این روزها تفاوت بارش در دو طرف مرز ایران و ترکیه حرف و حدیث‌های زیادی را ایجاد کرده است. در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی تصاویر و ویدیوهای زیادی از بارش برف و باران در کشور ترکیه منتشر شده و کاربران با مقایسه مرز زمینی ایران و همسایه‌اش پرسش‌هایی را در ذهن ایجاد کرده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها چرایی تفاوت آب و هوایی در این دو کشور است و برخی موضوع ابردزدی و پروژه هارپ را مطرح می‌کنند.

**چهار سال خشک‌سالی

برای برخی هم این پرسش ایجاد شده که چرا با وجود کمبود شدید بارش برف و باران در کشور به فاصله یک مرز، در کشور ترکیه بارش برف رخ می‌دهد. به اعتقاد کارشناسان هواشناسی، ایران در حال حاضر وارد چهارمین فاز خشک‌سالی و سامانه کم بارشی خود شده و از آغاز سال جاری فقط 36 میلی‌متر بارندگی به خود دیده که رقم ناچیزی محسوب می‌شود. زمانی متوجه عمق فاجعه می‌شویم که بدانیم میانگین بارش‌های بلندمدت کشور 2.63 میلی‌متر بوده و اختلاف بین سال جاری با این میانگین چیزی حدود 2.42 درصد است!

طبق داده‌های مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی سازمان هواشناسی تا 10 دی سال جاری بارش در 29 استان کشور نسبت به دوره بلندمدت منفی است. در مجموع میزان بارش‌ها در کشور از ابتدای سال آبی جاری تا 10 دیماه 1402 نسبت به دوره بلندمدت 44.8 درصد کاهش یافته است.

حتی برخی از کارشناسان محیط زیست اعتقاد دارند که خشک شدن دریاچه ارومیه هم بر روی این نباریدن تأثیر دارد. بر اساس گزارش‌های ITCC، سال 2023 در کل یکی از خشک‌ترین سال‌ها در تاریخ جهان بوده و طبق آمار‌هایی که به دست آمده، گرما و خشک‌سالی زمین، در طول 200 سال اخیر بی سابقه است. سال جاری در کوهستان‌های آلپ (درست مثل سال گذشته)، برف به حدی کم بود که مسابقات جهانی اسکی با برف مصنوعی برگزار می‌شود. تمامی این شواهد نشان دهنده خطر «جهان گرمایی» و «تغییر اقلیم» است.

**این حرف‌ها شایعه است

چندی پیش کاوه مدنی؛ کارشناس محیط‌زیست و معاون سابق سازمان محیط‌زیست در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) یک تصویر از مناطق شمالی ایران منتشر کرد و نوشت: «با همان منطقی که در چند هفته اخیر برای تقویت شایعه منصرف کردن ابرها از ورود به ایران استفاده شده، می‌توان ادعا کرد که مردم گیلان، مازندران و گلستان، با دستکاری آب و هوا از مردم تهران ابردزدی می‌کنند.» اما رئیس مرکز ملی اقلیم و سرپرست بحران خشک‌سالی سازمان هواشناسی کشور درباره شبهات مطرح‌شده گفت: این حرف‌ها بیشتر شایعه است تا واقعیت. از گذشته تا به امروز هم از این موارد که در ترکیه برف باریده باشد و در ایران بارش کم باشد را را زیاد داشته‌ایم، شما تصاویر ماهواره‌ای را هم ببینید این موضوع را تأیید می‌کند.

**اختلاف توپوگرافی دلیل بارش‌ها

احد وظیفه افزود: علت بارش برف در ترکیه این است که مناطق کوهستانی به سمت بادسوی جریان هست، یعنی جریانات مرطوب ابتدا وارد جنوب شرق ترکیه شده و بعد وارد ایران می‌شوند، مثل شمال و جنوب البرز، جریان‌های هوا که از دریای خزر می‌آیند وارد گیلان و مازندران می‌شوند بارندگی بیشتری دارد که اقلیم آن منطقه را متفاوت می‌کند ولی در جنوب رشته کوه البرز مثل استان تهران بارندگی خیلی کمتر هست، آن طرف کوه برف هست و این طرف خبری نیست که این به دلیل اختلاف توپوگرافی هستند.

وی ادامه داد: در ترکیه هم همین اتفاق می‌افتد و جریانات مرطوب به کوه برخورد کرده و مجبور به صعود کوهساری شده و سرد شده و شروع به بارش می‌کنند، اما جریانی که از کوه عبور می‌کند خشک‌تر است. در همه دنیا شرایط به همین صورت است. در رو به شمال هیمالیا که فلات تبت است و رو به جنوب آن که هندوستان و نپال است می‌بینید که سمت هندوستان سبزتر است و فلات تبت خشک‌تر هست یا در زاگرس سمت ایلام،کرمانشاه، چهار محال و بختیاری و لرستان که سمت سوی جریان هوا و غرب کوهستان هستند رطوبت که می‌گیرند بارندگی خوبی انجام می‌شود و وقتی به آن سمت کوه یعنی استان اصفهان می‌رویم همه چیز خشک می‌شود، این اتفاقات جزئی از طبیعت و اقلیم است.

**بارندگی نرمال ترکیه

وی گفت: این شایعات هیچ مبنای علمی ندارد و بیشتر مبنای ذهنی است و هیچ مشاهده و آزمایشگاهی این موضوع را تأیید نکرده، در اقلیم و تاریخچه ما هم خشک‌سالی در گذشته هم وجود داشته است. ترکیه برای ماه نوامبر تا دسامبر« آذر و دی» بارش خوبی داشته است ولی در اکتبر «مهر تا آبان» بارندگی ضعیفی داشت و کمتر از نرمال بود، اما از نیمه دوم ماه آبان و آذر و دی چند سیستم هوایی به سمت ترکیه آمد و به سمت ما نیامد که به دلیل گرمای زیاد در خاورمیانه بود بارش‌های خوبی گرفت و اندازه نرمال باران گرفته است. ولی ایتالیا و اسپانیا هم امسال بارش به اندازه کافی نگرفته‌اند.