیت و ایمن‌سازی فعالیت‌هایی که در چنین فضاهایی انجام می‌شود، دشوار خواهد بود. این موضوع باعث می‌شود که انجام جرم در چنین فضاهایی راحت‌تر صورت پذیرد.

**محدود کردن نقاط ورودی/ خروجی و حصارکشی مناسب

در مناطق پر رفت‌وآمد باید نقاط ورود و خروج کاملاً ایمن‌سازی شود و همچنین نباید تعداد آن‌ها بیش از حد باشد زیرا با تمرکززدایی از کنترل امنیت می‌کاهد. همچنین بهتر است که این نقاط با تابلوهای اعلان علامت‌گذاری شوند تا در مواقع نیاز افراد بتوانند به سرعت محل را ترک کنند یا جلوی فرار مجرم را بگیرند. حصارکشی مناسب برای فضاهای خصوصی و نیمه‌خصوصی باید به نحوی انجام شود که ورود افراد غریبه بدون اجازه ممکن نباشد.

**استفاده 24 ساعته از مناطق تک‌منظوره

بعضی از فضاها مانند شهرک‌های صنعتی و اماکن تجاری فقط برای مدت زمان مشخصی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در ساعات بدون استفاده، منطقه خالی از سکنه می‌شود. همین امر زمینه‌ساز وقوع اعمال مجرمانه می‌شود. اگر فضاهای تک‌عملکردی برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار گیرند و چندمنظوره شوند تا رفت‌وآمد در آنها به صورت مداوم باشد، بزهکاران و مجرمان فرصت کمتری برای پیاده‌سازی نقشه‌های خود خواهند داشت.

**دیده‌بان‌های خیابانی

دست‌فروشان خیابانی یک موهبت برای جامعه هستند. اگر قسمت مشخصی از فضای عمومی به آن‌ها اختصاص داده شود می‌توانند به راحتی و بدون هزینه نقش مراقب خیابان‌ها را ایفا کنند زیرا مجرمان در مقابل جمعیت بسیار محتاط هستند و کمتر به فکر آسیب زدن به شهروندان می‌افتند.

**طراحی مجدد سیستم خیابانی داخل شهر

سیستم خیابان‌کشی در هر منطقه از شهر باید به‌صورتی باشد که برخی از گذرها یا خیابان‌های معین بن‌بست باشند تا برنامه‌ریزی برای فرار از آن برای افراد خاطی و مجرم دشوار شود. همچنین مسیرهای اتوبوس را باید در اطراف محل سکونت و از طریق خیابان‌هایی برنامه‌ریزی کرد که کم رفت‌وآمدتر هستند.

برای تحلیل آماری رابطه میزان جرم و جنایت با برنامه‌ریزی شهری، می‌توان مناطقی را که از شرایط بد زندگی رنج می‌برند بر اساس شرایط فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی آن‌ها طبقه‌بندی کرد. بدین ترتیب فضاهایی که میزان جرم و جنایت در آن‌ها در حال افزایش است قابل ردیابی می‌شوند و دولت می‌تواند بر اساس این نتیجه‌گیری‌ها سیاست‌های خود را اعمال کند.

**زیباسازی

ساختمان‌های متروکه، زمین‌های خالی و پارک‌های بلااستفاده نشان‌دهنده محله‌های بی‌نظم و مجرمانه هستند. در چنین مناطقی، ساکنان به‌دلیل ترس از قربانی شدن، از عبور در چنین محله‌هایی به‌خصوص در شب اجتناب می‌کنند. تلاش‌های زیباسازی و بازسازی می‌تواند به رفع چنین نگرانی‌هایی کمک کند.

مدیران شهری در محله‌ای از مونترآل کانادا برای کاهش جرم و جنایت و افزایش رونق شهری، سایبانی خلاق را به منظور زیباسازی بر فراز خیابان قرار دادند که از هزاران توپ پلاستیکی بازیافتی ساخته شده بود. این محله که با مشکلات شدید فقر و مصرف مواد مخدر ساکنان دست‌وپنجه نرم می‌کرد، با افزوده شدن این المان‌های هنری شاهد بهبود رفتار ساکنان و عابران شد به طوری که به منطقه‌ای پویا تبدیل شد.

**تبدیل محله‌های راکد و بدون رفت‌وآمد به پاتوق‌های فرهنگی‌ورزشی

ساخت مکان‌های ورزشی یا انجمن‌های فرهنگی به جوانان احساس تعلق می‌دهد و آن‌ها را در معرض الگوهای مختلف مثبت قرار می‌دهد. کمبود فضاهای تفریحی امن می‌تواند به بافت اجتماعی و در نتیجه کاهش پیشرفت کودکان و نوجوانان آسیب جدی وارد کند.

شهر اکاتپک پرجمعیت‌ترین بخش حومه شهر مکزیکو سیتی است که مسئولان آن تصمیم گرفتند با اضافه کردن یک ساختمان بتنی ساده و بدون هیچ تزئینی، مشارکت قشر جوانان و تعاملات سالم آن‌ها را با یکدیگر افزایش دهند.

در این بنا، فعالیت‌های هنری، ورزشی، اجتماعی و مهارت‌های زندگی به نوجوانان و کودکان آموزش داده شد. همین ساختار ساده می‌تواند حضور قشر جوان بزهکار را برای حداقل چند ساعت کنترل‌شده کند و در همین مدت کوتاه آن‌ها در معرض آموزش‌های سالم قرار دهد و نهایتاً تمایلات آن‌ها برای ارتکاب اعمال جنایت‌کارانه کاهش دهد.